به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از همشهری، منطق بازار این است که به‌هم‌خوردن تعادل عرضه و تقاضا به نفع عرضه، قیمت را کاهش می‌دهد و برعکس اگر کفه ترازو به نفع تقاضا سنگین شود، کمبود عرضه به رشد قیمت منجر می‌شود، ولی گویا این منطق در ایران همیشه جوابگو نیست و عوامل دیگری در رشد یا کاهش قیمت‌ها نقش تعیین‌کننده دارند. یکی از بازارهایی که این روزها به‌شدت از این بی‌منطقی رنج می‌برد، بازار محصولات فولادی است. خریداران واقعی آهن و میلگرد و دیگر مصالح ساختمانی در شرایطی با افزایش روزافزون قیمت این کالاها مواجه هستند که در بازار ساخت‌و‌ساز چیزی جز رکود مشاهده نمی‌شود. قیمت هرکیلوگرم میلگرد در آخرین روز خرداد، در حالی به 7هزار و 500تومان رسید که تنها 5روز پیش از آن یعنی 26خرداد وارد کانال 7هزار تومان شده بود و این به معنی میانگین عجیب رشد قیمت این محصول به میزان 100تومان در هر روز است.

گرچه بر اساس آمارهای رسمی وزارت صنعت معدن و تجارت، تولید خودروسازان به‌عنوان مصرف‌کنندگان اصلی ورق فولادی از گرانی این ماده اولیه تاثیر پذیرفته، اما تیراژ  تولید خودرو را هرگز نمی‌توان با رکود طولانی و سنگین ساخت‌وساز مقایسه کرد. با این حال نرخ محصولات فولادی، از شمش و ورق تا میلگرد به یک نسبت افزایش یافته و از هیچ منطقی پیروی نمی‌کند. آمارها حاکی از آن است که میزان تقاضا و حجم معاملات محصولات فولادی در بورس کالا طی 3هفته ابتدای خردادماه،  نسبت به تقاضا و حجم معاملات در اردیبهشت‌ماه افزایش داشته و در حالی‌که طی اردیبهشت‌ماه‌ در مجموع تقاضایی معادل یک‌میلیون‌و 725‌هزار تن برای انواع محصولات فولادی در بورس کالا ثبت شد، میزان تقاضای ثبت‌شده برای این محصولات تا روز 21‌خرداد به یک‌میلیون‌و964هزارتن رسید؛ تقاضایی که قطعا بخش قابل‌توجهی از آن کاذب بوده است.

خریداران غیرواقعی، عامل افزایش قیمت
رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد در گفت‌وگو با همشهری ضمن تأیید وجود تقاضای کاذب و غیرواقعی در بازار آهن و فولاد می‌گوید: تقاضا در بازار آهن و میلگرد از بحث مصرف عادی گذشته و افرادی در این حوزه ورود پیدا کرده‌اند که هدفشان ساخت‌وساز و تولید مسکن و کاربردهای صنعتی نیست. حمیدرضا رستگار با اشاره به افزایش قیمت روزانه میلگرد، می‌افزاید: این افزایش قیمت‌ها در حالی در بازار اتفاق افتاده که تغییری در مصرف به‌وجود نیامده است و به‌نظر می‌رسد متقاضیان این بازار بیشتر افرادی هستند که با هدف سرمایه‌گذاری یا حفظ سرمایه نسبت به خرید اقدام می‌کنند. وی این افراد را سودجویانی معرفی می‌کند که با فعالیت در بازارهای مختلف از جمله آهن و فولاد و پیش‌بینی افزایش احتمالی قیمت در آینده نزدیک، خریدهایی را به‌عنوان سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند تا با فروش کالا در زمان رشد قیمت، سود بیشتری ببرند.

بی‌ثباتی اقتصادی و سردرگمی سرمایه‌گذاران
هجوم سرمایه‌های سرگردان به بازارهای پرسود و مطمئن، با هدف در امان ماندن از اثرات تورمی اقتصاد، مهم‌ترین عاملی است که از سوی کارشناسان برای رشد تقاضا و برهم خوردن ثبات بازار فولاد عنوان می‌شود. این رشد تقاضا به مفهوم افزایش مصرف محصولات فولادی در کشور نیست و بخش قابل‌توجهی از تقاضای موجود در این بازار و معاملات صورت گرفته، تنها با هدف کسب سود از نوسان‌ این بازار آشفته و در بهترین حالت با هدف خرید برای مصرف آتی صورت می‌گیرد. کارشناسان معتقدند با وضعیت کنونی اقتصاد کشور و درحالی‌که تورم روندی رو‌به رشد دارد، نباید انتظار داشت بازار محصولات فولادی در کشور شاهد کاهش نرخ باشد. در حقیقت انتظار تورمی و افزایش نقدینگی در سطح جامعه باعث هجوم سرمایه به بازارهایی همچون طلا، خودرو و بورس شده و بخشی از سرمایه‌های سرگردان نیز در سطح کوچک‌تر به محصولات فولادی وارد شده است و همین موضوع رشد تقاضا در این بخش و در ادامه افزایش قیمت را رقم زده است.

نقش بورس کالا در تعیین قیمت
رشد قیمت محصولات فولادی و فراتر رفتن نرخ‌ها از قیمت‌های جهانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت را وادار به دخالت در تعیین قیمت این محصولات کرد؛ سیاستی که از ابتدای امسال با ابطال مکرر معاملات فولاد در بورس کالا اعمال و البته با مخالفت‌های شدید نیز مواجه شد. به اعتقاد کارشناسان، اعمال سیاست تعیین دستوری قیمت و ابطال معاملات فولادی، در بهترین شرایط تنها به توقف کوتاه‌مدت در رشد قیمت منجر می‌شود و در دراز‌مدت اثرات مخربی بر بازار خواهد داشت. با این حال نقش خود بورس کالا نیز در نوسانات بازار قابل‌توجه است. رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد در این زمینه می‌گوید: دیدگاه حوزه توزیع این است که بورس شفافیت عملکرد ندارد و سازوکار کشف قیمت در آن، برای بازار مبهم است. رستگار اضافه می‌کند: این یک چالش بزرگ هم برای مصرف‌کننده و هم توزیع‌کننده است که بورس قیمت‌گذاری را با چه مکانیسم و بر چه اساس و مبنایی انجام می‌دهد. به گفته این فعال اقتصادی، تعیین قیمت آهن و فولاد بدون حضور نماینده توزیع‌کنندگان صورت می‌گیرد و چندهزار واحد صنفی فروشنده، از سازوکار تعیین قیمت بی‌اطلاع و نسبت به قیمت‌های بازار بی‌اعتمادند. رستگار در توضیح دلیل این بی‌اعتمادی می‌گوید: قیمت کالا باید بر اساس 3فاکتور قیمت خام مواد، هزینه تولید و سود متعارف بازار تعیین شود، اما درباره محصولات فولادی جمع این سه فاکتور باز هم با قیمت‌های عرضه تناسبی ندارد و این یک علامت سؤال بزرگ برای توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان است.

نقش مخرب ابطال معاملات
رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد، دخالت دولت در زمینه تعیین قیمت را نیز بی‌نتیجه و ناکارآمد ارزیابی کرد و گفت: اساس و ملاک کار از ابتدا بر مبنای تصمیم‌گیری صحیحی نبوده و دخالت مستقیم یا غیرمستقیم افراد ذی‌نفوذ در معاملات باعث شده هیچ‌گاه یک معامله واقعی در بورس اتفاق نیفتد، به همین دلیل مردم اعتمادی به این معاملات ندارند و انجام یا عدم‌انجام آنها را ناشی از عوامل پشت پرده می‌دانند. از سوی دیگر وقتی محصولی روی تابلوی فروش می‌رود ولی معامله آن انجام نمی‌شود، نه‌تنها اثر کاهشی بر قیمت‌ها ندارد بلکه با ایجاد عطش کاذب و ترغیب خریدار، باعث التهاب در بازار می‌شود، کما اینکه تا امروز هر بار معاملات انجام شده در بورس فسخ و ابطال شده به‌دنبال آن گرانی را در بازار شاهد بوده‌ایم. این موارد را باید در شرایطی مدنظر قرار داد که تأیید نشدن عرضه‌های شمش و دیگر محصولات فولادی به معنی تجمیع و عرضه مجدد کالا در روزهای بعد است که به تزریق بیشتر آن به بازار داخلی منتهی می‌شود و می‌تواند چهره واقعی بازار را تغییر دهد. این اتفاقی بود که با لغو معاملات شمش فولاد در 25خرداد افتاد و کاهش عرضه این محصول به رشد جهشی نرخ میلگرد منجر شد؛ بر اساس پیش‌بینی کارشناسان، از آنجا که بازار داخلی از محصولات طویل فولادی همچون میلگرد اشباع بود، نمی‌‌شد برای این محصول پیش‌بینی افزایش قیمت داشت و فقط در حالتی بازار میلگرد دوباره وارد فاز افزایشی می‌شد که عرضه شمش در بورس کالا با افت بیشتری روبه‌رو می‌شد؛ اتفاقی که اکنون در بازار محصولات فولادی کشور افتاده و مشخص نیست تا کجا ادامه خواهد یافت و صنایع پایین‌دستی آهن و فولاد تا کجا از آن متضرر خواهند شد.

رشد تقاضا
میزان تقاضا و حجم معاملات محصولات فولادی در بورس کالا طی 3هفته نخست خردادماه،  نسبت به تقاضا و حجم معاملات در اردیبهشت‌ماه افزایش داشته و در حالی‌که طی اردیبهشت‌ماه‌ در مجموع تقاضایی معادل یک‌میلیون‌و 725‌هزار تن برای انواع محصولات فولادی در بورس کالا ثبت شد، میزان تقاضای ثبت شده برای این محصولات تا روز 21 خرداد به یک‌میلیون و964هزارتن رسید؛ تقاضایی که قطعا بخش قابل‌توجهی از آن کاذب بوده است