به گزارش «عصر ساختمان» به نقل از بلدیه، بهشاد بهرامی، نوسازی بافت‌های فرسوده شهری یکی از اهداف مهم مدیران شهری و دولتی در چند سال اخیر به‌ویژه کلان‌شهرهای کشور بوده است؛ به‌گونه‌ای که در طرح جامع شهر تهران تاکید شده است به دلیل وضعیت خاص بافت فرسوده شهر تهران سالانه باید 5 درصد از بافت فرسوده احیا و نوسازی شود.برای دستیابی به این هدف در چند سال اخیر طرح‌های مختلفی از سوی مدیران شهری با همکاری وزارت راه‌وشهرسازی اجرایی شد. به عنوان مثال سازمان نوسازی شهر تهران در گذشته‌ای نه‌‌چندان دور، در نقش کارفرما چند طرح ساختمانی با ظرفیتی نزدیک به 5 هزار واحد مسکونی در چند منطقه جنوب شهر، در محله‌های فرسوده اجرا و احداث کرد.

طرح  «فروش ‌متری مسکن» بزرگ‌ترین این طرح‌ها بود که در اواسط دهه80  شکل گرفت. اما اجرایی شدن این طرح‌ها به دلیل اشکالاتی که در شیوه اجرای آنها وجود داشت نتوانست به طور کامل نوسازی بافت فرسوده را موجب شود. این در حالی است که بسیاری از کشورهای توسعه یافته با استفاده از چند الگوی ساده توانسته اند در مسیر نوسازی بافت‌های فرسوده درون شهری گام‌های مهمی بردارند. بررسی روش‌های نوسازی بافت فرسوده در دو کشور فرانسه و آلمان می‌تواند الگوی مناسبی پیش روی مدیران شهری و دولتی قرار دهد. طی سال‌های گذشته فرانسه با استفاده از یک الگوی «اورژانسی» و آلمان با استفاده یک الگوی ملایم که هر یک چارچوب‌های متفاوتی را در بردارد به تخریب و نوسازی بافت‌های فرسوده شهرهای خود پرداختند. پس از سال‌ها فقیر نشینی، مهاجرت اجباری به حومه شهر، جدایی اجتماعی، عدم تمایل طبقه متوسط برای سکونت در محله‌های فقیر و فرسوده و مخالفت با نهضت تخریب نتیجه اجرای الگوی نوسازی کشور فرانسه بود و در مقابل نوسازی یک محله «بدون تخریب، اعیان‌سازی و اخراج ساکنان قدیمی» و حضور مردم در جریان نوسازی نتیجه اجرای الگوی «ملایم» در کشور آلمان را رقم زده است. الگویی که می‌تواند با سازگارشدن با محیط داخلی شهرهای ایران سرمشق مناسبی برای تسریع و برنامه دار شدن در سال‌های آتی قرار گیرد.

تجربه اجرای دو الگوی متفاوت شهرسازی نشان می‌دهد روش تخریب و نوسازی گرچه به مدرن شدن فضای شهری کمک می‌کند اما موجب انتقال چالش‌ها از متن شهر به حاشیه می‌شود، در مقابل الگوی درمان و اصلاح بدون ایجاد شکاف‌های جدید و اقتصادی منجر به مرمت معماری شهری خواهد شد.

سازمان نوسازی شهرداری تهران با استفاده از الگوی نوسازی در دو کشور آلمان و فرانسه به تبیین سیاست‌ها و رویکردهای این دو روش پرداخته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد در فرانسه الگوی نوسازی با درجه تخریب گسترده ساختمان‌های فرسوده و ناسالم دنبال شده است اما در مدل آلمانی نوسازی به صورت ملایم به اجرا درآمده است.
در مدل واکنش سریع فرانسه گرچه فضا در یک دوره زمانی اندکی مدرن شد اما با اعیان‌سازی بافت‌های فرسوده اجاره بها به شدت افزایش یافت و با جابه‌جایی مساله مسکن ناسالم، حومه شهرها در محاصره حاشیه‌نشین‌ها قرار گرفت. در مقابل این روش آلمان با حرکت ملایم و پرهیز از تخریب گسترده علاوه بر اصلاح بافت‌های فرسوده شهری به تقویت روابط اجتماعی پرداخت.

تبیین این دو مدل از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از شهرهای ایران از جمله تهران با مساله فرسودگی بافت‌ها و مناطق شهری روبه‌رو است و در سال‌های گذشته سیاست واحد و موفقی برای آنها به کار گرفته نشده است.
اما روش اجرای مدل های نوسازی بافت فرسوده در این دو کشور چه بود؟ مدل فرانسوی طراحی نوسازی را از بالا به پایین تعریف می‌کند. آغاز نوسازی در این شیوه با تخریب گسترده ساختمان‌های فرسوده و ناسالم و ساختن بناهای جدید همراه است.در این الگو بافت شهری به شدت و با سرعت از طریق حمایت‌های دولتی دگرگون می‌شود. برای نمونه در فاصله سال‌های 1852 تا 1870 فرماندار وقت پاریس مسکن‌های ناسالم را با هدف ارتقای بهداشت و سلامت عمومی تخریب کرد.

این اقدامات به ایجاد خیابان‌های عریض، راه‌اندازی تاسیسات زیرزمینی، ساخت بناهای شاخص، گسترش فضای سبز و تاسیس مناطق شهری جدید منجر شد. در کنار نوسازی ساختمان‌های مسکونی مقر شرکت‌های بزرگ نیز به روز شد و فروشگاه‌های بزرگ شهری شکل گرفت.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.