به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از مهر، عواملی چون آب، خاک و… حیات را در زمین تضمین می‌کند چالش هر یک از آنها زندگی موجودات را با تهدید مواجه کرده و در نهایت خاموشی را برای کره خاکی به ارمغان می‌آورد. تغییرات اقلیمی جهان با آب شدن یخچال‌های قطبی بنیادی است. به گفته یکی از کارشناسان آب و خاک، در یک قاشق غذاخوری خاک زاینده بیش از موجودات کره زمین، موجود زنده وجود دارد. این در حالی است که امروز جهان با پدیده خشکسالی و گسترش بیابان‌ها رو به رو است. ایران هم از این امر مستثنا نبوده و بر اساس سخنان رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور سالانه یک میلیون هکتار بیابان در ایران تولید می‌شود. سرعت فرسایش خاک و تخریب زمین با توجه به اعتبارات مقابله با این وضعیت به گونه‌ای است که سرعت تولید بیابان در کشور را 3 برابر فعالیت‌ها کرده است. مهر پرونده فرسایش خاک و گسترش بیابان در کشور را از کارشناسان زیادی پیگیری کرده و در این باره چندین گزارش منتشر شده است.

در ادامه حسن وحید، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره چرایی تولید یک میلیون هکتار بیابان به مهر گفت: تولید بیابان به این معنی است که سالانه یک میلیون هکتار خاک توان زایش خود را از دست می‌دهد. این امر زمینه گسترش بیابان می‌شود.

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه فعالیت احیایی زمین‌های بایر در حال انجام است، افزود: سالانه 300 تا 400 هزار هکتار از اراضی احیا می‌شود به طوری که در برنامه توسعه ششم، یک میلیون و 200 هزار هکتار زمین از چرخه بیابان زایی خارج شد.

وی عنوان کرد: کنترل تولید بیابان با روش‌های گوناگون قابل پیگیری است اما مشکل اینجاست که سرعت لازم در کشور برای مهار گسترش آن وجود ندارد.

وحید ادامه داد: اگر قرار است احیا با برنامه درست پیش برود حداقل سالانه یک میلیون هکتار بیابان باید احیا شود؛ به همین دلیل طرح 3 میلیون هکتار زمین تدوین شده است.

وی گفت: عملیات احیا باید با شتاب بیشتر انجام شده و سالانه یک میلیون هکتار از زمین‌های تخریب شده احیا شود.

روش‌های احیا

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه در چارچوب طرح کار در حال پیگیری است، اظهار کرد: بیابان زدایی فقط با کاشت نهال انجام نمی‌شود و ساخت بادشکن‌های زنده و غیرزنده، قرق، مدیریت روان آب (ایجاد پشته های هلالی که آب پشت آن جمع می‌شود)، مارچ (خاک پوش)، نهال کاری، بذرکاری، مدیریت هرزآب و چرای دام می‌تواند از انواع روش‌های بیابان زدایی و احیا زمین‌های تخریب شده باشد.

نهال کاری و اما و اگرهای آن

کاشت نهال یکی از روش‌های مهار بیابان زایی است اما هزینه کرد آن بالاست و موضوع مهم در این بخش مراقبت و نگهداری این نهال‌ها تا تبدیل به درخت شدن است. معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اظهار کرد: در راستای بیابان زدایی اگر نهالی کاشته می‌شود نحوه مراقبت از آن نیز پیش بینی تا به ثمر برسد.

وحید افزود: امسال حدود 830 هکتار اصله نهال بیابانی و یک میلیون و 200 هزار اصله نهال مرتعی کاشته شده که بر اساس شرایط اکوسیستم منطقه است؛ بنابراین نهال‌های تهیه شده با شرایط محیطی سازگار هستند.

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به همکاری بخش خصوصی، گفت: کارخانجات صنعتی بزرگ، کارگاه‌ها، دامداران و… در راستای احیا زمین‌ها و بیابان زدایی تمایل به همکاری دارند. سال گذشته بخش خصوصی در احیا بیش از 80 هزار هکتار زمین همراهی داشتند.

چالش آبخوان‌ها

فعالیت‌ها مقطعی و هم افزایی بخش خصوصی پراکنده، نامنظم و ساماندهی نشده سبب می‌شود عملکردها خروجی مناسب نداشته است؛ از این رو مشکلات کمتر نشده که بیشتر می‌شود و امروز با پدیده فرونشست زمین مواجهیم. وحید در این باره توضیح داد: فرونشست زمین مربوط به آبخوان بوده و به عملکرد آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور مربوط نمی‌شود.

وی با تاکید بر اینکه بخش زیادی از موضوع فرونشست زمین مربوط به تغییر آبخوان‌های کشور است، گفت: این موضوع باید از طریق وزارت نیرو پیگیری شود؛ اینکه تغییر آبخوان‌ها چه وضعیتی داشته و چقدر دشت ممنوعه در کشور وجود دارد. وی یادآور شد: البته می‌توان این مسائل را در پروژه‌های آب و خاک و با مدیریت آبخیزداری و… تعدیل کرد که زمان بر است.

وحید تاکید کرد: یکی از دلیل مهم فرونشست زمین، تخلیه آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی است اما احیا مراتع و بیابان‌ها و اجرای طرح‌های آبخیزداری و مدیریت بهینه و پایدار سرزمین در رفع این چالش می‌توان اثربخش باشد. روان آب‌ها، فرسایش خاک و سیلاب می‌توانند روی آبخوان‌ها تأثیر داشته باشند اما چالش این است که فعالیت‌ها در سطوح محدود انجام می‌شود.

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: احیا در یک پهنه وسیع انجام نمی‌شود و قاعدتاً تأثیر آن هم منطقه‌ای است.