به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان»، در ساختمان هایی که از سیستم های حرارت و سرمایش مرکزی استفاده می کنند ابعاد موتورخانه بزرگتر می شود. در این نوع از ساختمان ها تمامی تجهیزات تاسیساتی سیستم، به یک فضا انتقال داده می شود که کنترل و تعمیر آن ها را آسان تر می کند. در محل ها و ساختمان های بزرگ تر معمولا این فضا در خارج از ساختمان قرار دارد و آن هم به دلیل سنگینی تاسیسات و سر و صدای زیادی است که تولید می کنند. معمولا هدف تجهیزاتی که در موتورخانه هستند، تهویه مطبوع و گرمایش ساختمان است. در سیستم های تهویه مطبوع و گرمایش، روش های متعددی به کار گرفته می شود و بنا بر هر کدام از این روش ها تجهیزات متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد.
سیستم های تهویه به طور عموم از تجهیزاتی مانند بویلر، چیلر، برج خنک کننده، پمپ آب، مخازن مختلف، هواساز و... تشکیل می شود.
اجزای تشکیل دهنده موتورخانه
بویلر
بویلر یا دیگ ‌بخار عبارت است از یک مخزن بسته که در آن آب گرم و یا  بخار آب جهت مصارف مختلف توسط گرمای ناشی از احتراق سوخت تولید می‌شود. داخل دیگ بخار شامل دو بخش طرف آتش و طرف آب است. تمام بخش‌های داخلی و تحت فشار یک دیگ بخار از آلیاژهای آهنی ساخته می‌شوند. دیگ‌های بخار از نظر نوع جنس به دو دسته چدنی و فولادی تقسیم‌بندی می‌شوند. دیگ بخار چدنی برای تولید بخار کم فشار ساخته می‌شود. در دیگ آبگرم حداکثر دمای آب دیگ  90 درجه سانتیگراد است در صورتی که با افزایش فشار داخل دیگ و استفاده از سیستم انبساط بسته دمای آب داخل دیگ به بالای 100 درجه سانتیگراد برسد به آن دیگ آب داغ می گویند حداکثر دمای آب در بویلر آب داغ معمولا تا 130 درجه سانتیگراد می رسد. بویلر آب گرم برای گرمایش در زمستان و آب گرم مصرفی را در آپارتمانها تامین می کند. جهت گرمایش ساختمان های مسکونی عموما از دیگ‌های چدنی استفاده می شود، آبگرم تولید شد در یک سیکل بسته بوسیله واحدهای رادیاتور، فن کوئل، یونیت هیتر و... به محیط انتقال پیدا می کند. در تولید دیگ آبگرم چدنی همانطور که از اسم آن پیداست از چدن خاکستری استفاده می شود. دیگ های چدنی در ظرفیت های مختلف و معمولا بصورت پره ای به روش ریخته گری تولید می گردد. این دیگ ها بر اساس ظرفیت حرارتی آنها از تعدادی پره چدنی تشکیل شده اند. در فضای وسط پره ها شعله مشعل قرار می گیرد و جهت افزایش بازده دیگ و حداکثر استفاده از انرژی حرارتی سوخت، در محیط پره ها مجراهای خاصی در نظر گرفته شده است که گازهای حاصل از احتراق از آنها عبور می کنند و انرژی خود را به داخل دیگ منتقل می کنند. دیگ‌های چدنی برای فشارهای پایین و حداکثر5 بار استفاده می شود. دیگ‌های چدنی به دلیل اینکه پره ای هستند امکان افزایش ظرفیت حرارتی آنها وجود دارد همچنین وزن سبک تر آنها حمل و نقل شان را آسان می کند. این دیگ ها دارای مقاومت خوبی در مقابل خوردگی هستند.
نکات مهم در انتخاب دیگ:
1.انتخاب دیگ متناسب با متراژ یا زیر بنای کل ساختمان، تعداد واحدها و نوع کاربری
2.انتخاب مشعل متناسب با ظرفیت دیگ چدنی
3.استفاده از سختی گیر

چیلر
چیلر یک سامانه ی سرمایشی است که با استفاده از خنک کردن سیال موجود در آن، باعث برودت می شود. استفاده از چیلر ها نسبت به انواع کولر های گازی هزینه کمتر و مطلوبیت بیشتری دارد. در ساختمانهایی که از فن کویل یا هواساز استفاده می شود می توان چیلر را جایگزین کولر ها نمود اما در ساختمانهایی که از شوفاژ استفاده می کنند این امکان وجود ندارد. چیره به دو دسته ی کلی چیلرهای جذبی و چیلرهای تراکمی دسته بندی می شوند. چیلرهای تراکمی با استفاده از انرژی الکتریکی سرمایش ایجاد می کنند و چیلرهای جذبی عمدتا از ماده ی جاذب لیتیوم بروماید استفاده می کنند. لیتیوم بروماید بخارات موجود در اواپراتور را جذب کرده و به صورت مایع در می آورد. این مایع با وارد شدن به ژنراتور جداسازی می شود و مجددا ماده ی جاذب جداسازی شده وارد اواپراتور می شود و فرایند جذب را ادامه می دهد. سیال جداسازی شده نیز با استفاده از سرمایش حاصل از برج خنک کن سرد شده و مجددا وارد اواپراتور می شود. در چیلرهای تراکمی نیز سرمایش به اینصورت رخ می دهد که سیال خروجی از اواپراتور وارد کمپرسور شده فشار آن افزایش می یابد، این سیال وارد کندانسور شده و تبدیل به مایع می گردد سپس از طریق شیر انبساط، سیال منبسط شده و خنک می گردد.

برج خنک کننده
برج خنک کن دستگاهی است که حرارت اضافی تجهیزات تهویه مطبوع را می گیرد و آن را به محیط منتقل می کند. سیالاتی که جهت خنک کاری در سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شوند، در اثر سیرکولاسیون گرم شده و دمای آن بالا می رود. در سیستم های تهویه مطبوع (گرمایش، سرمایش) از برج های خنک کننده جهت دفع حرارت نامطلوب چیلر استفاده می شود. چیلر های آب خنک معمولا کارایی بیشتر نسبت به چیلر های هوا خنک در کاهش دمای سیال ( تا نزدیکی دمای حباب تر) به برج آب دارند. برج های خنک کننده آب خنک سیستم توزیع و پخش آبگرم دارند که آب را به صورت یکنواخت روی شبکه مشبک نزدیک به هم می پاشد. این شبکه ها آکنه یا پر کننده نامیده می شود. آکنه ها آب سرازیر شده از بالای برج را با هوایی که از میان آن حرکت می کند کاملا مخلوط کرده به طوری که آب به صورت یک قطره از یک آکنه به سطح آکنه دیگر توسط نیروی ثقل خود میریزد. هرچند در این برج ها مقداری انتقال حرارت محسوس از آب به هوا وجود دارد ولی تقریبا اثر خنک کنندگی تماما از تبخیر قسمتی از آب اسپری شونده در برج حاصل می شود. بخار حاصل از فرایند تبخیر در برج توسط جریان هوایی که یک دمنده ایجاد می کند از برج خنک کن خارج می شود. با توجه به این که دما و رطوبت هوای از برج افزایش می یابد بدیهی است که میزان تاثیر برج خنک کن تا حد زیادی به درجه حرارت مرطوب هوای ورودی بستگی دارد و با کاهش آن افزایش می یابد. در برج های خنک کننده هوا خنک آب در تجهیزاتی شبیه رادیاتور به حرکت در می آید و هوای از طریق فن های دستگاه و یا شکل طبیعی سازه به رادیاتور ها برخورد کرده و حرارت سیال را میگیرد و آنرا خنک می کند. در این روش مصرف آب به شدت کاهش می یابد اما راندمانش از سیستم تر کمتر است.

پمپ آب
پمپ Pump  وسیله ای مکانیکی برای انتقال سیال است که با افزایش فشار در جریان، امکان جابه جایی سیال را به ارتفاعی بالاتر (با افزایش هد) یا حتی پایین دست (معمولاً حوضچه یا مخزن) فراهم می آورد. در موتور خانه اگر حجم آب و فشار بالایی احتیاج نباشد از یک پمپ برای پمپاژ آب استفاده می شود اما اگر حجم و فشار آب پمپاژ شده بالا باشد چند پمپ به صورت موازی به کلکتور متصل شده و سپس آب از خروجی کلکتور به مصرف کننده ها منتقل می شود.

مخازن
در موتورخانه ها از مخازن هم برای ذخیره آب و هم برای ذخیره سوخت مورد نیاز موتورخانه استفاده می شود.

هواساز
دستگاهی برای تامین هوای مطبوع و سالم با دستیابی به دما و رطوبت مناسب است. هواساز یکی از اصلی‌ترین دستگاه‌های تهویه مطبوع است که در مسیر چیلر و بویلر با کانال هوا قرار می‌گیرد. هواسازها معمولا جعبه فلزی بزرگی است شامل، دمنده، کویل های گرم و سرد، محفظه فیلتر، صداگیر و دمپر می باشد. هواساز ها عموما به مجرای کانالی سیستم های تهویه مطبوع، یعنی جایی که هوای برگشتی ساختمان باید به آنجا رود قرار دارند. گاهی نیز هواساز هوای تازه و هوای برگشتی را از فضای داخل (بدون کانال) دریافت می کنند. هواساز ها در صنایع مختلف نیز برای تولید هوای مورد نیاز با درجه و رطوبت مورد نظر به کار برده می‌شوند.
در موتورخانه های مختلف بسته به طراحی و زیربنای موجود از دستگاه های مختلف با ظرفیت های متغییر استفاده می شود. طراحی موتورخانه و اجرای آن کاری تخصصی است و نیاز به مهندسان با تجربه دارد. تمامی الزامات و قوانین استاندارد سازی موتورخانه در مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان آمده است.