به گزارش پایگاه خبری «عصرساختمان» به نقل از سرویس اقتصادی فردا،  روزنامه آرمان نوشت:  رکود تعمیق شده در اقتصاد کشور، موضوعی است که محدود به یک عامل صرف نمی شود، بلکه عوامل و زمینه های بسیاری در شکل گیری و گسترش آن طی سال های متمادی نقش داشته است. بسط دامنه رکود اقتصادی به حوزه ساختمان موضوعی است که به گمان برخی از کارشناسان اقتصادی، خود زمینه ساز ایجاد معضلات عدیده ای در سایر بخش های تولیدی، اشتغالزایی و اقتصادی کشور بوده است.

هر چند در مساله رکود بازار ساخت و معاملات مسکن، امید به کاهش قیمت ها پرمایه تر می‌نماید، اما این رخداد هم به‌طور منحصر نمی‌تواند اتفاق بیفتد، چرا که موضوع نرخ‌گذاری مسکن فرایندی مستقل و قائم به ذات نیست که متاثر از پارامترهای تولید و عرضه به ثبات برسد. فارغ از این مساله، پیوند تنگاتنگ میان بسیاری از صنایع تولیدی و مشاغل در ارتباط با حوزه مسکن، موجب شده تا رکود موجود در بازار تولید و عرضه مسکن، این روزها به ایجاد بحران در آن حوزه‌ها نیز منجر شود. بیماری رکود در صنایع مرتبط با بخش مسکن، هر چند ناشی از بیماری این حوزه است، اما به نظر می‌رسد مٌسکنی جز رونق مسکن هم ندارد.

بعد از انقلاب یکی از عمده ترین دغدغه های مسئولان امر، خانه‌دار کردن اقشار مستضعف جامعه ایرانی بود. در این راستا نهادهای انقلابی خاصی هم تاسیس شد. در ذیل طرح های مرتبط با این موضوع، زمین های تفکیک شده بسیاری برای ساخت و‌سازهای کلان و گسترده در اختیار مردم قرار گرفت. روندی که به زودی منجر به گستردگی حوزه شهرها شد. بعد از پایان جنگ تحمیلی، با سرعت گیری روند سازندگی، شکل جدیدی از ساخت و سازهای انبوه نیز به بخش تامین مسکن کشور وارد شد. در سایه طرح های توسعه ای، ساخت و عرضه مسکن هم عمدتا در اختیار بخش خصوصی قرار گرفت. همزمان با این اتفاق، در دهه هفتاد شمسی، قشر متوسط جامعه ایرانی هم تا حدودی به غنای مالی دست یافتند. موضوعی که به تبع آن، تقاضا برای صاحب خانه شدن را افزایش داد. در کنار این اتفاق، سرعت گرفتن جریان مهاجرت به شهرها و کلان‌شهرها، موجب شد تا انبوه‌سازی در محدوده شهرها به صنعتی پر سود تبدیل شود.

در این دوره دیگر تامین مسکن برای نیازمندان، نقطه اتکای سازندگان نبود، بلکه تبدیل انبوه‌سازی به یک جریان تجاری -اقتصادی در کانون توجه شرکت های ساختمان‌سازی قرار گرفته بود. به هر میزان که این صنعت در شهرها و محدوده کلان‌شهرها رشد می‌کرد، به همان میزان هم صنایع مرتبط با آن، تاسیس و گسترش می‌یافت. اهالی استان یزد، در سابقه تاریخی خود شواهدی از گسترش صنعت سرامیک و کاشی‌سازی را دارند که نقطه شروع آن به دهه 70خورشیدی باز می‌گردد. حالا همین صنایع با معضلات بسیاری تا سرحد تعطیلی دست به گریبانند.

ارتباط با دیگر حوزه‌ها

فرایند ساختمان‌سازی، فعالیتی است که از ابتدا با چندین صنعت پیرامونی در پیوند است. از این رو، با گسترش فعالیت های ساختمان‌سازی، صنایع فولاد، سیمان، گچ، آجر، کاشی و سرامیک، در و پنجره‌سازی و بسیاری دیگر از این صنایع مرتبط هم رشد و بالندگی شتابانی داشتند. ضمن اینکه گسترده بودن فعالیت های بساز و بفروش، اشتغال های مستقیم و جانبی زیادی را هم ایجاد کرد. از متخصص جوشکار تا کارگر ساختمانی؛ از گچ کار ظریف کار تا آرماتور بند؛ از استاد بنا تا مهندس ناظر و بسیاری از حرفه های پیرامونی مثل مصالح فروشی، یراق‌آلات ساختمانی، آهنگری و نجاری و... نیز در ارتباط با این حوزه اشتغال به کار داشتند. حالا با پیدایش رکود در این حوزه، به نظر می‌رسد این صنایع و مشاغل مورد اشاره هم با چالش و بحران رودر رو شده‌اند.

آغاز بحران

سال‌های پایانی دولت دهم، سال های آغازین تشدید رکود در حوزه مسکن بود. در فروردین سال 92 منوچهر خواجه دلوئی، معاون سابق وزیر مسکن در یادداشتی با اشاره به تاثیر نامناسب اجرایی شدن فاز دوم هدفمندی یارانه ها، یکی از دلایل ایجاد رکود در بخش مسکن را اجرای ناقص طرح مسکن مهر عنوان کرده بود. او همچنین با عنوان اینکه سالانه در کشور حدود 870 هزار واحد مسکونی تولید و عرضه می‌شود، نیاز واقعی جامعه ایرانی در این بخش را یک میلیون واحد مسکونی برآورد کرده بود. با وجود این، با ایجاد رونق کاذب در بخش مسکن، به زودی این حوزه شاهد سرازیر شدن سرمایه های سرگردان بسیاری بود که به امید کسب سودهای فزاینده، بازار مسکن را دچار یک اغتشاش و نابسامانی بی‌سابقه‌ای کرد.

ورود سوداگران اقتصادی به این بخش طی سال های گذشته، به یک‌باره نرخ زمین و قیمت تمام‌شده مسکن را آن چنان بالا برد که عملا از توان خرید مشتریان واقعی خارج شد. مضاف بر این، با تشدید تحریم های اقتصادی، نظام بانکی کشور هم دچار انسداد مالی گسترده ای شد و با توجه به اینکه عمده سرمایه‌گذاری ها در بخش مسکن ـ حتی مسکن مهرـ با اتکای به تسهیلات عرضه شده از سوی نظام بانکی صورت گرفته بود، این انسداد گسترده مالی در بانک های کشور، حوزه مسکن را به‌طور اساسی دچار رکود، انسداد و بی‌فرجامی کرد. بسیاری از پروژه‌ها در میانه ساخت متوقف شد و بخش عظیمی از سرمایه‌گذاری ها از این حوزه، خارج شد.

به این ترتیب، بخش مسکن متاثر از عوامل چندی، به رکود گسترده دچار شد: 1ـ تبدیل شدن فعالیت های این بخش به فعالیت های سوداگرانه که قیمت مسکن را به‌طور جهشی افزایش داد و اقبال عمومی از آن کاسته شد. 2ـ سرمایه‌گذاری بانک ها در این حوزه که متاثر از تحریم ها به انسداد مالی در این بخش منجر شد. 3ـ اجرای طرح مسکن مهر که بخش گسترده ای از تقاضا در این بخش را کاهش داد. 4ـ افزایش 45درصدی تورم و ایجاد رکود تعمیق شده که اساسا قدرت خرید جامعه را ساقط کرد. نکته قابل تاکید درباره مسائل مرتبط با بخش مسکن این است که اجرایی شدن طرح مسکن مهر هر چند تقاضاها در این حوزه را تا حدودی کاهش داد اما این طرح به گمان بسیاری از اقتصاددانان، یکی از دلایل عمده ورشکستگی نظام بانکی کشور ظرف یک دهه گذشته بوده است.

تعطیلی صنایع مرتبط

رکود در صنایعی از جمله تولید سیمان، گچ، آهک، کابل، درو پنجره، آجر، شیشه، سنگ و سرامیک، تجهیزات بهداشتی و نما... که با بخش مسکن در ارتباط است، باعث شد تا بسیاری از تولیدکنندگان اقدام به کاهش سقف تولید یا ترک بازار کنند. کمیسیون عمران مجلس در سال 93 با انتشار گزارشی اعلام کرده بود که رکود موجود در بخش مسکن باعث ورشکستگی صنایع سیمان و فولاد کشور شده است. این گزارش می‌افزود: <تعمیق رکود بی‌سابقه در بخش مسکن باعث شده تا شاخص گروه سیمان و فولاد در بورس تهران، در سال 93 روند نزولی به خود گرفته و کاهش یابد.» کاهش سطح تولید در این واحدهای صنعتی موجب شده تا بیش از نیمی از کارمندان و کارگران شاغل در این صنایع از کار خود بیکار شوند. جمشید برزگر رئیس کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن و ساختمان ایران 19 بهمن در این ارتباط گفت: <بسیاری از کارخانه های مرتبط با بخش مسکن با نیمی از ظرفیت خود کار می‌کند، 90 درصد کارخانه های فولاد تعطیل است و واحدهای سیمان کمتر از 9 درصد و کاشی و سرامیک نیز کمتر از30درصد کار می‌کند.» علاوه بر اینکه رکود بازار مسکن، بر تولیدات سیمان و فولاد اثر منفی داشته است، صنایع مرتبط با این حوزه هم با بحران‌های پیچیده‌ای مواجه هستند. صنایع کاشی و سرامیک یکی از این صنایع بحران زده‌اند که از رکود تعمیق شده در حوزه مسکن دچار آسیب شده‌اند.

مدیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک با اشاره به رکود در بخش ساخت و ساز اظهار کرد: «در حال حاضر حدود 300 میلیون متر مربع موجودی کاشی و سرامیک در انبارها و واحدهای توزیع دپو شده است که مشتری ندارد.» به این ترتیب به گفته بهنام عزیززاده این واحدهای تولیدی ناگزیر از تعطیلی سه‌ماهه از 12 اسفند تا 15 خرداد سال آینده شده‌اند. تعطیلی واحدهای تولیدی‌ـصنعتی که با بخش مسکن رابطه تنگاتنگی دارند، تنها منجر به تضرر مالی نمی شود، بلکه با گسترده تر کردن معضل بیکاری، مشکلات مبسوطی هم به دنبال خود می‌آورد.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.