به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از دنیای اقتصاد، نمایی از شهر قروه در استان کردستان که پاک‌ترین شهر ایران است

دیده‌بان سوئیسی کیفیت هوا در جهان که همه‌ساله کشورها، شهرها و پایتخت‌های جهان را براساس میزان شاخص آلودگی هوا رتبه‌بندی می‌کند، پاک‌ترین شهرهای ایران برای تنفس را معرفی کرد. پایگاه بین‌المللی دیده‌بانی آلودگی هوای «ایر ویژوال» که بخشی از شرکت سوئیسی «آی‌کیو اِیر» است، در تازه‌ترین رتبه‌بندی خود در سال 2018 بهترین شهرهای ایران را که دارای پاک‌ترین هوا بوده و از نظر شاخص کیفیت هوا بهترین شهرها برای زندگی محسوب می‌شوند، معرفی کرده است. این شهرها به ترتیب قروه، واقع در استان کردستان، تبریز، سنندج و نهاوند هستند که پاک‌ترین آسمان را در میان شهرهای ایران دارند. در مقابل آلوده‌ترین شهرهای ایران نیز در این گزارش به ترتیب اندیمشک، مشهد، اصفهان و تهران معرفی شده‌اند. شاخصی که در این رتبه‌بندی مبنا قرار گرفته، مخرب‌ترین آلاینده هوا یعنی ذرات معلق با قطر کمتر از 5/ 2 میکرون است. دیده‌بان سوئیسی کیفیت هوای 73 کشور، 3 هزار و 95 شهر در این کشورها و 62 پایتخت را بررسی و به شکل جداگانه بر اساس میانگین غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از 5/ 2 میکرون در طول سال، رتبه‌بندی کرده است. بر اساس این گزارش، آلوده‌ترین پایتخت جهان در سال 2018 شهر دهلی‌نو، پایتخت هند است. در مقابل رتبه پاک‌ترین پایتخت نیز به ولینگتون، پایتخت نیوزیلند اختصاص یافته است. تهران در این گزارش رتبه 23 را در میان 62 پایتخت مورد بررسی از آن خود کرده و در واقع بیست‌وسومین پایتخت آلوده جهان است. طبق این رتبه‌بندی بنگلادش آلوده‌ترین کشور جهان و ایسلند پاک‌ترین کشور جهان با بهترین شاخص کیفیت هوا در سال 2018 معرفی شده‌اند.  بر اساس این گزارش، تهران در سال 2018 ارتقای وضعیت پیدا کرده و میزان میانگین غلظت ذرات معلق آن از 34 در سال 2017 به 1/ 26 میکروگرم بر مترمکعب کاهش یافته است.

پایگاه بین‌المللی دیده‌بانی آلودگی هوای «ایر ویژوال»  در این گزارش شهرها و کشورهایی که آلوده‌ترین هوا را بر مبنای میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از 5/ 2 میکرون در 2018 داشتند، رتبه‌بندی کرده است. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» بر اساس این رتبه‌بندی، از میان 30 شهر دارای بدترین هوا در جهان، 22 شهر در هند‌ واقع هستند و همچون سال گذشته دهلی به‌عنوان آلوده‌ترین پایتخت جهان معرفی شده است. در میان شهرهای ایران، نخستین شهری که در این رتبه‌بندی به چشم می‌خورد اندیمشک است که با میانگین 2/ 39 میکروگرم‌ بر مترمکعبی غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از 5/ 2 میکرون در سال 2018، در جایگاه 230 جهان قرار گرفته است. جالب اینجاست تهران با میانگین 1/ 26 میکروگرمی ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون در هر مترمکعب از هوا طی سال 2018، چهارمین آسمان ناپاک ایران را داشت، سطحی که پایتخت ایران را در رده‌بندی آلوده‌ترین شهرهای جهان به رده 474 و در رده‌بندی آلوده‌ترین پایتخت‌ها به رده 23 رساند.
ناپاک‌ترین آسمان‌ها در 2018

بخش دیده‌بانی آلودگی هوای شرکت سوئیسی «آی‌کیو اِیر»، برترین شرکت کیفیت هوا در جهان که تکنولوژی‌های پیشگام در این حوزه ارائه می‌کند، تازه‌ترین گزارش آلوده‌ترین شهرهای جهان را برای سال 2018 منتشر کرد. در این گزارش، بر مبنای میانگین غلظت ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون سال 2018، تعداد 3 هزار و 95 شهر جهان رتبه‌بندی شده‌اند. در این رتبه‌بندی، از داده‌‌های ایستگاه‌های کنترل کیفیت هوای (دولتی، خصوصی و نهادی) استفاده شده است. بر اساس یافته‌های این گزارش، در 2018 حدود 64 درصد از شهرهای جهان، از سطح مجاز سالانه ذرات آلاینده (یا ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون) تعیین‌شده توسط «سازمان تجارت جهانی» تجاوز کردند. سهم شهرهای تجاوز‌کننده از استاندارد آلایندگی در خاورمیانه و آفریقا 100 درصد، جنوب آسیا 99درصد، جنوب‌شرقی آسیا 95 درصد و در شرق آسیا 89 درصد بود. با توجه به اینکه بسیاری از شهرها فاقد اطلاعات به‌روز کیفیت هوا هستند، به نظر می‌رسد تعداد شهرهای متجاوز از سطح مجاز ذرات کمتر از 5/ 2میکرون بیشتر باشد. در رتبه‌بندی آلوده‌ترین آسمان‌های جهان که بر مبنای میانگین غلظت ذرات کمتر از 5/ 2میکرون سال 2018 تهیه شده است، شهرهای آسیایی رده‌های ابتدایی را قبضه کرده‌‌اند. تمام 50 شهر نخست تنها از چهار کشور هند، چین، پاکستان و بنگلادش هستند (پاکستان و بنگلادش در مجموع دارای سه سهم از 50 شهر). در میان 30 شهری که بالاترین آلودگی هوا را در 2018 داشتند نیز 22 شهر در هند واقع هستند. شهر گوروگرام، قطب تکنولوژی واقع در جنوب‌غربی دهلی که شرکت‌های بین‌المللی همچون «اوبر» و «تریپ‌ادوایزر» در آن شعبه دارند، با میانگین 135 میکروگرمی ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون در هر متر مکعب، آلوده‌ترین شهر جهان در 2018 لقب گرفت. رده دوم نیز متعلق به شهر قاضی‌آباد هند با میانگین 2/ 135 میکروگرمی است. فیصل‌آباد با میانگین 130 میکروگرمی سومین آسمان آلوده جهان را در 2018 داشت، تا پاکستان نیز سهمی در سه شهر نخست داشته باشد. لاهور پاکستان در رده 10، دهلی (پایتخت هند) در رده 11 و داکا (پایتخت بنگلادش) در رده 17 شهرهای شناخته‌ شده‌ای هستند که در بالای این رتبه‌بندی قرار دارند. در این رابطه، چین تنها کشور دیگری است که در میان 30 شهر آلوده جهان سهم دارد (5 شهر).

آمار آلودگی هوای شهرهای ایران نیز جالب‌توجه است. در این رتبه‌بندی، اولین شهر ایرانی، اندیمشک خوزستان است که با میانگین 2/ 39 میکروگرم‌ ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون در یک متر مکعب هوا، در جایگاه 230 آلوده‌ترین شهرهای جهان در 2018 قرار گرفته است. مشهد با میانگین 6/ 30 و اصفهان با میانگین 6/ 27 نیز به ترتیب دومین و سومین شهر آلوده ایران در 2018 بودند. بر خلاف تصورات، تهران اما با میانگین 1/ 26 میکروگرمی، در رده چهارم آلوده‌ترین شهرهای ایران قرار دارد. بر اساس آمارهای این گزارش، با توجه به میانگین 34 میکروگرمی سال 2017، آلودگی تهران در 2018 کاهش قابل‌توجه داشت. جالب اینجاست این سطح از آلودگی، تهران را در رده 474 آلوده‌ترین شهرهای جهان جای داده است (از میان 3 هزار و 95 شهر). در بخشی از این گزارش آلوده‌ترین و پاک‌ترین شهرها به تفکیک مناطق معرفی شده‌اند. در این رابطه، ایران به همراه هند، پاکستان، افغانستان، بنگلادش، نپال و سریلانکا به‌عنوان 7 کشور منطقه جنوب آسیا معرفی شده‌‌اند. پاک‌ترین شهرهایی که برای این منطقه معرفی شده‌اند، همگی از ایران هستند که به ترتیب عبارتند از: قروه با میانگین 8/ 7، تبریز با میانگین 2/ 12، سنندج با میانگین 5/ 12، نهاوند با میانگین 1/ 16، زنجان با میانگین 6/ 18، میبد با میانگین 1/ 21، آبدانان با میانگین 2/ 21، هشتگرد با میانگین 1/ 22، کرج با میانگین 2/ 22 و سجزی با میانگین 3/ 22.

این رتبه‌بندی همچنین در دو سطح پایتخت‌ها و کشورهای جهان ارائه شده است. 10 پایتختی که بالاترین آلودگی هوا را در دنیا دارند همگی از آسیا هستند. دهلی با میانگین بیش از 113 میکروگرمی ذرات آلاینده کمتر از 5/ 2 در هر متر مکعب، آلوده‌ترین پایتخت جهان در 2018 بود. پس از این شهر، داکا (بنگلادش)، کابل (افغانستان) و منامه (بحرین) به ترتیب به‌عنوان آلوده‌ترین پایتخت‌ها در رده‌های دوم تا چهارم ایستاده‌اند.  تهران اما با میانگین حدود 26 میکروگرمی ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون، بیست‌وسومین پایتخت آلوده جهان در 2018 بود (از میان 62 پایتخت رتبه‌بندی شده). در این رتبه‌بندی، سارایوو (پایتخت بوسنی و هرزگوین) با میانگین 4/ 38 میکروگرمی ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون، آلوده‌ترین پایتخت اروپا است. لندن با میانگین 12 و واشنگتن با میانگین 2/ 9 به ترتیب‌ در رده‌های 48 و 56 جای دارند. در انتهای این رتبه‌بندی نیز ولینگتون (پایتخت نیوزیلند) با میانگین 6، اتاوا (پایتخت کانادا) با میانگین 6 و استکهلم با میانگین 6/ 6 میکروگرم ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون در هر متر مکعب، به ترتیب به‌عنوان پاک‌ترین پایتخت‌های جهان در 2018 معرفی شده‌اند.

در میان 10 کشوری که بالاترین آلودگی هوا را در جهان دارند نیز 9 کشور آسیایی هستند. در رتبه‌بندی‌ کشورها، بنگلادش با میانگین 1/ 97، پاکستان با میانگین 3/ 74، هند با میانگین 5/ 72، افغانستان با میانگین 8/ 61 و بحرین با میانگین 8/ 59 میکروگرمی ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون در هر متر مکعب، به ترتیب در رده‌های اول تا پنجم قرار دارند. در این رتبه‌بندی ایران با میانگین 25 میکروگرمی در رده 25 ایستاده است. به‌علاوه ایسلند با 5، فنلاند با 6/ 6 و استرالیا با میانگین 8/ 6 میکروگرم ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون به ترتیب پاک‌ترین کشورهای جهان در 2018 بودند.
هوای آلوده، قاتل خاموش

امروزه آلودگی هوا یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های محیط‌زیستی متوجه سلامت بشر است. بر اساس گزارش «سازمان جهانی بهداشت»، حدود 90 درصد از جمعیت جهان هوای آلوده تنفس می‌کند. به این منوال، سالانه بیش از 7 میلیون مرگ ناشی از آلودگی هوا در جهان رخ می‌دهد. این در حالی است که نتایج بررسی‌های «بانک جهانی» نشان می‌دهد «آلودگی هوا» کشنده‌ترین نوع آلاینده‌ها و چهارمین عامل خطرناک برای مرگ زودهنگام در جهان است. بر اساس برآوردهای این بانک، مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی‌ هوا هزینه 225 میلیارد دلاری بر دوش اقتصاد جهانی تحمیل کرد (سال 2013).
چرا PM 2/ 5؟

در «گزارش جهانی کیفیت هوا 2018» از ذرات معلق با قطر کمتر از 5/ 2 میکرون به‌عنوان معیار نمونه رتبه‌بندی آلودگی هوای شهرهای جهان استفاده شده است. ذرات کوچک‌تر از 5/ 2میکرون یا 2/ 5PM، به ذرات (جامد یا مایع) معلق در هوا که اندازه کمتر از 5/ 2 میکرون (یا یک میلیونیوم متر) دارند اطلاق می‌شود. گرچه طبیعت در تولید این ذرات نقش دارد (همچون گردوخاک)، اما منبع اصلی انتشار آن، فعالیت‌های بشر، به خصوص آلاینده ناشی از احتراق در بخش‌های صنعتی و حمل‌ونقل است. اهمیت ذرات کمتر از 5/ 2 میکرون به این خاطر است که در میان تمام آلاینده‌های هوا، بیشترین اثر تخریبی را بر سلامتی انسان دارند. با توجه به اندازه کوچک، این ذرات قابلیت نفوذ در سیستم تنفسی و سپس تمام بدن را دارند، امری که نتیجه آن جبران‌ناپذیر است.