تهران به دلیل پایتخت بودن زودتر از شهرهای دیگر با مظاهر مدرنیسم  و از جمله معماری و طراحی شهری آشنا شد.هر چند یکی از کارشناسان طراحی شهری چندی پیش در مصاحبه ای تهران را شهری بی ریخت و برای  مردن و نه زندگی کردن خوانده بود؛ اما به هرحال  شهرداری تهران در سال های اخیر فعالیت هایی را هر چند کمرنگ در جهت طراحی و نیز زیبا سازی شهر تهران آغاز کرده است.جواد اکبری رئیس انجمن مهندسان مشاور در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری عصر ساختمان در خصوص طراحی شهری و زیباسازی تهران و همچنین مسایل و مشکلات مرتبط با طراحی شهری صحبت کرد.
رئیس انجمن مهندسان مشاور با بیان این که نظام شهرسازی، جایگاه طراحی شهری را تعریف کرده است؛ گفت: علی رغم داشتن تعریف خاص طراحی شهری این امر تا کنون به درستی اجرا نشده است. البته شهرداری مسوول اجرای طرح های شهری است و در طرح تفضیلی نیز این موضوع برعهده شهرداری ها گذاشته شده اما اخیرا وزارت راه و شهرسازی نیز در زمینه سیما و منظر شهری بخش نامه هایی را صادر کرده است .
وی با تاکید بر این که در زمینه طراحی مشکل خاصی نداریم؛ اظهار داشت: مشکل سطح توجه به این موضوع است. اکنون  وزارت راه و شهرسازی تمرکز خود را بر توسعه طرح های عمرانی، جامع و تفصیلی گذاشته است.از سوی دیگر به دلیل تعداد زیاد شهرها و پیچیدگی مسایل مرتبط با آن ها  طرح های عمرانی به عنوان طرح های پایه محسوب می شوند و منظر شهری نیز باید بر مبنای این طرح ها انجام شود. این کار نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد و بیشتر نیازمند همکاری شهروندان است. معمولا فضای شهری منعکس کننده زیبایی شناسی، سطح توان اجتماعی، اقتصادی است. ما به عنوان طراحان شهری می توانیم کمک هایی در این زمینه داشته باشیم اما در نهایت مردم نیز در این موضوع دخیل اند.
اکبری در پاسخ به این که می توان از صحبت های شما این گونه نتیجه گرفت که توجه زیادی به طراحی شهری نمی شود: اظهار داشت: منابعی که برای طرح های توسعه ایی اختصاص پیدا می کند بسیار کم و نیز میزان حق الزحمه طراحان بسیار پایین است. به خصوص در چند سال اخیر این منابع به صفر نزدیک شده است.وقتی نتوانیم در طرح های پایه، منابع مورد نیاز را تامین کنیم قطعا به طرح های اجرایی و عملیاتی نیز منابع کمتری اختصاص خواهد یافت.
وی با اشاره به این که شهرداری در 5 سال اخیر کم و بیش به این موضوع توجه نشان داده است؛ تصریح کرد: قبل از آن شهرداری به جز اجرای طرح تفضیلی، نقش مهمی در طراحی و برنامه ریزی شهری نداشت و این موارد عمدتا توسط دولت پیگیری می شد.
وی با اشاره به امضای بخشنامه ها و قراردادهای وزارت راه و شهرسازی با شهرداری ها گفت: بر اساس بخشنامه های جدید تهیه طرح تفضیلی برای مدتی به شهرداری ها واگذار شد. بنابراین شهرداری ها، توسعه و نوسازی و طراحی مناظر شهری را در وظایف شهرداری ها گنجاندند.اما در مجموع باید گفت طراحی فضای شهری خیلی مورد توجه مسوولان قرار ندارد و به آن بها داده نمی شود.البته اصفهان و تبریز در این زمینه از بقیه شهرها جلوترند.
رئیس انجمن مهندسان مشاور در پاسخ به این که در برنامه ششم چه منابعی برای این موضوع در نظر گرفته شده است؛ اظهار داشت: در برنامه ششم خطوط کلی برای طراحی شهری ترسیم و پرداختن به بهبود فضای شهری در لوایح وزارت راه دیده شده است.این که چه میزان از آن را سازمان مدیریت و برنامه ریزی در قالب لوایح در اختیار مجلس قرار دهد و چه میزان به تصویب برسد را باید منتظر آینده باشیم.
اکبری در ادامه در خصوص زیباسازی شهر تهران نیز صحبت کرد و گفت: سازمان زیبا سازی و سازمان نوسازی در این زمینه مشغول فعالیت هستند. دو سال پیش حدود 22 طرح بهسازی و نوسازی محلات را تهیه کردند که طبعا بخش هایی از این طرح ها به بهبود کیفیت فضای شهری اختصاص داشت.
وی افزود: سازمان زیبا سازی، طراح های متعددی را برای زیبا سازی میادین تهیه کرده است از جمله میدان امام حسین میدان انقلاب و خیابان های دیگری نیز در دستور کار قرار دارد.
رئیس انجمن مهندسان مشاور با تاکید بر این که طراحی سیمای شهری باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد،اظهار داشت: البته شهرداری این کار را شروع کرده و چند وقت قبل فراخوانی جهت انتخاب مشاوراعلام کرد تا طراحی استراتژیک تهران را بر عهده بگیرد. قبلا این طرح ها موضوعی بود یعنی فقط در گره گاه ها، میادین و برخی خیابان های مهم متمرکز بود اما اکنون به نقاط دیگر شهر تسری یافته است.
وی با اشاره به این که طراحی یک راهنمای شهری می تواند کمک بزرگی برای معماران شهری محسوب شود؛ اظهار داشت: طراحی شهری باید با سرمایه گذاری و همکاری خود مردم انجام شود. مردم هم باید درهزینه های مربوطه شریک شوند و دید کالایی به طراحی شهری نداشته باشند.اکنون مهم ترین معضل ما در این زمینه کالایی شدن ساختمان  و شهر است که این موضوع آسیب های جدی به بهبود کیفیت فضای شهری وارد می کند.
با توجه به توقف بلندمرتبه سازی در تهران وی این موضوع را از منظر طراحی شهری مورد ارزیابی قرار داد و گفت: زیرساخت های شهر تهران متناسب با جمعیت  ساکن در آن و نیز چشم انداز  سال 1404 رشد نکرده است. ببینید! خودروها بیشترین آسیب را به شهر تهران زده اند. در واقع زیرساخت های حمل و نقل شهری متناسب با افزایش جمیعت و میزان خودروها رشد نکرده و ارتباط شهر تهران با مناطق اطراف خود از لحاظ حمل و نقل عمومی ضعیف است.
اکبری ادامه داد: بنابراین کم توجهی به انسان محور بودن و نیزخودرو محور بودن شهر آسیب های جدی هم به زیبایی شناسی شهری و هم ظرفیت های شهر وارد کرده است. شاید اگر زیرساخت ریلی منظم برای تمام نقاط شهر داشتیم؛ شهروندان خیلی به سمت استفاده از خودورهای شخصی نمی رفتند. ساخت متروی تهران در سال 53 طراحی شد اما طی 60 سال گذشته این موضوع به لحاظ تامین منابع مالی و نیز مدیریتی مورد بی توجهی قرار گرفت.
وی با بیان این که شهردار فعلی تهران به توسعه اتوبوسرانی و تاکسیرانی توجه بیشتری نشان داده است؛تصریح کرد: با توجه به مطالعات انجام شده تهران زیرساخت های اجتماعی و فنی مورد نیاز برای برای جمیعت بیش از 8 میلیون نفر را ندارد. با این تفاسیر بلند مرتبه سازی را نه می توان به کلی رد کرد و نه می توان برای هر منطقه توصیه کرد.
وی عنوان کرد: بر اساس یک نظریه، برج سازی باید در شهرهای کوچک و متمرکز انجام شود زیرا در این گونه شهرها، هزینه ایجاد شبکه ها کمتر است. هزینه منابع از قبیل آب و برق و گاز قطعی است و نمی توان آن را حذف کرد. بنابراین در شهرهای بزرگ هزینه ایجاد شبکه چند برابر می شود.در شهری مانند دوبی  جهت استفاده بهینه از زمین و کاهش هزینه های شبکه و نیز وجود مراکز بزرگ بین المللی، برج سازی بهترین راه صرفه جویی در زمین و هزینه محسوب می شود اما در شهری مانند تهران شرایط فرق می کند.
وی افزود: اخیرا سطح توسعه یافتگی سازمان های ما نیز به حدی رسیده است که به ساختمان های بزرگ نیاز داریم اما برای ورود به بلندمرتبه سازی باید به نوع پراکنش جمعیت توجه کنیم .همچنین شرایط  اقلیمی و آب و هوایی و نیز حمل و نقل عمومی و نزدیکی به مراکز کار و فعالیت  نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
وی تصریح کرد: اگر یک مرکز بزرگ تجاری یا خدماتی را در مکانی دور از مرکز شهر احداث کنیم، طبعا تعداد رفت و آمدها به این منطقه افزایش یافته و این موضوع آسیب هایی به منطقه وارد می کند.چنانچه بلندمرتبه سازی متناسب با زیرساخت ها انجام شود؛ مشکلی ایجاد نخواهد شد؛ در غیر این صورت هزینه های جدید سرمایه گذاری به شهر تحمیل می شود.موضوع آلودگی ها نیز باید در طراحی شهری مورد توجه قرار می گرفت که متاسفانه  در شهر تهران مغفول واقع شده است.
رئیس انجمن مهندسان مشاور با اشاره به این که مکان یابی جهت ساختمان های بلندمرتبه موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد؛ افزود: کشور ما در زمینه طراحی شهری در منطقه پیشگام است البته به غیر از برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند دوبی. دوبی شهر کوچک با سابقه تاریخی اندک است و قاعدتا مشکلات و چالش های ما را ندارد.
وی اضافه کرد: مشکلات ما در زمینه طرح تفضیلی و طرح های جامع  با وجود بیش از 200 هزار شهر بسیار زیاد و نیروی انسانی و منابع برای رسیدگی به این تعداد شهر کم بوده است.حدود 20 سال پیش برای طراحی خیابان های ایلام دعوت شدیم آن موقع هنوز دوبی به این شکل نبود اما در مجموع آن ها توجه بیشتری به این موضوع نشان دادند.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.