به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از تسنیم، گزارش عملکرد بانک‌ها در راستای قانون جهش تولید مسکن که شامل جزئیات آمار وام پرداختی در بخش نهضت ملی مسکن، ساخت و اجاره و... بود هر ماه به صورت منظم از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شد.

محتوای این گزارش که بیانگر عملکرد ضعیف بانک‌ها در پرداخت تسهیلات به مسکن ملی بود باعث افزایش انتقادات و ورود مجلس به ماجرا شد.

بر همین اساس و به دلیل کم‌کاری آشکار بانک‌ها در عمل به تعهدات خود در قانون جهش تولید مسکن، در هفته‌های اخیر پای وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی برای پاسخ‌دهی در این باره به مجلس شورای اسلامی باز شده است.

در یکی از این جلسات «عبدالناصر همتی» وزیر اقتصاد گفت: "تلاش می‌کنیم افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند و قراردادشان با بانک‌ها نیز منعقد شده است، هرچه سریع‌تر تسهیلات خود را دریافت کنند."

وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت چهاردهم همچنین گفت: در این نشست از اعضای کمیسیون عمران مجلس سؤال کردم چرا طی سه سال گذشته که این قانون به‌خوبی اجرایی نشد، با مسئولان مربوطه برخورد نشد؟ و امروز شاهدیم بسیار ضعیف اجرا شده است و مشکلات نحوه اجرا و عملکرد بانک‌ها نیز مزید بر علت شده است.

همتی درحالی وعده پرداخت تسهیلات مسکن ملی را به متقاضیانی که تا کنون ثبت‌نام کرده‌اند، داده است که تا کنون بانک‌ها حتی با وجود اعمال جرایم میلیاردی هم زیر بار این موضوع نرفته‌اند و مشخص نیست ابزار همتی برای تسریع در پرداخت این تسهیلات چه خواهد بود.

با این حال اما اقدام بانک مرکزی در عدم انتشار گزارش جدید عملکرد بانک‌ها در بخش قانون جهش تولید مسکن با ابهاماتی همراه شده است. آخرین گزارش بانک مرکزی در این بخش مربوط به عملکرد بانک‌ها تا پایان آبان‌ماه بود که گزارش مربوطه در هفته نخست آذرماه از سوی بانک مرکزی منتشر شده بود.

بانک مرکزی الآن باید گزارش عملکرد بانک‌ها در بخش مسکن ملی را تا دی‌ماه منتشر می‌کرد ولی حتی گزارش آذرماه را نیز روی خروجی سایت خود قرار نداد. و عجیب‌تر اینکه به تازگی به طور کلی لینک مربوط به عملکرد بانک‌ها در بخش جهش تولید مسکن از بخش آمارهای بانکی سایت بانک مرکزی حذف شده است!

آخرین گزارش رسمی بانک مرکزی از میزان وام پرداختی بانک‌ها در نهضت ملی مسکن تا پایان هشتمین ماه سال جاری نشان می‌دهد بعد از گذشت سه و نیم سال از اجرای این قانون، بانک‌ها جمعاً 91/9 همت وام مسکن به طرح نهضت ملی پرداخت کرده‌اند و 14 بانک هم تا کنون یک ریال در این حوزه پرداختی نداشته‌اند.

این درحالی است که طبق قانون، بانک‌ها باید حداقل 20 درصد از تسهیلات پرداختی خود را به این بخش اختصاص دهند و در غیر این صورت مشمول جریمه می‌شوند و باید مالیات آن را به دولت بپردازند. با این حال اما نه خبری از پرداخت جرایم است نه برخوردهای انضباطی با بانک‌های کم‌کار!

جمع تسهیلات پرداختی بانک‌ها در بخش مسکن از ابتدای سال جاری تا پایان آبان‌ماه و در راستای عمل به قانون جهش تولید مسکن 427/8 هزار میلیارد تومان اعلام شده است؛ البته این رقم درحالی اعلام شده است که در گزارش قبلی جمع تسهیلات پرداختی بانک‌ها در بخش مسکن تا پایان مهرماه امسال 270/2 هزار میلیارد تومان اعلام شده بود.

بانک‌ها بارها مدعی شده‌اند که آنچه موجب عدم پرداخت تسهیلات در این بخش شده است، به ضعف سیستم وزارت راه مربوط می‌شود. بانک‌ها در این باره متفق‌القول هستند و می‌گویند: اول اینکه وزارت راه و شهرسازی شش ماه قانون را دیر ابلاغ کرد. این قانون 6 ماه بعد از تصویب توسط وزارت راه و شهرسازی ابلاغ شد. ضمن اینکه 6 ماه هم نرم‌افزار زیرساخت و سامانه tem آماده نبود. بنابراین یک سال تمام، بانک‌ها حتی اگر می‌خواستند هم نمی‌توانستند تسهیلات نهضت ملی مسکن را پرداخت کنند چرا که هیچ زیرساختی مهیا نبود.

اکثر بانک‌هایی که عملکردشان در نهضت ملی مسکن صفر است مدعی هستند که علی‌رغم تعیین سهمیه از سوی وزارت راه هیچ درخواستی در سامانه برای این بانک وجود نداشته است. چطور بانک می‌تواند به درخواستی که ثبت نشده است، تسهیلات پرداخت کند؟!

اما وزارت راه توجیهات بانک‌ها را در این زمینه قبول نمی‌کند و زیر بار ضعف سامانه تم نمی‌رود و می‌گوید بانک‌ها می‌توانستند از روش‌های دیگر متقاضیان واجد شرایط را شناسایی کنند.

بانک مرکزی قبلاً در پاسخ به یکی از گزارش‌های تسنیم درباره کم‌کاری بانک‌ها در بخش مسکن ملی تأکید کرده بود: "در راستای سنجش عملکرد واقعی شبکه بانکی کشور در بخش مسکن و ساختمان، با عنایت به دوره بازگشت طولانی‌مدت (20ساله) تسهیلات بخش مسکن و رسوب منابع شبکه بانکی در این بخش، می‌باید مانده تسهیلات پرداختی شبکه بانکی در بخش مسکن و ساختمان ملاک سنجش قرار گرفته شود که حسب آخرین عملکرد دریافتی در پایان مهر ماه سال جاری از مجموع 67،225 هزار میلیارد ریال مانده کل تسهیلات ریالی پرداختی شبکه بانکی کشور 11،508 میلیارد ریال آن در بخش مسکن و ساختمان اعطا شده است که نشان‌دهنده عملکرد 17/1 درصدی شبکه بانکی کشور در حوزه مسکن و ساختمان می‌باشد.

ضمناً تسهیلات اعطایی شبکه بانکی کشور در بخش مسکن و ساختمان در سال‌های 1400 الی 1402 به ترتیب معادل 1835 هزار میلیارد ریال، 3457 هزار میلیارد ریال، 3973 هزار میلیارد ریال و در 7 ماهه سال 1403 معادل 2194 هزار میلیارد ریال، مجموعاً 11459 هزار میلیارد ریال می‌باشد که در تارنمای بانک مرکزی قسمت آمارهای بانکی نیز به صورت ماهانه به‌روزرسانی و منتشر می‌شود.

شایان ذکر است با توجه به متقاضی‌محور بودن تسهیلات قانون جهش تولید مسکن، مستند به مفاد ماده (1) و تبصره (2) ذیل ماده (4) قانون مذکور مبنی بر اعطای تسهیلات موضوع این ماده به متقاضیان واجد شرایط قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن و طرح‌ها و برنامه‌های اعلام شده توسط وزارت راه و شهرسازی، تعهد شبکه بانکی در اجرای قانون مذکور بر مبنای تعداد متقاضیان واجدالشرایطی است که در سامانه وزارت راه و شهرسازی ثبت‌ نام نموده و پس از پالایش و تأیید آن وزارت، از طریق سامانه مزبور به بانک‌های عامل معرفی شده‌ و جهت اخذ تسهیلات موصوف، به بانک‌های عامل مراجعه نموده‌اند. بانک عامل نیز موظف است در صورت معرفی متقاضی واجدالشرایط از طریق سامانه، نسبت به اعطای تسهیلات یادشده، با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه اقدام نمایند.

در این خصوص نیز آمار اخذ شده از سامانه طرح‌های جامع حمایتی مسکن وزارت راه و شهرسازی مؤید آن است که از ابتدای اجرای قانون مزبور تا تاریخ 10‏‏/9‏‏/1403، از تعداد 1،953،148 متقاضی معرفی شده غیرتکراری به شبکه بانکی، 1،608،073 متقاضی (بیش از 82 درصد متقاضیان معرفی شده) به بانک‌های عامل مراجعه کرده و تعداد 1،159،109 متقاضی (72 درصد از مراجعه‌کنندگان) موفق به تشکیل پرونده شده‌اند. از این میان، تعداد 947،591 متقاضی (در حدود 8‏‏‏‏/81 درصد پرونده‌های تشکیل شده) نسبت به انعقاد قرارداد با بانک‌های عامل اقدام نموده‌ و بر اساس میزان پیشرفت فیزیکی پروژه مربوطه، در انتظار اخذ تسهیلات قرار دارند. شایان ذکر است تا تاریخ موصوف بیش از 4‏‏/1873 هزار میلیارد ریال به بیش از 794.306 واحد، تسهیلات ساخت مسکن موضوع ماده (4) قانون جهش تولید مسکن اعطا شده است. بر این اساس، ملاک سنجش عملکرد بانک‌های عامل در اجرای قانون یادشده، نسبت تعداد قراردادهای منعقده به تعداد متقاضیان واجد شرایط اخذ وام (متقاضیانی که مدارک مربوط به اخذ تسهیلات ساخت مسکن از جمله اسناد مالکیت، پروانه ساختمانی، گواهی ماده 186 قانون مالیات‌های مستقیم و... را دارا باشند) می‌باشد.

تأکید می‌شود ساخت مسکن در قالب طرح نهضت ملی مسکن (اجاره 99 ساله) با اتّکای صرف بر تسهیلات بانکی میسر نبوده و متقاضیان طرح‌های حمایتی مسکن می‌باید در کنار تسهیلات بانکی، نسبت به تأمین آورده نقدی متقاضی جهت ساخت مسکن اقدام نمایند. این درحالیست که حسب آمار اعلامی از سوی وزارت راه و شهرسازی، تا تاریخ 3‏‏/9‏‏/1403 از تعداد 6.701.266 متقاضی ثبت‌نام نموده در طرح مذکور، در حدود 1.726.732 متقاضی مورد تأیید نهایی وزارت راه و شهرسازی با در نظر گرفتن فاکتورهای آن وزارت (از جمله عدم بهره‌مندی از زمین دولتی، تسهیلات مسکن یارانه‌ای، عدم سابقه مالکیت و...) قرار گرفته‌اند که از این تعداد، صرفاً تعداد 765.167 نفر از آنان دارای آورده نقدی بالای 400 میلیون ریال می‌باشند. لازم به ذکر است، تا تاریخ مزبور، 529.088 نفر از متقاضیان یادشده، به پروژه‌هایی متصل شده‌اند که دارای پروانه ساختمانی بوده و امکان اعطای تسهیلات به آنها میسر می‌باشد که از این تعداد نیز، 395.715 نفر از متقاضیان قرارداد مشارکت مدنی جهت اخذ تسهیلات مسکن با بانک‌های عامل منعقد نموده‌اند (عملکرد حدوداً 75 درصدی)."