مونادناک؛ آخرین آسمانخراش آجری جهان

به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از برترینها، در شهری پر از ساختمان‌های بلند، یک آسمانخراش 16 طبقه زیاد بلند به نظر نمی‌رسد، اما ساختمان مونادناک در شیکاگو، بین رودخانه شیکاگو و دریاچه میشیگان، بنایی دیدنی است.

ساختمان مونادناک در دوره‌ای ساخته شد که از آجر به عنوان مصالح ساختمانی استفاده می‌شد. چون هم تولید آجر راحت است و هم ارزان و همه کاره هستند. اما یک مشکل وجود دارد: آن‌ها بسیار سنگین هستند. اگر ساختمان بسیار بلندی با آجر بسازید، زیر وزن خودش فرومی‌ریزد. به همین دلیل ساختمان‌های مدرن برای تحمل وزن از تیرها و ستون‌های بتنی یا فولادی استفاده می‌کنند و دیوار‌ها صرفا جداره‌هایی هستند که فضای داخل را حفظ کنند.

در قرن نوزدهم، صنعت فولاد هنوز در ابتدای راه آزمایش با روش‌های مختلف آهنگری بود، اما هیچکدام برای ساخت فولادد ساختمانی مناسب نبودند. تا این که در سال 1856 یک مخترع انگلیسی به نام هنری بسمر (Henry Bessemer) نشان داد که چطور فولاد اقتصادی بسازیم و تا صد سال، فرایند بسمر روش پیشروی تولید فولاد در صنعت شد و منجر به جایگزینی فولاد با چدن شد.

ساختمان مونادناک توسط جان روت (John Root) طراحی و در یک دوره سه ساله از 1891 تا 1893 ساخته شد. این ساختمان 16 طبقه دارد و بلندترین ساختمان با دیوار آجری باربر است که تا به حال ساخته شده است. این ساختمان آن‌قدر سنگین است که دیوار‌ها در سطح خیابان 1.8 متر ضخامت دارند که باعث شده طبقه همکف مانند یک سیاهچال تاریک و افسرده‌کننده باشد. هر چه دیوارها بالاتر می‌آیند، نازک‌تر می‌شوند، بنابراین طبقات بالاتر فضای بیشتری دارند. حتی در بالا هم، دیوار‌ها 45 سانتیمتر ضخامت دارند.

تصمیم برای ساخت چنین ساختمان بلندی فقط باعث استفاده از آجر، شگفت‌انگیز بود، چون خاک شیکاگو بسیار باتلاقی است. در یکی از گزارش‌های نیویورک تایمز گفته شده که خاک شیکاگو مثل یک کیک ژله‌ای با یک لایه نیمه‌مایع مثل شیره است و هر چیز سنگینی که روی این خاک ساخته شود نشست می‌کند.

برای اجتناب از فرو رفتن ساختمان، مهندسان یک پی یکسره گسترده بتنی زیر ساختمان ساختند که با ریل راه‌آهن تقویت شده بود تا وزن در منطقه بزرگتری توزیع شود. این پی از هر طرف3.3 متر بزرگتر از ساختمان بود، اما حتی با وجود این پی هم، ساختمان مونادناک تقریبا 60 سانتیمتر بعد از ساخت نشست کرد. این نشست بیشتر از حد انتظار بود، در نتیجه طبقه همکف یک پله پایین‌تر از سطح خیابان است.

این که ساختمان هنوز پابرجاست، مهارت‌های جان روت را اثبات می‌کند که متاسفانه زنده نماند تا تکمیل شدن آن را ببینید.

اما اگر صادقانه بگوییم این ساختمان تماما از آجر ساخته نشده است. علاوه بر پی آهنی، یک چارچوب پنهان از بادبندهای آهنی و چدنی در مقابل دیوار‌ها از داخل وجود دارد تا ساختمان در برابر باد‌های شدید مقاومت کند. این سازه صرفا پشتیبان جانبی است و بار واقعی ساختمان را تحمل نمی‌کند. این اولین بار بود که در ساختمانی در آمریکا از بادبند استفاده می‌شد. همچنین ساختمان مونادناک اولین ساختمانی است که از آلومینیوم در آن استفاده شده است. آلومینیوم که در آن زمان مصالح گران‌قیمتی بود که در ساخت پله‌های تزئینی این ساختمان از آن استفاده شده است.

مالکان که از موفقیت این ساختمان دلگرم شده بودند، قطعه زمین مجاور جنوبی را خریدند و ساختمان را توسعه دادند. در بخش جنوبی از اسکلت فولادی به جای دیوار‌های باربر استفاده شده  که مونادناک را یک ترکیب منحصربه‌فرد از دو رسم ساختمان‌سازی مختلف می‌کند. چون بخش جنوبی اسکلت فولادی دارد، دیوار‌ها نازک‌تر هستند و فضای داخل طبقات بزرگ‌تر است. پس از تکمیل، مونادناک بزرگترین ساختمان اداری دنیا با 1200 اتاق شد که بیش از شش هزار نفر آن را اشغال کرده بودند، یعنی بیشتر از جمعیت اکثر شهر‌های ایالت ایلینوی در اواخر قرن نوزدهم!

این اولین ساختمان در شیکاگو بود که سیم‌کشی برق داشت و اولین ساختمان ضد حریق بود. این ساختمان اکنون جایگاه خاصی به عنوان یک نشانه تاریخی ملی دارد.