عصر ساختمان- رشد بودجه مناطق بیست و دوگانه پایتخت در سال‌جاری نامتوازن و مغایر با هدف‌گذاری صورت گرفته در حوزه کاهش فاصله شمال و جنوب شهر بوده است. در حالی که امسال بودجه دو منطقه شمالی تهران شامل مناطق یک و دو بیش از ۲برابر میانگین رشد کل بودجه مناطق افزایش پیدا کرده است، این تغییرات در مناطق جنوبی ۱۸ و ۱۹ منفی بوده و به عبارت دقیق‌‌‌تر، بودجه این مناطق در سال ۱۴۰۲ حتی در مقایسه با ۱۴۰۱ کاهش نیز پیدا کرده است.
به گزارش پایگاه خبری «عصرساختمان» به نقل از دنیای اقتصاد، بررسی دقیق تغییرات بودجه مصوب مناطق در سال‌جاری نسبت به سالی که گذشت حکایت از آن دارد که متوسط رشد بودجه مناطق شمالی تهران شامل مناطق یک تا پنج بیش از دو برابر مناطق 6 تا 22 بوده است. با این وصف مدیریت شهری برای جبران کسری خدمات و سرانه‌‌‌ها در مناطق جنوبی تهران و حرکت به سمت متوازن‌‌‌سازی بودجه متناسب با نیازهای موجود، باید طی ماه‌‌‌های آتی دو ماموریت را در قالب ستادی و منطقه‌‌‌ای دنبال کند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، حدود یک ماه و نیم از زمانی که مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «تصویر منابع و مصارف شهرداری تهران» کلیت بودجه مصوب 1402 شهرداری تهران را مورد نقد و بررسی قرار داد، می‌‌‌گذرد. ارقام ذکر شده در گزارش مذکور نشان داد میانگین بودجه مصوب پنج منطقه شمالی تهران که به لحاظ برخورداری از سرانه‌‌‌های شهری و خدماتی، مناطق متوسط به بالا و بعضا مناطق لوکس محسوب می‌‌‌شوند، به مراتب بیشتر از بودجه مصوب برای مناطق پایین شهر به‌‌‌ویژه مناطق 9 تا 20 بوده است. مدیریت شهری با ارسال جوابیه در واکنش به گزارشی که بر پایه مطالعه مرکز پژوهش‌‌‌ها در این صفحه منتشر شده بود، جمع جبری بودجه غیرمستمر (مربوط به پروژه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای تعریف شده در شهر) در مناطق یک تا پنج را با بودجه مناطق 6 تا 22 مقایسه کرد و این طور نتیجه گرفت که بودجه 17 منطقه‌‌‌ای که به اصطلاح «بالاشهر» محسوب نمی‌شود، به مراتب بیشتر از مجموع بودجه غیرمستمر پنج منطقه بالاشهر است.
مدیریت شهری همچنین به مساله تناسب جمعیت و بودجه مناطق پرداخت و البته بدون اشاره به اینکه میزان تقاضای سکونت در مناطق ارتباط مستقیمی با دسترسی به سرانه‌‌‌های خدماتی و تعیین‌‌‌کننده کیفیت زندگی دارد، اعلام کرد: «به‌‌‌رغم آنکه سهم مساحت مناطق یک تا 5 از کل مساحت شهر تهران 39درصد و سهم جمعیت این مناطق نسبت به جمعیت شهر تهران 37درصد است، سهم اعتبارات این مناطق از کل بودجه شهر تهران 32درصد بوده و بیانگر آن است که سهم بیشتری از بودجه به مناطق 6 تا 22 اختصاص یافته است.»
اما میزان توازن بودجه مناطق نسبت به یکدیگر و متناسب با نیازهای اورژانسی آنها به منظور برقراری تعادل در دسترسی به خدمات شهری را می‌توان به نحو دیگری هم سنجش کرد. کافی است میزان رشد بودجه هر منطقه از تهران در سال‌جاری نسبت به سال 1401 محاسبه و وضعیت مناطق به این ترتیب با یکدیگر مقایسه شود. این مقایسه اطلاعات مهمی ارائه می‌‌‌دهد که حاکی از عقب‌‌‌ماندگی عمده مناطق میانی و پایین‌‌‌شهر هم در میزان افزایش بودجه نسبت به متوسط رشد کل بودجه مناطق و هم نسبت به مناطق شمال شهر بوده و از طرفی نشان می‌‌‌دهد برخی از مناطق جنوب شهر حتی در جذب بودجه‌‌‌های مصوب نیز موفق نبوده و عملا امکان هزینه‌‌‌کرد بودجه‌‌‌هایی که می‌تواند صرف توسعه امکانات شهری در این محدوده‌‌‌های کم‌‌‌برخوردار تهران شود را نداشته‌‌‌اند.
رشد 90درصدی بودجه منطقه شمالی
اشکال در توزیع بودجه مناطق پیش از هر چیز در مقایسه میزان رشد بودجه در مناطق لوکس‌‌‌نشین شمال تهران مثل منطقه یک و دو با سایر مناطق شهری واقع در محدوده‌‌‌های میانی و جنوبی پایتخت نمود پیدا می‌‌‌کند. بیشترین رشد بودجه در میان مناطق بیست‌‌‌ودوگانه به منطقه دو که بیش از نیمی از آن را محله‌‌‌های لوکس‌‌‌نشین تشکیل می‌‌‌دهد، تعلق دارد. در این منطقه بودجه 1402 سرجمع 90درصد نسبت به رقم مصوب پارسال افزایش پیدا کرده است. میزان رشد بودجه در منطقه یک نیز معادل 77درصد بوده و این در حالی است که کل بودجه مناطق تهران در سال‌جاری نسبت به سال 1401 فقط حدود 36درصد رشد کرده است. حتی با در نظر گرفتن مفروضاتی مثل اینکه جمعیت ساکن در برخی از مناطق شمال شهر به مراتب بیشتر از برخی مناطق جنوبی است، باز هم مشخص نیست چرا بودجه دو منطقه اول تهران بیش از دو برابر متوسط رشد کل بودجه مناطق افزایش پیدا کرده است.
سهم پایین شهر از خوراک توسعه
نکته قابل تامل دیگر این است که متوسط رشد بودجه مناطق یک تا پنج تهران امسال معادل 63درصد اما در مناطق 6 تا 22 معادل 28درصد بوده است. به این ترتیب واضح است که تغییرات بودجه با هر متر و معیاری که سنجیده شود، نامتوازن بودن اختصاص ردیف بودجه به مناطق امری بدیهی است. حداقلی‌‌‌ترین اقدامی که مدیریت شهری می‌توانست به منظور برقراری توازن در بودجه و کاهش فاصله شمال و جنوب شهر انجام دهد این بود که میزان رشد بودجه مناطق شمال شهر را معادل رشد میانگین رقم کل بودجه مناطق (حدود 36 درصد) در نظر بگیرد و در عوض در مناطق میانی و به‌‌‌خصوص جنوبی تهران که از بابت کسری خدمات به اجرای پروژه‌‌‌های مستمر و غیرمستمر بیشتری نیاز دارند، میزان رشد بودجه را بیشتر پیش‌بینی کند؛ اما در عمل کاملا عکس این رخداد اتفاق افتاده و شمال شهر با وجود برخورداری‌‌‌های به مراتب بیشتر از سرانه‌‌‌ها و امکانات شهری، همچنان پیشتاز اختصاص سهم بیشتری از بودجه به عنوان «خوراک توسعه» است.
از طرفی آن‌طور که در نمودار میله‌‌‌ای این گزارش نیز منعکس شده است، دو منطقه از محروم‌‌‌ترین مناطق تهران شامل مناطق 18 و 19 نه تنها رشدی نداشته و حتی سر به سر نبوده، بلکه امسال با کاهش بودجه نسبت به پارسال مواجه شده است. بر اساس ارقام مصوب بودجه 1402، در مناطق 18 و 19 میزان بودجه مناطق به ترتیب 8و 7درصد نسبت به پارسال کاهش یافته است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، نجات جنوب شهر از عقب‌‌‌ماندگی بودجه‌‌‌ای از دو مسیر میسر است. یک مسیر باید توسط مدیریت ستادی شهر طی شود؛ به این ترتیب که خود پیش‌‌‌قدم تعریف پروژه‌‌‌های مرتبط با توسعه مناطق (پروژه‌‌‌های غیرمستمر) شده و برای به در کردن رخت کهنگی از تن برخی محله‌‌‌های تهران به تناسب نیازهایی که از کمبود سرانه‌‌‌ها در این مناطق شناسایی شده است، اقدام کند.
مسیر دیگر را مدیران منطقه‌‌‌ای و به عبارت دقیق‌‌‌تر شهرداران مناطق باید در پیش بگیرند و هر سال در فصل تنظیم بودجه با رایزنی‌‌‌های موثر درصدد پیشنهاد پروژه‌‌‌های اجرایی موردنیاز منطقه خود برآیند و در این خصوص چانه‌‌‌زنی کنند.
نقش شهرداران مناطق در محرومیتزدایی
یک ارزیابی کارشناسی نشان می‌‌‌دهد در سال گذشته مناطق 18 و 19 اعتبار بالایی در بخش غیرمستقیم داشته‌‌‌اند که امکان جذب آن نبوده و در طول سال، درخواست‌‌‌های متعدد کاهش اعتبار را ارسال کرده‌‌‌اند! این گزاره نشان می‌‌‌دهد ماموریت محرومیتزدایی از برخی مناطق دست‌‌‌کم در مواردی به خوبی ایفا نشده و در نتیجه عملا دست شهرداری و شورای شهر برای کاهش بودجه این مناطق تحت‌تاثیر عدم‌دریافت پیشنهادهای موثر، باز بوده است.
از این رو نقش شهرداران مناطق در پیشنهاد پروژه‌‌‌های کاهنده اختلاف شمال و جنوب شهر و برقراری تعادل خدماتی از طریق شناسایی نیازها و پیشنهاد آنها در قالب پروژه‌‌‌های اجرایی بسیار برجسته و کم‌‌‌کاری احتمالی آنها به شدت آسیب‌‌‌زاست.
