ه گزارش «عصر ساختمان» به نقل ازایرنا، صنعت ساختمان به عنوان بزرگترین صنعت کشور نقش مهمی در تحرک اقتصاد دارد و اکنون که به رکود مبتلا شده بسیاری از صنایع و مشاغل ریز و درشت مرتبط با خود را درگیر کرده که اثرات آن بر بدنه تولید و صادرات کاملا ملموس است.
رکود صنعت ساختمان به معنای کم تحرک شدن بزرگ ترین بخش فعال اقتصادی و به تبع آن غیرفعال شدن بخشهای دیگر از جمله صنعت سیمان و بتن است، صنعتی که تولیدات آن جزو 10 قلم اول صادراتی استان بوده و سهم زیادی در تولید ناخالص داخلی دارد.
اما در شرایطی که صنعت ساختمان دچار رکود شده، با توجه به نقش کاربردی سیمان در بسیاری از پروژه ها می توان با تغییر سیاست ها و راهبردها، شرایط فعلی تولید، عرضه و تقاضا را در صنعت سیمان را دگرگون کرد تا مسکن موقتی برای این بخش قبل از رونق گرفتن دوباره صنعت ساختمان باشد.
دستاندرکاران حوزه صنعت و ساختمان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بر این مهم اتفاق نظر دارند که برای تحول در صنعت سیمان نیازمند تغییر سیاست ها و رویکردهای گذشته در بخش تولید و صادرات هستیم که باید برای آن برنامه ریزی منسجمی انجام گیرد.

*وجود پنج کارخانه سیمان نیمه فعال در خراسان رضوی
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: در این استان پنج واحد تولید سیمان با ظرفیت 6.89 میلیون تن فعالیت دارند و سهم این استان از تولید سیمان در کشور 8.5 درصد می باشد.
مهدی اعتمادی مقدم افزود: هم اکنون پنج کارخانه سیمان شرق در مشهد، زاوه تربت حیدریه، جوین، لار شهرستان سبزوار و مجد شهرستان خواف مشغول فعالیت هستند که مواد اولیه خود را از معادن غنی موجود در استان تامین می کنند.
وی بیان کرد: مواد معدنی تولید کننده سیمان آهک، مارن، آلوویوم و سیلیس است که در خراسان رضوی 36 معدن آهک و آلوویوم با ذخیره هزار و 568 میلیون تن، 14 معدن سیلیس با ذخیره 18،8 میلیون تن و سه معدن مارن وجود دارد که در چناران، زاوه، سبزوار، شمال مشهد و لار قرار دارند.
وی گفت: خوشبختانه کارخانه های سیمان در استان به دلیل وفور آهک و سایر مواد معدنی مورد نیاز و همجواری با معادن در تامین مواد اولیه سیمان مشکلی ندارند و با حداقل هزینه در بخش حمل و نقل سیمان را تولید می کنند.
معاون سازمان صنعت خراسان رضوی اظهار کرد: رکود در صنعت ساختمان و تغییر رویکرد کشورهای آسیای میانه در دریافت سیمان از این استان موجب کاهش تولید و صادرات آن شده است.
وی بیان کرد: فروش کارخانه های سیمان خراسان رضوی به دلیل رکود، کاهش یافته و تولیدات خود را در انبارها ذخیره می کنند و تنها به خاطر جلوگیری از بیکاری و حفظ شرایط اشتغال تولید خود را حفظ کرده اند.
اعتمادی مقدم افزود: اکنون دو کارخانه سیمان شرق و سیمان زاوه با 50 درصد ظرفیت تولید خود فعالیت دارند و محصولات خود را به کشورهای آسیای میانه صادر می کنند که این میزان کاهش قابل توجهی نسبت به سالهای گذشته داشته است.
این مسئول در سازمان صنعت خراسان رضوی اظهار کرد: از سوی دیگر در کشورهای افغانستان و پاکستان کارخانه های سیمان راه اندازی شده اند لذا در واردات سیمان از خراسان رضوی محدودیت ایجاد کرده اند.
وی ادامه داد: صنایع معدنی مانند سیمان زمانی رونق می گیرد که صنعت ساختمان رونق داشته باشد به این معنا که اگر صنعت ساختمان در کشور از رکود خارج نشود با سیاست های فعلی برای رونق صنعت سیمان نمی توان کار زیادی انجام داد.
وی بیان کرد: با توجه به شرایط اقتصادی فعلی و هزینه بالای تولید سیمان در خراسان رضوی، سوق دادن صادرات سیمان از کشورهای آسیای میانه به سمت کشورهای دورتر مانند آفریقا توجیه اقتصادی ندارد لذا چاره ای جز صادارت این محصول به کشورهای اطراف نداریم اما در عراق به دلیل ناامنی و در افغانستان و پاکستان به دلیل راه اندازی صنعت سیمان شرایط صادراتی کاملا تغییر کرده است.
اعتمادی مقدم گفت: به نظر می رسد تنها راه نجات صنعت سیمان تغییر در نوع تولید و ایجاد تنوع در آن می باشد زیرا در این شرایط اقتصادی کارخانه های تک محصولی محکوم به شکست هستند لذا باید صنایع معدنی استان تغییرپذیری لازم را داشته باشند و مطابق با نیاز بازار تولید کنند.
وی با بیان اینکه تنوع در تولید سیمان این صنعت را نجات می دهد، افزود: کارخانه های سیمان در خراسان رضوی تنها نوع خاکستری و نوع پرتلند را تولید می کنند و اخیرا کارخانه سیمان شرق اقدام به تولید سیمان سفید کرده است در حال که سیمان سفید کاربردهای به مراتب بیشتری به نسبت دو نوع سیمان دیگر دارد.
وی اظهار کرد: سازمان صنعت خراسان رضوی برای نجات صنعت سیمان برنامه هایی را در دست اجرا دارد که از جمله آن استفاده از سیمان به جای قیر در جاده سازی با هماهنگی اداره کل راه و شهرسازی است زیرا هم تبعات زیست محیطی نداشته و هم اشتغالزایی و دوام بیشتری دارد.
وی گفت: جاده سازی با استفاده از سیمان با توجه به حجم عملیات عمرانی در استان و کشور بسیار پرمنفعت است لذا سعی داریم با همکاری اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی در آینده نزدیک نخستین استانی باشیم که صنعت سیمان را به سمت جاده سازی پیش برده ایم.

*رکود صنعت ساختمان و نیمه فعال شدن واحدهای بتنی
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن و قطعات بتنی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: رکود در صنعت ساختمان باعث تعطیلی و نیمه فعال شدن واحدهای بتنی استان شده است.
محمد قاضی خانی افزود: حدود 160 واحد تولید بتن و قطعات بتنی مجاز با ظرفیت حداقل تولید روزانه 500 مترمربع بتن در روز در خراسان رضوی وجود دارد که 30 درصد از این واحدها در سال جاری به طور کامل تعطیل شده اند، 55 درصد نیمه فعال هستند و تنها 15 درصد کار می کنند.
وی بیان کرد: برای رونق صنعت بتن نیازمند تغییر رویکردها در ساخت و سازها و پروژه های عمرانی هستیم، تاکنون درباره استفاده از بتن به عنوان زیرساخت جاده ها برنامه ریزی نشده است یا هنوز بسیاری از ساختمان ها با سازه های فلزی ساخته می شوند در حالی که می توان از سازه های بتنی بهره گرفت.
وی اظهار کرد: 90 درصد ساختمان های بزرگ در شهر مشهد با سازه های فلزی ساخته می شوند در حالی که سازه های بتنی وزن کمتر و دوام بیشتری دارند و استفاده از سازه های بتنی هزینه اسکلت ساختمان را 30 درصد کاهش می دهد.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن و قطعات بتنی خراسان رضوی گفت: واحدهای بتنی استان ظرفیت لازم را برای تامین بتن مورد نیاز در جاده سازی و ساختمان سازی را دارند اما سیاست ها باید تغییر کند و مسئولان الزام قانونی ایجاد نمایند.
قاضی خانی اظهار کرد: اکنون در تولید سیمان مشکلی در خراسان رضوی وجود ندارد و مازاد هم تولید شده است اما لازمه رفع رکود در این بخش تغییر نگاه در مصرف سیمان و کاربرد آن در پروژه های عمرانی مانند جاده سازی است.
وی با بیان اینکه برای استفاده از سازه های بتنی به جای سازه های فلزی در ساختمان ها باید فرهنگ سازی لازم انجام گیرد، افزود: بسیاری از پیمانکاران سرعت را در نظر می گیرند و استفاده از سازه های فلزی را در اسکلت ساختمان ترجیح می دهند در حالی که اشکالات زیادی در جوش کاری و نوع فلز به کار رفته در ساختمان وجود دارد که در سازه های بتنی نیست.

*دلایل رکود در صنعت ساختمان و راهکارهای برون رفت از آن
کارشناس مسکن و مشاور مدیر کل راه و شهرسازی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به رکودی که در کل اقتصاد کشور حاکم است رکود در صنعت ساختمان به عنوان یکی از بزرگترین صنایع و تاثیرگذارترین آنها دور از انتظار نیست.
امیراحمد معماری افزود: تورم، بازار ارز و طلا، نفت، نظام مالیاتی، نظام بانکی، نقدینگی مردم و ... شاخص هایی که بر بازار مسکن تاثیر می گذارد و هر کدام از حوزه ها دچار چالش شود عرضه و تقاضا در مسکن را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی بیان کرد: ایران در تحریم های ظالمانه ای قرار داشته و اکنون که با اجرایی شدن برجام تحریم ها در حال رفع شدن است، بازار در انتظار تغییرات بعد از اجرای برجام است که این انتظار در بازار مسکن نیز وجود دارد.
وی اظهار کرد: دلیل دیگر رکود کمبود نقدینگی در سطح جامعه است، نقدینگی مردم کاهش یافته، نرخ سود بانکی متاثر از تورم افزایش یافته و در نهایت توان اقتصادی مردم برای خرید و فروش مسکن را تحت تاثیر قرار داده است.
این کارشناس مسکن گفت: از سوی دیگر اجرای طرح هایی مانند مسکن مهر بر بازار تاثیر گذاشته و از رونق در خرید و فروش مسکن کاسته است.
معماری اظهار کرد: وزارت راه و شهرسازی برنامه هایی برای خروج از رکود در صنعت ساختمان دارد که یکی از این برنامه ها پرداخت تسهیلات بانکی کم بهره می باشد تا مردم توان خرید مسکن را بدست آورند.
وی گفت: پیش بینی وزارت راه و شهرسازی این است که با اجرای برنامه های مزبور پس از اجرای برجام طی شش ماه آینده صنعت ساختمان و بازار مسکن از حالت رکود خارج شود که به تبع آن صنعت سیمان و بتن نیز از رکود نجات خواهد یافت.
وی بیان کرد: سیمان یکی از حیاتی ترین عناصر در ساخت و ساز از سالهای گذشته تاکنون بوده و یکی از کالاهای پرمصرف به شمار می رود.
مشاور مدیر کل راه و شهرسازی خراسان رضوی اظهار کرد: اگر کارخانه های سیمان با استفاده از راهکارهای جدید، ابتکاراتی در کیفیت، تنوع محصولات و قیمت بدهند و مزیت رقابتی خود را تقویت کنند، طبیعتا در رقابت با سایر کارخانه های سیمان خارج از کشور می توانند موفق عمل کنند و از این طریق صادرات خود را افزایش دهند.
معماری گفت: تولیدکنندگان سیمان باید روشهای جدید مدیریتی و مزیت های جدید اقتصادی برای خود ایجاد کنند زیرا با ارتقای کیفیت، پایین آوردن قیمت تمام شده تولید و حمل و نقل آن می توانند در حقیقت بازارها را بدست آورند.

*کاهش صادرات سیمان / نجات صنعت سیمان در گرو تغییر راهبردها
معاون اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بازار صادراتی سیمان استان در سالهای اخیر دستخوش تغییرات جدی شده و میزان آن کاهش محسوسی داشته است.
ناصر بهزاد افزود: براساس آخرین آمار در هشت ماهه امسال 486 هزار تن سیمان به ارزش 26 میلیون دلار از خراسان رضوی صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزن 20 درصد و از نظر ارزش 23 درصد کاهش داشته است.
وی اظهار کرد: سیمان به لحاظ ارزشی و زعفران به لحاظ حجمی جزو دو اولویت مهم کالاهای صادراتی خراسان رضوی بوده و هنوز نیز جزو 10 قلم کالای اصلی صادراتی استان می باشد اما رتبه اش در اولویت بندی کالاها تغییر کرده به طوری که از رتبه اول و دوم در اقلام صادراتی به رتبه هفتم تنزل یافته است.
وی بیان کرد: مقصد صادراتی عمده سیمان تولیدی خراسان رضوی به کشورهای آسیای میانه و همجوار بویژه افغانستان، ترکمنستان و تاجیکستان است که اکنون در هر سه کشور وضعیت اقتصادی یا سیاست های آنها در واردات تغییر کرده و تاثیر مستقیم بر صادرات سیمان این استان داشته است.
بهزاد گفت: وضعیت اقتصادی کشور تاجیکستان تغییر کرده و تقاضایشان برای ورود سیمان و کالاهای دیگر کاهش یافته است، از سوی دیگر با شکل گیری کارخانه های تولید سیمان در کشورهای آسیای میانه و ورود سیمان با کیفیت، سطح و تنوع مختلف به افغانستان تقاضا در بازارهای صادراتی سیمان خراسان رضوی تحت تاثیر قرار گرفته و بخشی از بازار استان از دست رفته است.
بهزاد گفت: ظرفیت های تولیدی سیمان که طی سالهای گذشته در کشور بوجود آمده و تمرکزی که روی برخی صنایع از جمله توسعه صنعت سیمان بوده، باعث شده است تولید این ماده به نقطه ای از اشباع برسد که باید از قبل به موازات توسعه تولید اقدامات لازم برای ایجاد بازارهای جدید در خارج از کشور انجام می گرفت.
معاون سازمان صنعت خراسان رضوی اظهار کرد: پیشتر 20 تا 30 درصد سیمان تولیدی کارخانه های استان برای صادرات برنامه ریزی شده بود که با توجه به رکود در صنعت ساختمان و کاهش فعالیتهای عمرانی، تولیدکنندگان به سمت افزایش صادرات گرایش یافتند اما تغییر رویکرد در بازارهای خارجی باعث گردید میزان صادرات سیمان استان از گذشته نیز کمتر شود.
بهزاد اظهار کرد: محدودیت ها در میزان کالا و عبور کامیون های صادراتی در مرز باجگیران، ترافیک تردد کامیون های ترانزیتی در مرز لطف آباد درگز، اعمال محدودیت دولت ترکمنستان در ساعات کاری گمرک این کشور در نزدیکی سرخس و آزمایش های ارزیابی مقاومت سیمان صادراتی استان، هزینه صادرات سیمان و مدت زمان انجام آن را افزایش داده است.
وی با اشاره به راهکارهای لازم برای رونق صنعت سیمان اظهار کرد: دولت و بخش خصوصی در تلاش هستند با اعمال تغییر راهبرد در تولید، قیمت تمام شده سیمان را کاهش دهند تا بتوانند در سایر کشورها بازار جدیدی برای سیمان ایجاد نمایند.
معاون سازمان صنعت خراسان رضوی گفت: تسهیل شرایط مرزی و رفع محدودیت های دیپلماتیک که تابع کشورهای مقصد صادراتی سیمان استان است برای بهبود صادرات در این بخش نیز ضروری به نظر می رسد.
وی بیان کرد: ورود وزارت خارجه برای رفع محدودیت های دیپلماتیک در صادرات سیمان می تواند روابط تجاری را با افزایش تعاملات با کشورهای مقصد صادراتی در آسیای میانه بویژه ترکمنستان بهبود بخشد.
وی گفت: برقراری روابط دیپلماتیک می تواند یک رابطه برد- برد را برای کشور ایران و کشورهای آسیای میانه در مساله سیمان ایجاد نماید به گونه ای که با تغییر راهبرد به جای صادرات سیمان دانش فنی تولید آن را به سایر کشورها صادر نماییم.
معاون سازمان صنعت خراسان رضوی ادامه داد: صادرات دانش و تخصصی که فعالان حوزه سیمان در چند سال اخیر بدست آوردند می تواند به توسعه شرکتهای دانش بنیان در صنعت سیمان منجر شود تا ارزآوری لازم از این بخش عاید استان خراسان رضوی و کشور شود.
بهزاد گفت: اکنون هنوز در مرز افغانستان 120 یورو به عنوان عوارض متقابل از سوی آن کشور از صادرکنندگان سیمان این استان گرفته می شود، راه آهن ایران تخفیفات پلکانی به میزان 30 درصد برای حمل ریلی سیمان در حجم بالا را حذف نموده و مسائلی از این دست صادرات را با محدودیت هایی مواجه کرده است.
وی بیان کرد: اگر پیوندی مناسبی بین سیاست های کلان و ظرفیت های دستگاه های اجرایی و ذیربط در امر صادرات بوجود آید و دولت مشوق های لازم را در تولید و صادرات سیمان تخصیص بدهد می توان جایگاه سیمان را در اولویت های صادراتی استان حفظ کرد.
وی اظهار کرد: اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی برای نجات صنعت سیمان کاملا کاربرد دارد به این معنا که باید در این نوع صنعت با استفاده از یک دیپلماسی اقتصادی جدید، یک تغییر نگاه در قیمت تمام شده، کیفیت، تنوع محصول، شکل و بسته بندی و رفع محدودیت های صادراتی بوجود آید.
بهزاد ادامه داد: همه ارکان دستاندرکار در صنعت سیمان باید حوزه های مختلف در این بخش را بازمهندسی کنند تا صنعت سیمان آسیب نزند و از اقلام عمده صادراتی خارج نشود.
معاون سازمان صنعت خراسان رضوی گفت: وزارت امور خارجه در برقراری تعاملات بین المللی، دستگاه های متولی حمل و نقل در تسهیل حضور در مرزها، و سایر دستگاه ها در دادن مشوق های لازم باید صنعت سیمان را در مسیری قرار دهند که مشتری خود را در بازارهای هدف حفظ کند.
بهزاد اظهار کرد: احیای صنعت سیمان در گرو تغییر راهبرد و تغییر سیاست های کلان و منطقه ای است که هم در حوزه داخل کشور و هم در تعاملات با دیگر کشورها باید لحاظ شود.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.