عصر ساختمان- ۳۰ دی ۹۵ روز مهمی در تاریخ کشور و شهر تهران است. روزی که یکی از نخستین ساختمانهای بلند مرتبه تهران ظرف چند ساعت آتش گرفت و فروریخت و متاسفانه چند تن از آتش نشانان جان بر کف کشور هم در دل این آتش سوختند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان»، پلاسکو اولین و آخرین حادثه نیست؛ همین حالا ساختمانهای مشابه با پلاسکو در کلانشهرها به وفور یافت میشود که هر کدام در صورت بروز حادثه میتوانند فجایایی حتی بزرگتر از پلاسکو به وجود بیاورند. «آتش پلاسکو» باعث شد تا فکر کنیم شاید دیگر زمان اخطار، هشدار و تهدید به پایان رسیده و بهتر است با قدرت و شدت با کسانی که نمیگذارند ساختمانهای قدیمی شهر تعمیر و مقاومسازی شوند، برخورد شود. اما چه راهکاری برای جلوگیری از تکرار این فجایا وجود دارد؟! آیا قرار است باز هم ساختمانی آتش بگیرد و هر کدام از مسئولان توپ را در زمین دیگری بیندازند یا باید دنبال پیشگیری با استفاده از روشهای معمول در کشورهای توسعه یافته باشیم؟!
ضرورت اجرایی شدن ماده 22 مقررات ملی ساختمان
عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در این رابطه به خبرنگار «عصر ساختمان» گفت: برای جلوگیری از بروز حوادثی مانند پلاسکو باید بین دستگاهها هماهنگی به وجود بیاید و بازرسیهای دورهای ساختمانها در دستور کار قرار بگیرد.
مهدی روانشادنیا، افزود: اجرایی شدن ماده 22 مقررات ملی ساختمان (مبحث تعمیر و نگهداری ساختمانها) مشروط به اعطای صلاحیت تعمیر و نگهداری به مهندسان است که از اختیارات وزارت راه و شهرسازی به شمار میرود. سازمان نظام مهندسی صرفا کار تنسیق امور را بر عهده دارد. ضمن اینکه شهرداریها بر اساس ماده 55 و 100 وظایف کنترلی را در ساختمان بر عهده دارند و در این رابطه باید همکاری کنند.
روانشادنیا با بیان اینکه هم اکنون مبحث 22 تدوین شده و در مرحله بازنگری است، خاطر نشان کرد: باید برای مهندسان دارای پروانه، صلاحیتی جدید در حوزه بازرسی و نگهداری ساختمان مشخص شود. موضوع مهم دیگر این است که ساختمانها باید دارای شناسنامه فنی – ملکی باشند تا مهندسان بتوانند با استفاده از اطلاعات این شناسنامه خدمات تعمیر و نگهداری بهتری ارائه کنند.
وی ادامه داد: با همت هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در سال گذشته روش اجرایی شناسنامه فنی – ملکی الکترونیک تهیه شد و منتظر شهرداری هستیم که بتوانیم از شرایط فراهم شده برای صدور شناسنامه استفاده کنیم. علاوه بر این، اقداماتی در دست انجام داریم که شرکتهای بیمه هم به تضمین کیفیت ساختمانها ورود کنند. این شرکتها در تمام کشورهای توسعه یافته علاقه مند به حوزه کنترل ساختمان هستند.
یک بام و دو هوای شهرداری در پلمپ املاک
رییس هیئت مدیره تشکل پیمانکارساخت نیز در پاسخ به سوال خبرنگار "عصر ساختمان" که چگونه میتوان از بروز حوادثی مانند پلاسکو در ساختمانهای قدیمی جلوگیری کرد، اظهار داشت: ساختمان پلاسکو در زمان ساخت به شیوه استاندارد ساخته شد اما به دلیل فقدان تعمیر و نگهداری دچار حادثه شد.
علی پژوهشنیا، افزود: سازمان نظام مهندسی باید تذکرات لازم را به مالکان بدهد البته لازم است که شهرداری این اختیار را به نظام مهندسی بدهد. به هر حال شهرداری متولی صدور پروانه است؛ این نهاد باید ساختمانهای قدیمی را به مجریان ذی صلاح و متخصص در زمینه تعمیر و نگهداری ارجاع دهد و چنانچه مالک ساختمان امنتاع کردند، شهرداری باید نسبت به پلمپ املاک اقدام کند.
وی اضافه کرد: گاهی اوقات شهرداری عنوان میکند که در برابر ساختمانهای قدیمی ما قدرت اجرایی برای پلمپ نداریم که این موضوع واقعیت ندارد. واقعیت ماجرا این است که شهرداری راهکار دوگانهای در پیش میگیرد. به طور مثال به دلیل نپرداختن عوارض، دو بار ساختمان وزارت صنعت، معدن و تجارت را در سال 95 پلمپ کرد در حالی که با مالک ساختمان پلاسکو مدارار کرد. حتی دیده میشود که شهرداری واحدهای کسب و کاری که مالیاتشان را به شهرداری نمیپردازند، با استفاده از قطعات بتنی به تعطیلی میکشاند، بنابراین اینکه گفته میشود قدرت اجرایی نداریم، با آنچه در عمل مشاهده میشود، منطبق نیست.
پژوهشنیا با بیان اینکه شهرداری وظیفه داشت در ساختمان پلاسکو اخطارهایش را عملیاتی کند، اظهار داشت: قانون این اجازه را به شهرداری داده که چنانچه مالک ملک بعد از دریافت اخطار شهرداری نسبت به مقاوم سازی و تجهیز ساختمان اقدام نکرد، شهرداری میتواند اقدام کند. قطعا حفظ امنیت جانی شهروندان از بیکار شدن چند نفر از کسبه مهمتر است.
تقویت مدیریت بحران در مناطق فرسوده
و اما ساختمانهای تجاری اطراف ساختمان پلاسکو مانند فردوسی، کویتیها و همچنین ساختمانهای واقع در محدوده بازار، خیابان جمهوری و شمال غربی چهار راه جمهوری – ولیعصر از وضعیت پرخطر و ناایمن کاملا مشابهی با ساختمان پلاسکو برخوردار هستند و تا دیر نشده باید اقدامات لازم را در دستور کار قرار داد. قدم نخست بازرسی، تعمیر و نگهداری ساختمانهای قدیمی است اما این تمام راه نیست. علاوه بر ساختمانهای تجاری که باید بازرسی شوند، بافت فرسوده 72 هزار هکتاری در کشور داریم که 11 میلیون نفر را در خود جای داده است و اگر با اقدامات به موقع آنها را نوسازی نکنیم، با بروز یک زلزله کوچک، فجایای بسیار بزرگی به وجود میآید چرا که عملا امداد رسانی در این بافتها نزدیک به غیر ممکن است و این یعنی مدیریت بحران امکان پذیر نیست.
از سوی دیگر تجربه نشان میدهد شهرداری تنها به مسائلی در حوزه ساخت وسازهای شهری ورود میکند که باعث درآمدزایی شود و از آنجایی که موضوع پلمپ املاک فاقد درآمد زایی است، تمایلی به انجام این کار ندارد. حال اگر همین پلاسکو نشینان از پرداخت عوارض شهری امتناع میکردند، به سرعت با استفاده از قطعات بتنی پاساژ را مسدود میکرد. بنابراین نباید در ماجرای تعمیر و نگهداری ساختمانها صرفا منتظر شهرداریها باشیم.
وزارت کشور به عنوان نهاد بالادستی شهرداریها و وزارت راه و شهرسازی به عنوان نهادی که مسئولیت نظارت عالیه بر ساخت و سازها را دارد باید هر چه سریعتر چاره جویی کند که فردا دیر است. به قول مرحوم قیصر امین پور: " ای دریغ و حسرت همیشگی؛ ناگهان چقدر زود دیر میشود".