عصر ساختمان- «ما توجه به آنچه انسانها ذاتا دوست دارند را در برنامههای میانمدت و بلندمدت خود قرار دادهایم»؛ این جملهای است که شهردار اشتوتگارت آلمان پس از قرار گرفتن نام اشتوتگارت در صدر فهرست کماسترسترین شهرهای دنیا بیان کرد.
به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از همشهری، فریتز کوهن حالا شهرداری لقب گرفته که توانسته با برنامههای انسانمحورانه کاری کند تا شهروندان نهتنها در تعطیلات آخرهفته بلکه پس از فراغت از کار در روزهای میان هفته نیز برای ساعتی هم که شده در پیادهروهای شهر، کافهها، بازارها، موزهها، حوضها و دریاچههای آبی، بوستانها و کنار چرخدستیها و دکههای غذافروشی و المانهای طبیعی بمانند و لحظاتی را برای بازیافتن انرژی خود صرف کنند. او در آخرین مصاحبههای خود با چند نشریه آلمانی از اختصاص فضای بیشتر شهر به افراد به جای خودروها گفته و تأکید کرده است که برنامه ده ساله شهرداری اشتوتگارت برای این منظور از سال 2010شروع شده و تا 5سال دیگر ادامه دارد. البته او در تعریف چشمانداز 2020مدیریت شهری اشتوتگارت از ادامه فعالیتهای توسعه حملونقل عمومی گفته و اعلام کرده که طی 7سال اخیر بهدستاوردهایی در این زمینه رسیدهاند که سبب شده شهروندان خودشان سفر بدون خودروی شخصی را ترجیح دهند. فریتز کوهن اخیرا با روزنامه اشتوتگارت پیرامون وضعیت شهرش و اینکه چه شد که بهعنوان کماسترسترین شهر دنیا معرفی شد، مصاحبه مفصلی انجام داده که آنرا در ادامه میخوانید. کوهن برای انجام این مصاحبه در روزهایی که کمکم هوای آلمان نیز سرد میشود همراه با سخنگوی خود به بازار اصلی اشتوتگارت رفته و دقیقا در وسط میدان اصلی بازار و میان مردم حاضر شده است؛ گفتوگو در خیابانی بدون تردد خودرو. البته ساختمان مرکزی شهرداری اشتوتگارت در همین بخش شهر قرار دارد. نکاتی که در این گفتوگو مطرح شده میتواند مورد توجه کارشناسان،برنامهریزان و مدیران شهری قرار بگیرد.
بله. اینجا در گذشته میدان سبزی بود و مرکز خریدی کوچک. کمکم توسعه یافت و مغازهها و مرکزهای تجاری جدید ساخته شدند. با این حال نمیتوان گفت که میدان فعلی خیلی با گذشتهاش تغییر کرده. در واقع همین الان هم سعی میشود تا معماری و نمای بناهای آن زمان حفظ شود. به هرحال برخی با رویکرد شهرسازی در گذشته تغییراتی ایجاد کردهاند که باعث شده تا آن جای سبزی که شما میگویید دیگر با آن شکل و شمایل وجود نداشته باشد. تغییرات آب و هوایی هم به این موضوع دامن زدهاند تا آن انبوه درختانی که قبلا اینجا بود دیگر دیده نشود. البته این درست نیست که بگوییم میدان بازار شهر، دیگر سبز نیست. درختان زیادی همچنان وجود دارد. در ضمن در آیندهای نزدیک میدان مربع شکل بازار سبزتر میشود و برای آن برنامه ویژهای داریم.
کاشت درختان جدید که با اقلیم اشتوتگارت همخوانی دارد را نهتنها را برای این بازار بلکه برای نقاط دیگر شهر هم درنظر گرفتهایم. پژوهشهای ما نشان میدهد که تغییرات آب و هوایی دیگر در راه است و دمای زمین گرمتر میشود. بنابراین بودجهای برای 2سال آینده پیشبینی کردهایم که قرار است براساس آن از یکسو پارکها را حفظ کنیم و از سوی دیگر درختان جدید بکاریم. بخشی از همین میدان و بازار هم در برنامه ما دارای سقف سبزی میشوند که گیاهان منحصربهفردی دارند. در همین بازار کفپوشها نو خواهند شد و صندلیهای جدیدی نصب میکنیم. از طرف دیگر ساخت یکبازار جدید جذاب را در برنامه داریم که طبق برنامه احتمالا کار آن تا پایان سال 2019تمام میشود. به هر حال شهر به یکبازار و محل دیگر برای مناسبتهای خاص مثل کریسمس و برگزاری جشنوارههای محلی نیاز دارد.
درنظر داریم 20زیستگاه جانوری جدید را در نقاط مختلف شهر احداث کنیم. از طرف دیگر طرحی را اجرا خواهیم کرد که شهروندان برای سبزتر شدن شهر سهیم خواهند شد. با یکدعوتنامه و برگزاری یکرقابت از شهروندان میخواهیم تا در سبز کردن بالکن یا پشتبام خانه خود مشارکت داشته باشند.
در مورد پیادهروهایی که در آنها کافه و اغذیهفروشی نیز هست باید بیشتر نظر خود شهروندان را جویا شویم. در برخی نقاط طبق یکسری طرحهای ابتکاری خود شهروندان آشپز شدهاند و در رستورانهای کوچک و کافهها و فستفودی برای خودشان غذا طبخ کرده و سرو میکنند اما با این حال برخی از شهروندان گلایههایی از آلوده شدن این محیطها دارند و باید در مورد آنها مطالعات میدانی انجام شود. در ضمن بهزودی کار ساخت یکسالن کنسرت و موزه جدید لیندن در محدوده منطقه روزنشتاین (منطقهای با کاربریهای تجاری و مسکونی و خدماتی واقع در شمال ایستگاه راهآهن اشتوتگارت که پیش از این در اختیار راهآهن بود و کارایی نداشت و در اختیار مدیریت شهری قرار گرفت) را شروع خواهیم کرد. در پروژه روزنشتاین هم که حتما خبر دارید همه برنامهها در راستای کیفیت خدمات به شهروندان صورت گرفته؛ از ساختن مراکز اقامتی، آموزشی و تحقیقاتی گرفته تا پارک و باغ وحش. در این محدوده بهکارگیری خودروهای برقی برای حملونقل در اولویت قرار دارد.
وقتی درباره اشتوتگارت صحبت میکنیم در واقع درباره شهری سخن میگوییم که روند ساخت عناصر شهری آن از مدتها قبل آغاز شده و حالا به نقطهای رسیده که باید برای بهبود زیرساختها و کیفیت هرچه بهتر زندگی شهروندان فکر کرد. کیفیت زیرساختهای ایجاد شده در اشتوتگارت بسیار عالی است و ما در برنامههای خود برنامه اصلی را تغییر ندادیم بلکه با نگاه به آنچه شهر بر پایههایش شکل گرفته کار را دنبال کردیم. هیچگاه نخواستیم و نمیخواهیم گذشته شهر را دچار آسیب کنیم. مردم با اینها زندگی کردهاند و قشر مهمی از جامعه که سالمندان هستند با آنها به نوعی انس گرفتهاند. اصلا آنها اساس زندگی خود را با چیزهایی که در گذشته بوده تنظیم میکنند و وقتی که ما بخواهیم با یکسری عناصر جدید، آنها را وادار به تطابق خود با همین عناصر کنیم در واقع دچار بزرگترین اشتباه شدهایم. اما باید واقعیتها را بپذیریم و از تکنولوژیهای جدید زیستمحیطی بهره بگیریم. نتیجه اینکه میتوان با رعایت حقوق همه شهروندان، درنظر گرفتن چارچوبهایی که شهر براساس آنها شکل گرفتهاند (هویت شهری) و حفظ عناصر ارزشمند و تاریخی به سمتی حرکت کنیم که آنرا توسعه پایدار مینامیم. برای مدیریت شهری اشتوتگارت همیشه اهمیت داشته است و دارد که بین معماری گذشته و جدید تناسبی وجود داشته باشد زیرا زیبایی بصری برای شهروندان اهمیت زیادی دارد. این شد که از سال 2010برنامهای دهساله را آغاز کردیم و اکنون افتخار میکنیم که در سال 2017 بخش زیادی از مسیر را با موفقیت طی کردهایم؛ مسیر پیشرفت اشتوتگارت متعلق به شهروندان است.
ببینید برای اینکه مردم کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند باید 2نکته را درنظر داشت؛ اول آنکه باید امکانات مربوط به حملونقل عمومی آنقدر توسعه یافته باشد که مردم به راحتی و هر زمان که میخواهند از آنها استفاده کنند. ما در سال 2016بالغ بر 73میلیون یورو تنها برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی جدید هزینه کردیم. این باعث میشود تا هم کیفیت خدمات افزایش یابد و هم گامهای بزرگی در راستای کاهش آلودگی هوا برداشته شود. شهروندان نباید قید استفاده از راهآهنهای درون شهری و حتی خرید بلیت از باجهها را بهدلیل ازدحام بزنند. این همیشه مدنظر باید قرار گیرد. دوم اینکه طوری برنامهریزی شود که نیازی به استفاده از جریمههای مالی یا عوارض خیلی گران برای ورود به هستههای مرکزی شهر بهخاطر استفاده از خودروهای شخصی نباشد. مردم باید خودشان به استفاده از حملونقل عمومی رغبت پیدا کنند. اینطوری خیلی واضح است که ترافیک هم کاهش مییابد.
صنعت خودرو اکنون گامهای بزرگی را برداشته است؛ مخصوصا در کشورما آلمان و شهرمان اشتوتگارت که یکی از شهرهای بزرگ صعنتی تولید خودرو بهشمار میرود. من همیشه تأکید میکنم که دیگر تعمیر و نگهداری خودروهای دیزلی حتی از نظر نرمافزاری به صرفه نیست. بنابراین باید به سمت تولید سختافزارهای جدید رفت و من بهعنوان یکمدیر شهری برای بهبود محیط زندگی شهروندان در این خصوص انتظار بیشتری دارم. این یکاصل است؛ هوا باید پاک باشد. ما باید از دانش فنی ایجاد شده در زمینه تبدیل خودروها استفاده کنیم و من از این ایده بهشدت حمایت کرده و میگویم: لطفا بشتابید! هرفردی میتواند باید کاری انجام دهد. بهنظرم تقریبا یک وظیفه وطنپرستی محسوب میشود که هرکسی برای داشتن یک ماشین برقی و پاک تلاش کند؛ یعنی شهروندان، مدیران و تولیدکنندگان نه فقط برای فضای سبز محیط زندگی خود مسئول هستند بلکه در زمینه وسیلهای که سوار میشوند نیز مسئولیتهایی دارند. من نیز قول میدهم که از طریق دولت فدرال تلاش خود را برای بخش مالیاتهای این مسئله انجام دهم. با این حال، در پایان، مردم خود تصمیم به خرید میگیرند. ویدئویی مربوط به نامزدهای ریاستجمهوری حزب سوسیال دمکراتیک مارتین شولز را دیدهاید، زمانی که او میگوید سازندگان خودرو «توسعه» را «نابود» کردهاند؟ تحرک الکتریکی بهمدت 10سال جدی گرفته نشده بود و حالا باید به سرعت به سمت اهدافش پیش رفت؛ اگرچه قبلا چارچوبهای کاری هنوز درست ترسیم نشده بود اما وقتش فرا رسیده است. اکنون باید بهدنبال نوآوریها، بهویژه در اشتوتگارت بود. من فکر میکنم منطقه ما از لحاظ تکنولوژیکی و اقتصادی بهترین شرایط برای این امر است. از سوی مهندسان شنیده میشود که میگویند با تمام شور و شوق برای تولید خودروهای الکتریکی آمادگی دارند اما ابزار تکنولوژی پیشرفته هنوز در دسترسشان نیست. به همین دلیل است که برخی بهخودروهای دیزلی روی میآورند و حتی در بسیاری از شهرهای اروپایی بهعنوان یکنیاز مورد استفاده قرار میگیرند. من همچنین از مهندسان میشنوم که میگویند ما میتوانیم زیاد کار کنیم اما بهدلیل فراهم نبودن شرایط نمیتوانیم. حکم دادگاه اداری اشتوتگارت در مورد محدودیت تولید در اکسید نیتروژن بهمعنای تغییر ارزشگذاری در حفاظت از سلامت شهروندان است. یک شهر نمیتواند بگوید که این را مورد توجه قرار نمیدهیم. اگر ما دیگر با اکسیدهای کربن و اکسیدهای گوگرد روبهرو نیستیم پس باید به جنگ اکسیدهای دیگری برویم که کوچکترین اثر منفی روی سلامت شهروندان بهخاطر تردد خودروها گذاشته نشود.
تغییرات اینچنینی همیشه با اصطکاک همراه است. حتی زمانی که میخواستیم مسیر دوچرخه را در فاز دوم بین هدهلفینگن و وانگن بسازیم، مجبور بودیم فضاهای پارکینگ را کاهش بدهیم. به این خاطر اعتراضات اینچنینی بالا گرفت. اما اکنون مردم بسیار از دوچرخهسواری راضی هستند و برای تردد از دوچرخه استفاده میکنند. شما ببینید چقدر شهروندان از مسیر دوچرخه سواری در اطراف دریاچه کنستانس که یکی از محبوبترین مسیرهای دوچرخهسواری در آلمان است، لذت میبرند. ساختن مسیر دوچرخهسواری در اونینگر نیز بهعنوان یک پروژه فوری برای حملونقل و تردد در اشتوتگارت درنظر گرفته شده است. ولی باید بر این اساس پیش رفت. این شده که مردم از تردد در شهر رضایت داشته باشند و نقش خودشان را در بالا بردن کیفیت زندگی شهری خودشان بسیار درک کنند. این یک مبارزه توزیع بین خودرو، دوچرخه و ترافیک و عابرپیاده است. و هیچکس نباید به من بگوید که قانون این است که فضای عمومی باید بهخودرو تعلق داشته باشد و دیگران باید در مقابل از چنین موضوعی عذاب بکشند. فلسفه من این است: «اگر از این درگیریها اجتناب کنید، باید از شهرداری بروید.»
برای داشتن بهترین وضعیت هوا و جلوگیری از آلودگی، چاره دیگری جز ممنوعیت تردد وجود ندارد؛ ما نگران سلامتی مردم هستیم. امیدوارم که جلوگیری از بهکارگیری موتورهای دیزلی قدیمی به نصف شدن انتشار گازهای گلخانهای موجود بینجامد. از طرفی توپ اکنون در زمین سازندگان خودرو است. آنها میتوانند تأثیر بسیار زیادی در بود و نبود ممنوعیت ترددها داشته باشند. البته همهچیز به الکساندر دوبونت، وزیر حملونقل و حمایتهای او هم بستگی دارد. اگر او اجازه دهد میتوان محدوده بیشتری را به تردد خودروهای پاک با پلاک آبی اختصاص داد.
در همه شهرهای بزرگ، تمیزی شهر بسیار پر اهمیت و در عین حال پر چالش است. به همین دلیل است که ما باید همه کارها را بهگونهای انجام دهیم که بهطور قابل توجهی بهتر شود. یعنی افراد در مدیریت پسماند خود بسیار هدفمند و همسو با اهداف زیستمحیطی عمل کنند. وقتی زباله کمتری آن هم بهصورت تفکیکشده تولید میشود، یعنی سرانجام هوا و خاک تمیز و سالم میماند. پس ما روی فرهنگ کار کردهایم و موفق هم بودهایم. حالا افراد کمتری بهخود اجازه میدهند که نسبت به تولید زباله و رها کردن آنها در هرجایی بیتوجه باشند. موضوع آب هم برای ما اهمیت دارد. جریان آب از یکسو سبب میشود که شهروندان بهتر از شرایط شهری لذت ببرند اما از سوی دیگر تمیزی آن و استفاده بهینه از آب نیز یکموضوع واقعا مهم است. الان به درجهای رسیدهایم که برای صرفهجویی انرژی و آب، هنگام تمیز کردن شهر یکبار در هفته از آب استفاده میکنیم. البته شاید در آینده با بهبود تکنولوژی بازگشت آب چندبار مصرف شده به چرخه مصرف مجددا برای بالا بردن سطح رضایت مردم از شهر 3بار از آب هم استفاده کنیم.
صد درصد. البته این خوشبینی کورکورانه نیست و اینگونه نیست که بخواهم به سادگی بگویم خوشبینم و فریاد بکشم که من همچنان این روند را دنبال میکنم. اینگونه نیست اما معتقدم که میتوانیم آینده را برای اشتوتگارت بهتر کنیم و شانس داریم که در ردههای بالای شهرهای دنیا از نظر سطح کیفیت زندگی قرار بگیریم. اگر از نظر سطح پایین استرس در رده اول هستیم باید توجه داشته باشیم که برن و لوکزامبورگ به ما بسیار نزدیک هستند و تلاش میکنند و باید در تعامل از آنها الگو بگیریم. از سوی دیگر باید با بهبود دیگر شاخصها در آینده در ردههای ابتدایی از نظر شاخص کیفیت زندگی نیز باشیم.
نه به هر شکلی. دوران ریاست من ابتدای سال 2021به پایان میرسد. من گفتهام که در اوایل سال 2020تصمیم میگیرم که آیا مجددا باقی خواهم ماند و اگر احساس کنم که دیگر مثمر ثمر نیستم، نه.
مساحت: 207 کیلومترمربع / جمعیت ساکن: 600 هزار نفر
اشتوتگارت مرکز بزرگترین ایالت آلمان است؛ مرکز ایالت بادن- وورتمبرگ. بادن، سومین ایالت بزرگ آلمان بهشمار میآید که در جنوبغربی این کشور واقع شده است. اشتوتگارت را بهعنوان یکی از شهرهای صنعتی آلمان میشناسند. کارخانههای خودروسازی مرسدسبنز، پورشه و نیز کارخانه تولید لوازم الکترونیکی بوش در اشتوتگارت مستقر هستند و سهم عمدهای را در ایجاد اشتغال در این شهر ایفا میکنند. اشتوتگارت در کنار رودخانه نکا در یک دره حاصلخیز واقع شده و یکی از مناطق مهم کشاورزی در آلمان نیز بهحساب میآید. طی دهههای اخیر اقدامات بزرگی در حوزه حملونقل در این شهر اروپایی برای رفاه حال شهروندان انجام شده است تا جایی که یکی از محلهای اتصال حملونقل ریلی آلمان بهحساب میآید و ششمین فرودگاه آلمان را از نظر وسعت در اختیار دارد. در این بین از همه جالبتر وضعیت پوشش گیاهی و توپوگرافی اشتوتگارت است؛ شهری که تپههای بسیار با پوشش درختان جنگلی در آن دیده میشود و به دلیل گرهخوردن موضوعات محیطزیستی و صنعتی- البته به شرط حفظ منابع طبیعی- به آن لقب «گهواره خودرو» دادهاند. این در حالی است که هنوز در این شهر، طراحیهای بسیار زیادی در راستای توسعه و بهبود فضای کسبوکار صورت میگیرد ولی این طرحها همگی باید دارای پیوستهای زیستمحیطی باشند. اشتوتگارت یک شهر با تعداد زیاد مهاجران نیز بهحساب میآید؛ تا جایی طبق یک آمار غیررسمی گفته میشود در شهرستان اشتوتگارت، یکسوم ساکنان، خارجی هستند و تنها 40درصد از شهروندان، ساکنان اصلی خود اشتوتگارت بهحساب میآیند.
در گزارشی که از سوی خبرگزاری سیانان از تحقیقات مؤسسه مطالعاتی «زیپجت» در انگلیس درخصوص وضعیت و اندازه استرس شهرهای جهان منتشر شده، 10شهر جهان جزو کماسترسترینها معرفی شدهاند و در میان این شهرها، 4شهر آلمانی قرار دارند که اشتوتگارت در صدر آنهاست. ترافیک، حملونقل عمومی، بهرهمندی از فضاهای سبز، وضعیت مالی شهروندان ازجمله میزان بدهی، سلامت جسمی و روحی و ساعاتی که شهروندان از نور خورشید در هرسال بهره میبرند، اصلیترین شاخصهای مورد بررسی برای تعیین میزان استرس بودهاند. در ردهبندی 150شهر، ساکنان سنگاپور و تایپه بهخاطر رضایت از حملونقل عمومی کمترین نمره را از لحاظ تنش گرفتهاند و لایپزیک آلمان و مونپلیه فرانسه دارای پایینترین سطح ترافیک هستند. هانوفر، مونیخ و هامبورگ دیگر شهرهای آلمان هستند که در این ردهبندی بهترتیب رتبههای 3، 5 و 9را در اختیار دارند. البته برخی معتقدند که بررسی شاخصهای مربوط به سطح استرس در بخشهایی از دنیا بهدرستی انجام نشده و تنها آمارها و اخبارهای دوردست مورد استناد قرار گرفته است؛ چنانکه برخی از شهرهای واقع در خاورمیانه از این نظر مورد مطالعه دقیق قرار نگرفتهاند. از بین 10شهر انتهای فهرست 150شهر رتبهبندیشده از نظر سطح استرس در سال2017، نام 7شهر از آسیا دیده میشود.
منطقهای با وسعت 60هکتار و با کاربریهای تجاری و مسکونی و خدماتی در شمال ایستگاه راهآهن اشتوتگارت واقع است. این محدوده که پیش از این در اختیار راهآهن بود و کارایی نداشت، در اختیار مدیریت شهری قرار گرفت و حالا طرحهای بسیاری در این محدوده (با کاربریهای مسکونی، اداری، تجاری، فرهنگی و تفریحی و مطالعاتی) با رویکرد توسعه پایدار اجرا شده و همچنان ادامه دارد. شرکت مجری روزنشتاین در اهداف خود اعلام کرده که تمام برنامهریزیها برای ایجاد پروژهها با رعایت اصول زیستمحیطی (حتی در استفاده از مصالح، تأمین انرژی و آب) انجام شده است. در فاز نخست این پروژه 125 آپارتمان که در آنها مصرف بهینه انرژی، بازچرخانی آب و تأمین برق از طریق انرژیهای نو مدنظر قرار گرفته ساخته میشود.
شهروندان زیادی در اشتوتگارت طی روز از طریق مسیر دوچرخهسواری بین 2 شهر هدهلفینگن و وانگن خود را به محل کار یا تحصیل میرسانند. آنها سعی میکنند بهجای استفاده از خودروی شخصی، از دوچرخه برای تردد استفاده کنند و بر این نظرند که این کار علاوه بر صرفهجویی اقتصادی، برای سلامتیشان نیز بسیار مفید است. طرح احداث این مسیر دوچرخهسواری با اینکه منتقدان زیادی بهخاطر محدودشدن عرض جادهها و خیابانها و ازبینرفتن پارک حاشیهای داشت سرانجام اجرایی شد و اکنون رضایت شهروندان را حاصل کرده است. فاز 2 این مسیر در حال اجراست و همچنان منتقدان زیادی دارد.