تبر ساخت‌وساز بیخ گوش درختان زاینده‌رود

زاینده‌رود و درختان‌ حاشیه‌اش همواره زبانزد عام و خاص بوده و چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره کرده است. هرچند این روزها رودخانه زاینده‌رود دیگر در آغوش اصفهان نیست اما درختانی که یادگار این رودخانه خاطره‌انگیز هستند کور سوی امیدی را برای مردم دیار نصف جهان ایجاد کرده تا بتوانند ساعاتی را  برای گذراندن اوقات فراغت در کنار این درختان آرام گیرند.

اما این روزها برخی اخبار و آنچه در معرض دید عموم مردم است، آینده را به‌گونه‌ای دیگر تعبیر می‌کند و می‌توان گفت چنانچه روند ساخت‌وساز در حاشیه رودخانه زاینده‌رود به این منوال ادامه یابد باید فاتحه درختان حاشیه زاینده‌رود را نیز خواند چراکه کم‌کم دیوارهای بتنی به‌جای درختان در حاشیه رودخانه خودنمایی می‌کنند.

امروز گویا برخی مردمان «وی آی پی» نشین اصفهان و دیگر شهرهای حاشیه رودخانه زاینده‌رود از دیگر نقاط شهری خسته شده و به ساخت‌وساز در حاشیه رودخانه زاینده‌رود و در فاصله‌ای کمتر از 200 قدم تا حریم رودخانه نفوذ کرده‌اند.

معضل ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها

در این راستا احمدرضا صادقی، مدیر دفتر مهندسی رودخانه زاینده‌رود که معتقد است ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها یکی از بزرگ‌ترین معضلات کنونی کشور و به‌ویژه اصفهان است اظهار می‌کند: مشکل ما با مردم حقیقی و ارگان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی این است که تفاوت‌های رودخانه و کانال و جوی آب را نمی‌دانند و ازاین‌رو در حوزه ساخت‌وساز در این زمینه با مشکلات زیادی روبرو هستیم.

وی با بیان اینکه برای جوی‌ها و کانال‌های آب در طول مسیر یک حریم واحد در نظر گرفته می‌شود، ابراز می‌کند: این در حالی است که در حریم  رودخانه در هر نقطه برای ساخت‌وساز باید مختصات خاص و ویژه یک پلاک تعریف شود و این مشخصات حتی در خصوص پلاک کناری ساختمان دارای مجوز نیز کاربردی ندارد.

مدیر دفتر مهندسی رودخانه زاینده‌رود با اشاره به اینکه حریم رودخانه‌ها به ارتفاع اراضی مجاور رودخانه بستگی دارد، تصریح می‌کند: هر چه ارتفاع اراضی بلندتر و دره‌ها عمیق‌تر باشد مانند بالادست رودخانه زاینده‌رود، حریم رودخانه کمتر خواهد بود و هر چه به سمت دشت اصفهان و منطقه زیار، اژیه و ورزنه حرکت می‌کنیم حریم رودخانه زاینده‌رود گسترده‌تر تعریف می‌شود.

ساخت‌وساز در حریم زاینده‌رود بر اساس نقشه‌های مهندس فرانسوی

وی که معتقد است برای تعریف حریم رودخانه نمی‌توان به‌صورت دقیق هیچ عدد و معیاری را تعریف کرد، می‌افزاید: برای مثال از سمت درچه به سمت اصفهان که حرکت کنیم در برخی نقاط حریم رودخانه تا یک کیلومتر نیز افزایش یافته و بسته به طبیعت زمین است که حد بستر مشخص می‌شود.

صادقی با اشاره به اینکه در اصفهان طی دهه 40 یکی از مهندسان فرانسوی نقشه‌های دیمیتری را تعریف کرده و ساخت‌وسازها نیز بر اساس این نقشه‌ها انجام شده است، ادامه می‌دهد: این نقشه‌ها در گذشته به دلیل عدم وجود دیواره‌های رودخانه و نبود مبلمان شهری مشکلاتی را برای شرایط امروز شهر اصفهان ایجاد کرده است.

وی با بیان اینکه در اواسط دهه 80 نقشه‌های جدید برای شرایط جدید رودخانه زاینده‌رود تعریف شد، اظهار می‌کند: با تدوین این نقشه‌های جدید نقشه‌های دیمیتری کنار گذاشته شد و حد بستر رودخانه را پارک‌های ساحلی رودخانه تعریف کردند.

مدیر دفتر مهندسی رودخانه زاینده‌رود می‌افزاید: امیدواریم با توجه به تعریف نقشه‌های جدید دیگر شاهد تخطی در حوزه زاینده‌رود در زمینه ساخت‌وساز نباشیم.

بررسی پرونده‌های ساختمان‌های بلندمرتبه در اصفهان به بن‌بست می‌خورد

اما دراین‌بین غلامرضا شیران، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر اصفهان که یکی از منتقدان برخی ساختمان‌های در حال ساخت در حریم رودخانه زاینده‌رود است، به احداث برخی ساختمان‌ها در حریم رودخانه زاینده‌رود و در کمتر از 200 قدمی این رودخانه اشاره می‌کند و می‌گوید: بارها و به دنبال گزارشات مردمی پیگیر پرونده این ساخت و سازها و شاهد برخی مصوبات شبه قانونی برای صدور مجوز  ساخت آن بودم.

وی که معتقد است هر شهروند عادی نیز با مشاهده مکان، ارتفاع و موقعیت ساخت این ساختمان و تعدادی از ساختمان‌های بلندمرتبه متوجه برخی بی‌قانونی‌ها می‌شود، ادامه می‌دهد: ازاین‌رو ضروری است که بررسی بیشتر توسط مسئولان مربوطه به‌ویژه بازرسی شهرداری انجام شود تا مردم بدانند که چه کس و یا کسانی از کنار بهره‌برداری از این ساختمان و امثال این ساختمان‌ها سود می‌برند.

بلندمرتبه‌سازی، تهویه هوا و خط آسمان در حاشیه زاینده‌رود را مختل می‌کند

رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر اصفهان با تأکید بر اینکه بلندمرتبه‌سازی در حریم رودخانه زاینده‌رود تهویه هوا و منظر و خط آسمان در حاشیه این رودخانه را مختل می‌کند، می‌افزاید: باید توجه داشته باشیم که اقدامات صورت گرفته در این زمینه خلاف فرمایشات رهبر معظم انقلاب در حوزه حفظ محیط‌زیست به‌ویژه در مناطق پرجمعیت است.

وی با اشاره به اینکه برای بررسی پرونده ساختمان‌های بلندمرتبه به‌ویژه در حاشیه رودخانه زاینده‌رود اقدامات زیادی صورت گرفته است، ابراز می‌کند: در این راستا در حاشیه زاینده‌رود و در جوار پل وحید و نقطه مقابل ساختمانی که در حال حاضر در حال ساخت است ساختمانی وجود دارد که سال‌هاست از ادامه ساخت آن جلوگیری شده و این در حالی است که ساختمان موردنظر که مورد اعتراض بسیاری از شهروندان نیز هست همچنان در حال بهره‌برداری بوده و در مرحله نماکاری قرار دارد.

شیران با تأکید بر اینکه ما نمی‌خواهیم در این دست پروژه‌ها حق‌وحقوقی از سرمایه‌گذاران نابود شود، اضافه می‌کند: باید باور داشته باشیم که در ایجاد چنین بناهایی تنها مدیریت شهری مقصر است و باید پاسخگو باشد که با چه مجوزی امکان قد علم کردن این بتن‌ها از لابه‌لای درختانی که جان می‌دهند، را ایجاد کرده‌ است.

وی تأکید می‌کند: بارها و بارها از مسئولان فعلی و قبلی شهرداری اصفهان درخواست رسیدگی به  ساختمان‌های بلندمرتبه حاشیه رودخانه زاینده‌رود را داشته‌ام که هر بار با در بسته مواجه شده‌ام و مشکل اساسی نیز در این زمینه نداشتن قوه اجرایی در شورای شهر است.

بلندمرتبه‌سازی حریم زاینده‌رود متعلق به دوران قبل از تدوین طرح جامع است

اما عباس حاج‌رسولی‌ها، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان نیز که معتقد است همه ساخت‌وسازهای بلندمرتبه در حریم رودخانه زاینده‌رود متعلق به دوران قبل از راه‌اندازی شورای شهر و همچنین تدوین طرح جامع شهر اصفهان است، می‌گوید: ساختمان‌های بلندمرتبه حاشیه رودخانه زاینده‌رود و به‌ویژه در اطراف پل فردوسی و دیگر پل‌های شهر اصفهان که هنوز پس از سال‌ها پایان کار دریافت نکرده‌اند ازجمله این ساخت‌وسازهای غیرمجاز است.

وی که معتقد است امروز و با توجه به تدوین طرح جامع حریم ساخت‌وساز در هر نقطه از حریم رودخانه زاینده‌رود تعریف شده است، اضافه می‌کند: بر اساس این طرح ساخت‌وساز در حریم زاینده‌رود و بین پل‌های تاریخی تا سه طبقه روی پیلوت مجاز است.

حداکثر ارتفاع ساخت‌وساز در حریم رودخانه 6 طبقه روی پیلوت است

این عضو شورای اسلامی شهر اصفهان حداکثر ارتفاع تعریف شده برای ساخت‌وساز در حریم رودخانه زاینده‌رود و خارج از محدوده پل‌های تاریخی را شش طبقه روی پیلوت اعلام می‌کند و می‌افزاید: چنانچه ساختمانی در حال حاضر با ارتفاعی بیش از این حد قانونی در حال ساخت است،  10 الی 15 سال گذشته پروانه ساخت خود را دریافت و در حال حاضر آغاز به ساخت کرده است.

وی که بر این باور است طی هشت سال گذشته ساخت‌وساز در حریم رودخانه زاینده‌رود کنترل شده است، اضافه می‌کند: چنانچه قوانین فعلی رعایت شود در آینده با مشکلی در خصوص بلندمرتبه‌سازی در حریم رودخانه زاینده‌رود روبرو نخواهیم شد.

عملیات ساخت‌وساز ساختمان 10 طبقه حریم ناژوان کاملاً قانونی است

اما عباس روحانی، مدیر منطقه 9 شهرداری اصفهان نیز در خصوص ساختمان بلندمرتبه ساخته‌شده در حریم زاینده‌رود اظهار می‌کند: این ساختمان قبل از زمانی که من در این منطقه فعالیت خود را آغاز کنم دارای پروانه ساخت بوده و عملیات اجرایی آن نیز آغازشده بود.

وی با اشاره به اینکه با بررسی‌های صورت گرفته تمام مراحل احداث ساختمان بلندمرتبه محدوده ناژوان اصفهان قانونی است، تصریح می‌کند: ارتفاع این ساختمان هم قانونی است و فکر نمی‌کنم که 10 طبقه روی پیلوت ساخته شده باشد.

مدیر منطقه 9 شهرداری اصفهان که بر این باور است ساختمان بلندمرتبه ساخته‌شده در کنار پل وحید در حریم رودخانه نیست، ابراز می‌کند: این ساختمان تنها در حریم فضای سبز قرار دارد که چون در گذشته ناژوان در حریم شهر اصفهان و در اختیار شهرداری بوده، شهرداری مجاز به صدور پروانه ساخت در این منطقه بود.

امکان صدور مجوز ساخت‌وساز در حریم ناژوان وجود ندارد

وی می‌افزاید: البته در حال حاضر و با توجه به قرار گرفتن ناژوان به‌عنوان اراضی کشاورزی دیگر امکان صدور پروانه ساختمان در این محدوده وجود نخواهد داشت.

روحانی با اشاره به اینکه امکان تخریب ساختمان در حال ساخت در حریم ناژوان تنها در صورت مشاهده تخلف جدید وجود دارد، ابراز می‌کند: ازاین‌پس اجازه ساخت‌وساز در حریم رودخانه زاینده‌رود را نخواهیم داد و ساخت‌وسازهای صورت گرفته مطابق قوانین گذشته بوده است.

ساخت‌وسازها در حریم رودخانه مدیریت بحران را دچار مشکل می‌کند

مهران شنتیایی، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان اصفهان که معتقد است گزارش مبسوطی در خصوص تعداد درختان قطع شده به دنبال ساخت‌وساز در حاشیه رودخانه زاینده‌رود در دست نیست، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: باید توجه داشته باشیم که این ساخت‌وسازها در اکوسیستم‌های اطراف رودخانه اختلال ایجاد می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه ساخت‌وسازها در حریم رودخانه مداخلاتی را بین محیط طبیعی و انسانی ایجاد کرده است، ابراز می‌کند: باید توجه داشته باشیم که این ساخت‌وسازها علاوه بر ایجاد اختلال در اکوسیستم اطراف رودخانه‌ها در هنگام حوادثی مانند سیل مدیریت بحران را دچار اشکال می‌کند.

رئیس اداره حفاظت از محیط‌زیست استان اصفهان با اشاره به اینکه با توجه به توسعه ساخت‌وسازها در حاشیه رودخانه زاینده‌رود حریم جدیدی برای این رودخانه تعریف‌شده است، می‌افزاید: باید باور داشته باشیم که چنانچه برای محیط‌های طبیعی ازجمله تالاب‌ها، رودخانه‌ها و .. حریم تعریف نکنیم در آینده دچار مشکلات زیادی خواهیم بود.

محیط‌زیست تنها مرجع رسیدگی به شکایات در خصوص قطع درختان است

بهروز ستایش، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست طبیعی استان اصفهان نیز در این راستا با اشاره به اینکه برای ساخت‌وساز در حریم رودخانه حریم کیفی و کمی تعریف‌شده است می‌گوید: حداکثر حریم کیفی رودخانه زاینده‌رود در شهر اصفهان بیش از 200 متر در نظر گرفته‌شده است و نظارت بر هرگونه ساخت‌وساز در این حریم بر عهده آب منطقه‌ای است و نظارت بر خارج از این حد تعیین‌شده نیز بر عهده شهرداری است.

وی با اشاره به اینکه حریم بصری رودخانه را نیز  شهرسازی و معماری نظارت دارند، اضافه می‌کند: نظارت بر  وضعیت درختان در حریم شهر بر عهده شهرداری، خارج از حریم شهر چنانچه ملک خصوصی باشد مالک و اگر در حریم بیشه‌زارهای طبیعی باشد، منابع طبیعی متولی آن است.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست طبیعی استان اصفهان با اشاره به اینکه در خصوص قطع درختان در حاشیه رودخانه زاینده‌رود اداره حفاظت محیط‌زیست تنها مرجع رسیدگی به شکایات در این خصوص است، ابراز می‌کند: در این راستا در صورت عنوان هرگونه شکایت محیط‌زیست موضوع را بررسی و از دستگاه‌های مربوطه گزارش عملکرد را درخواست می‌کند.

وی تصریح کرد: تاکنون در این خصوص مطالعات دقیقی صورت نگرفته است.

در این‌بین باید توجه داشته باشیم که بلندمرتبه‌سازی‌های بی‌ضابطه نه‌تنها برای آلودگی هوا، بلکه برای زیست شهری نیز خطری بالقوه محسوب می‌شود.

هرچند آماری از تعداد درختانی که برای ساخت‌وساز در حریم و حاشیه رودخانه زاینده‌رود از بین رفته‌اند در دسترس نیست اما ضروری است که مسئولان مدیریت شهری اصفهان بیش از گذشته به این مهم توجه داشته باشند تا در آینده درگیر معضلات زیست‌محیطی و حتی اجتماعی ناشی از توسعه بلندمرتبه‌سازی در شهر اصفهان نباشیم.