به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از ایسنا، عصر شهریور سال 57 زلزله‌ای به شدت 7.8 ریشتر طبس را ویران کرد. قدرتمندترین زلزله‌ای که در تاریخ ایران ثبت شده است. کانون زلزله در نزدیکی روستای کُریت بود. جایی در 15 کیلومتری طبس که بازماندگانش هیچ وقت حاضر نشدند دوباره به آن برگردند.

به گزارش ایسنا، در گوشه‌ای از بلندی‌های همین روستا که قدمتش به پیش از اسلام می‌رسد، قبرستانی است با گورهای ویژه که داستانی غیر از زلزله 40 سال پیش را روایت می‌کند. هرچند در میان گورهای برجسته‌ای که قدمت آن‌ها هیچ وقت بررسی نشده، مزارهایی از اهالی جان باخته کریت هم دیده می‌شود.

اما آنچه داستان گورستان کُریت را خاص کرده قبرهای برجسته «اسپردنی» (سپردنی) یا امانتی است که پیش از کشف راز آن‌ها، به دست باد، باران و انسان به تاراج می‌روند.

در سفرنامه‌های تاریخی سون هیدن ـ جغرافیدان، کاوشگر و سفرنامه نویس سوئدی ـ از "کُریت" که در مسیر کاروان‌ها و جایی برای تامین آذوقه مسافران بوده نام برده شده است.

بومی‌ها این را دهان به دهان شنیده‌اند و حالا برای گردشگران تعریف می‌کنند که مردگان این کاروان‌ها در گورهای کُریت به امانت سپرده می‌شدند تا هنگام برگشت کاروان، از خاک بیرون آورده و به مکانی که قبلا وصیت شده منتقل شوند.

محمد هاشم مریدا کارشناس میراث فرهنگی طبس درباره این گورستان نوشته است: «بر خلاف سایر گورها که در زمین حفر می‌شدند این گورها در سطح زمین قرار داشت. به طوری که مرده را در سطح زمین می‌گذاشتند و اطاقکی به اندازه‌ی جسد با خشت و گل یا آجر روی جسد می‌ساختند و از یک یا چند سال که اسباب سفر دوباره مهیا می‌شد قبر را خراب کرده و مرده را حمل می‌کردند.

به چند دلیل این مرده‌ها در زمین دفن نمی‌شدند؛ اول این‌که چون جنازه در سطح زمین بود، بیشتر در معرض هوا بود و زودتر متلاشی می‌شد. دوم اینکه اگر مرده را در زمین دفن می‌کردند امکان گم شدن آن وجود داشت. سوم این‌که تخریب گورها در سطح زمین راحت‌تر بود.

به همین خاطر این قبرها را در سطح زمین می‌ساختند. کاروان‌ها در بازگشت استخوان ها را از گور خارج می‌کردند و در کیسه ای قرار می‌دادند و به طرف مقصد مورد نظر حمل می‌کردند و به خاک می‌سپردند.

امروزه در قبرستان کریت تعداد زیادی از این قبرها بر جای مانده است، اینکه چرا برخی از جسدها به مقصد اصلی خود منتقل نشده‌اند، معلوم نیست. شاید وارثان مرده‌ها نیز فوت کرده‌اند یا بازماندگان به لحاظ مالی توانایی حمل جسد را نداشته‌اند.

با توجه به این‌که این آثار به شدت در معرض تخریب است، به جاست که میراث فرهنگی شورای روستا و سایر نهادهای مسؤول برای حفظ این آثار ارزشمند تلاش کنند.»

کارشناسان نمی‌دانند قدمت این گورها به چه دوره‌ای می‌رسد، اما برخی از ریش سفیدان کُریت به یاد می‌آورند تا پیش از زلزله 57 برخی همچنان این رسم امانت سپاری مردگان را اجرا می‌کردند.

برخی از محلی‌ها هم می‌گویند؛ تا دو دهه قبل بیشتر این گورها سالم بودند، اما بر اثر باد و باران فرسوده شده‌اند و پارچه‌های کفن و اسکلت‌هایی از آنها برده شده است.

محلی‌ها تعریف می‌کنند که اسکلت‌های سالم کفن پوش شده‌ای در این گورها وجود داشته که در دوره‌ای توسط دانشجویان دانشگاه طبس به یغما برده شده‌اند تا در کلاس‌های پزشکی و پرستاری ارائه شود و استاد نمره قبولی بدهد!

تقریبا بیشتر گورهای سپردنی باز و اسکلت‌هایی از داخل برخی حفره‌ها بیرون آمده است. شواهدی از تلاش ناکام حفاران غیر مجاز در کنار این گورها نیز دیده می‌شود که با احتمال کشف اشیاء گرانبها و عتیقه! بوده است.

سرمایه‌گذارانی که به کُریت آمدند تا کاروانسرا را به عنوان اقامتگاه بومگردی آباد کنند تا شاید به هوای گردشگران اهالی کُریت به روستا برگردند، می‌گویند: تا حالا ندیده‌ایم کسی برای کاووش و بررسی از میراث فرهنگی بیاید انگار برایشان مهم نیست.

کریم ضرابی _ یکی از سرمایه‌گذاران این کاروانسرا _ به ایسنا می‌گوید: شاید خودمان دست به کار شویم و ویترینی برای تعدادی از آنها بسازیم تا از بین نروند. ما تا الان یک میلیون تومان هزینه کردیم و برای یکی از قبرها شیشه سفارش دادیم تا از آن محافظت کنیم و تابلوی اطلاعات را در کنار آن نصب می‌کنیم. فرماندار طبس هم قول داده بود هزینه شیشه ٥ قبر دیگر را می‌دهد که هنوز خبری نشده است.