به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از ایسنا، احمد نیک گفتار سرپرست فصل هشتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین با اعلام این خبر گفت: این منازل با ساختار پی سنگی، دیوارهای خشتی که کف اتاق‌ها دارای اندود گچ و دیوارها نیز دارای اندود کاهگل و یک لایه نازک اندود گچ و گل اُخرا است، احتمالا به دوره ایلخانی تعلق دارد.

این باستان‌شناس کشف یک ساختار معماری با مصالح آجر و ساروج را از دیگر کشفیات این فصل از کاوش اعلام کرد و افزود: آنچه تاکنون در کاوش این بنا به دست امده شامل دو بخش حوضچه و بنای مستطیل شکل با مساحت تقریبی 50 متر است که البته هنوز کاربری آن مشخص نیست.

او بیان کرد: هشتمین فصل کاوش باستان شناختی شهر تاریخی بلقیس اسفراین برای شناخت ساختار شهر، ایجاد فضای سایت موزه  برای بازدید کنندگان و تکمیل کاوش های فصول پیشین با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.

نیک‌گفتار فراهم کردن بستری برای حفاظت و مرمت اضطراری و تکمیلی در داخل ارگ و در محدوده شارستان با تاکید بر تپه منار برای مشخص کردن کاربری وتکمیل ساختار مسجد- مدرسه که بخش هایی از آن در فصول گذشته با کاوش های باستان شناختی نمایان شده بود را از دیگر اهداف این فصل از کاوش عنوان کرد.

این باستان‌شناس با اشاره به انجام نخستین فعالیت‌های باستان شناسی به صورت علمی در این مجموعه در سال 1386 گفت: این فعالیت ها تاکنون هر ساله به صورت مستمر ادامه داشته است.

او درباره کشفیات فصل هفتم کاوش های باستان شناختی که در دو بخش ارگ و شارستان صورت گرفته است، نیز گفت: در داخل ارگ بقایایی از منازل مسکونی پیرامون یک حیاط مرکزی با یک سیستم آبرسانی  با ساختار تنبوشه ای متصل به حوض انبار کشف شد.

وی افزود: بخش دیگرکاوش‌های فصل هفتم که در شارستان در بخش معروف به تپه منارصورت گرفت منجر به کشف یک صحن بزرگ با رواق های پیرامونی با یک ورودی آجر فرش شد که ایوان آن مزین به گچبری هایی از نوع برهشته (گچبری بسیار برجسته که قسمت‌های گچبری شده بسیار برامده وبیرون زده است) بوده  و در نوع خود از بی‌نظیرترین گچبرهای دوران اسلامی  در قرون7-5 قمری به شمار می‌رود که احتمالا بقایای مسجد- مدرسه سلجوقی است.

او ادامه تالار ستون دار(شبستان مسجد) و یک سیستم آبرسانی (قنات) را از دیگر کشفیات به دست امده در این محوطه دانست.

بلقیس، مهمترین شهر اسلامی  ایلخانی

نیک گفتار ، شهر اسفراین را یکی از مهمترین  شهر های نیشابور در دوران اسلامی  دانست و گفت: شهر تاریخی اسفراین معروف به شهربلقیس در بین شریان‌های تجاری نیشابور و جرجان قرار داشته و در تجارت و انتقال فرهنگ نقش مهمی ایفا می‌کرده و امروز به عنوان یکی از بناهای فرهنگی- تاریخی ، معماری و شهر سازی و یکی از قطب های مهم گردشگری استان و کشور دارای اهمیت است.

سرپرست فصل هشتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین با اشاره به این نکته که اسفراین در دوره ایلخانی به دلیل تخریب نیشابور از اهمیت دو چندانی برخوردار می شود و از لحاظ  ساختار معماری شاهد رشد و شکوفایی این شهر هستیم، افزود: برای اولین بارضرب سکه با نام حاکمان ایلخانی در این دوره را در شهر اسفراین  داریم.

او با اشاره به این که اسفراین یکی از شهرهای کهن خراسان بزرگ قبل از اسلام است، افزود: این شهر در سال 31 هجری قمری به وسیله عبدالله بن عامر تصرف و مردم به تدریج مسلمان شدند و همزمان با حملات مغولان و تخریب نیشابور این شهر نیز ویران و برای مدتی از رونق و اهمیت آن کاسته شد.

وقتی شهر بلقیس مرکز مهم ضرب سکه در خراسان بود

این باستان شناس افزود: با روی کار آمدن سلسله ایلخانان و ثبات سیاسی و تغییر راه ارتباطی نیشابور به اسفراین به مسیر توس به اسفراین نه تنها اسفراین موقعیت ویژه‌ای بدست آورد، بلکه اهمیت اسفراین دو چندان شده و حتی از تابعیت نیشابور خارج شد و از این دوره تا صفویه به عنوان یکی از مراکز مهم ضرب سکه در خراسان مطرح بود.

سرپرست فصل هشتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین در ادامه افزود: شهر اسفراین در اواخر دوران طهماسب دوم و ابتدای حکومت نادرشاه افشار یعنی در سال 1131 قمری بار دیگر توسط افاغنه تخریب شد و از آن پس هیچ وقت روی آبادانی به خود ندید.

نیک گفتار با اشاره به این که شهر تاریخی بلقیس شرایط و ویژگی‌های کامل یک شهر اسلامی را دارا بوده است، گفت:  این شهر بالغ بر 200 هکتار وسعت و متشکل از سه بخش ارگ ، شارستان و ربض است. زمانی 30 برج حفاظتی در اندازه‌های متفاوت در بخش ارگ وجود داشته است.

او بیشترین آثار و بقایای معماری را در بخش شارستان دانست و گفت: در این بخش با استناد به متون و شواهد باستان شناسی بناهای عام المنفعه‌ای از جمله بازار، حمام، مسجد، رباط و غیره قرار داشته است که در نتیجه مطالعات باستان‌شناسانه دقیق، مکان و وضعیت برخی از آنان مطالعه و روشن شده و مطالعات راجع به آنها کماکان ادامه دارد.

براساس این گزارش؛ فصل هشتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین با مجوز سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد