به‌گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از ایسنا،  در بهار امسال 603.7 میلیون مترمکعب در روز تولید گاز سبک صورت گرفته که 114.1 میلیون مترمکعب در روز مربوط به بخش خانگی، 16.9 میلیون مترمکعب در روز مربوط به بخش تجاری و عمومی، 6.3 میلیون مترمکعب در روز مربوط به بخش کشاورزی، بخش پتروشیمی 56.0 میلیون مترمکعب در روز، بخش صنعت و نیروگاه 299.0 میلیون مترمکعب در روز و بخش حمل و نقل 19.4 میلیون مترمکعب در روز مصرف داخلی بوده است.

این در حالی است که طبق آمار اعلامی وزارت نفت، تولید گاز سبک نسبت به دوره مشابه سال قبل، صفر درصد، در بخش خانگی 23 درصد، در بخش تجاری و عمومی 13.4 درصد، در بخش کشاورزی 28.6 درصد و در بخش پتروشیمی 21.7 درصد افزایش داشته و در دو بخش صنعت، نیروگاه و حمل و نقل به ترتیب 6.1 درصد و 6.3 درصد کاهش داشته است.

علاوه‌بر این بر اساس ترازنامه هیدروکربوری کشور، جمع مصارف داخلی گاز طبیعی در کشور در دوره 1395-1385 از 103 هزار و 376 میلیون مترمکعب در سال 1385 به 183 هزار و 897 میلیون مترمکعب در سال 1395 افزایش یافته است. بدین ترتیب رشد بالای مصرف گاز به میزان میانگین سالانه 5.93 درصد برای دوره مذکور اتفاق افتاده است.

توجه به بررسی شاخص‌های توسعه گاز در بخش‌های مختلف، نشان می‌دهد که در این سال‌ها سرعت توسعه شبکه‌های اصلی و فرعی گاز به نحوی بوده که در دوره زمانی 95-1390 تعداد انشعابات گاز از 8.73 میلیون انشعاب تا پایان سال 1390 با متوسط رشد سالیانه 4.19 درصد به حدود 10.72 میلیون انشعاب در سال 1395 افزایش یافته و هم‌چنین تعداد مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در بخش‌های خانگی/تجاری و صنعتی تا پایان سال 1390 بالغ‌بر 14.68 میلیون مصرف کننده بوده که با متوسط رشد سالیانه 7.54 درصد در سال 1395 به 21.11 میلیون مصرف‌کننده رسیده که از رشد مصرف در دوره زمانی یاد شده بیش‌تر است.

در عین حال، متوسط رشد تولید گاز سبک در دوره زمانی 1395-1390 برابر با 4.46 درصد بوده که نشان‌دهنده هماهنگی روند گسترش گازرسانی در کشور در مقایسه با توسعه طرح‌های تولید گاز در سال های اخیر است. هم‌چنین میزان مصرف در سال 1395 نسبت به سال قبل 7.06 درصد افزایش یافته است که می‌توان آن را به افزایش رشدها قابل توجه 20.12 در بخش کشاورزی، 10.21 در صنایع عمده و کوچک، 5.3 درصدی مصرف گاز در نیروگاه‌ها، رشد 6.62 درصدی خوراک پتروشیمی و رشدهای 8.19 درصدی بخش‌های خانگی و تجاری نسبت داد.

همچنین بر اساس گزارش عملکرد سالانه شرکت ملی گاز ایران که بر اساس تحویل گاز به شرکت‌های توزیع و مصرف کنندگان عمده تنظیم می‌شود، ‌مصارف گاز طبیعی کشور در سال 1395 مجموعاً به میزان 193 هزار و 508 میلیارد متر مکعب بوده است که مصارف خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده با مصرف 97 هزار و 881 میلیارد متر مکعب، گاز مصرفی نیروگاه‌ها (به‌جز نیروگاه‌های صنایع عمده) با مصرف 60 هزار و 940 میلیارد مترمکعب و گاز مصرفی صنایع عمده با 34 هزار و 688 میلیارد مترمکعب به ترتیب با سهم 50.6 درصد، 31.5 درصد و 17.9 درصد اجزای اصلی مصرف گاز طبیعی در کشور را تشکیل می‌دهند.

این در حالی است که گزارش تجزیه فروش گاز طبیعی به زیربخش‌های مختلف که بر اساس اندازه‌گیری فروش گاز به مشترکین مختلف خانگی، تجاری، صنایع، نیروگاه‌ها و غیره تنظیم می‌شود، درمجموع 181.313 میلیارد مترمکعب مصارف گاز طبیعی در کشور را گزارش می‌کند. این اختلاف آماری در میزان تحویل گاز به مراکز توزیع و میزان فروش نهایی گاز، در اصطلاح به «گاز قرائت نشده» یا Unaccounted-for Gas مشهور است و در اکثر سیستم‌های گازرسانی در دنیا وجود دارد.

دلایل این اختلاف معمولاً در دو گروه از عوامل مشکلات سیستم‌های اندازه‌گیری و وجود نشتی و تخلیه گاز در برخی از سیستم‌های توزیع گاز بررسی می‌شود. در این میان، یافتن میزان دقیق گاز قرائت نشده ناشی از اختلافات در سیستم‌های اندازه‌گیری که سهم عمده‌ای در گازهای قرائت نشده دارد، بسیار زمان‌بر و دشوار است، چرا که معمولاً اندازه‌گیری در مبدأ و مقصد در شرایط متفاوتی از دما و فشار صورت می‌گیرد که خود این عوامل نیز مرتباً در حال نوسان و تغییر هستند، به‌علاوه کنتورهای اندازه‌گیری متفاوتی با طول عمر، فناوری و دقت‌های مختلف در سیستم‌های توزیع وجود دارد.

از سوی دیگر، در سال 1395 سهم مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی در کشور 26 درصد از کل مصرف گاز بود که مصرف آن از 46574 میلیون مترمکعب در سال 1394 با حدود 8.08 درصد رشد به 50 هزار و 339 میلیون مترمکعب در سال 1395 افزایش یافته است. در دوره 11 ساله 1395-1384 تعداد مصرف‌کنندگان خانگی تحت پوشش از 9.2 میلیون مصرف‌کننده در سال 1385 با متوسط رشد سالانه 8.6 درصدی به بیش از 21.11 میلیون مصرف‌کننده تا پایان سال 1395 افزایش یافته است که بیش از رشد متوسط سالیانه مصرف گاز در دوره زمانی مذکور است.

این ناهماهنگی نمایانگر این است که گاز در این دوره به بخش خانگی بدون محدودیت عرضه شده است. چنان‌که ملاحظه می‌شود با اجرای تعرفه‌های بالای پلکانی گاز برای دهک‌های هشتم تا دهم که دارای مصرف نسبتاً زیادی هستند و همچنین اعمال قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال 1393، مصرف در بخش خانگی رشد افزایشی 3.16 درصدی را در این بخش تجربه کرد.

مصرف گاز طبیعی در بخش تجاری شامل مصرف بخش‌های عمومی، ادارات، مدارس، هتل‌ها، رستوران‌ها، ساختمان‌های دولتی، بیمارستان‌ها و اماکن مشابه است. مصرف گاز طبیعی کشور در بخش تجاری در سال 1385 بالغ‌بر 4950 میلیون مترمکعب بوده که در دوره زمانی 1395-1385 با متوسط رشد سالانه 3.16 درصد، در سال 1395 با سهم 3.9 درصد از کل مصرف گاز، به 7622 میلیون مترمکعب رسیده که در این دورة 10 ساله تقریباً هماهنگ با رشد مصرف گاز در بخش خانگی بوده است.

این امر نمایانگر عرضه بدون محدودیت گاز همانند بخش خانگی به این بخش در این دوره زمانی است. مصرف گاز در این بخش نیز در سال 1395 به علت عدم اعمال محدودیت در عرضه گاز به این بخش و دلایلی که در مورد بخش خانگی پیشتر ذکر شد، نسبت به سال قبل با افزایش 8.88 درصدی مواجه شده است.

گاز طبیعی به‌عنوان سوخت و خوراک در بخش صنعت استفاده می‌شود؛ گاز طبیعی خوراک که تحت عنوان مصارف غیر انرژی‌زا تلقی می‌شود، در بخش مصرف نهایی در جدول ترازنامه انرژی در ردیف جداگانه‌ای گزارش می‌شود. مصرف گاز طبیعی بخش صنعت شامل مصرف گاز پالایشگاه‌های نفت و گاز، تلمبه‌خانه‏‌ها و خوراک گاز واحدهای هیدروژن و خوراک پتروشیمی در سال 1395 افزایش یافته است.

این بخش از مصرف که در سال 1394 با سهم 27.82 درصد، از مصرف کل گاز در آن سال معادل 51.172 میلیون مترمکعب بوده با افزایش 8.3 درصدی نسبت به سال قبل و با سهم حدود 28.1 درصد از کل مصرف گاز به 54373 میلیون مترمکعب در سال 1395 رسیده است. بدین ترتیب رشد مصرف صنعت به تنهایی (بدون در نظر گرفتن مصرف سوخت گاز و خوراک کارخانه‌های هیدروژن‌سازی پالایشگاه‌های نفت و گاز خوراک پتروشیمی و سوخت پالایشگاه‌های گاز و ایستگاه‌های تقویت فشار) با رشدی معادل 6.25 درصدی مواجه بوده است.

گاز طبیعی در بخش کشاورزی اغلب در کارخانه‌های بزرگ کشت و صنعت و سایر صنایع وابسته، مرغداری‌ها، کشت‌های گلخانه‌ای و … در نقاط مختلف کشور به‌عنوان سوخت مصرف می‌شود. مصرف گاز طبیعی در این بخش در سال 1395 با سهم یک درصد از مصرف کل گاز در آن سال معادل 1970 میلیون مترمکعب بوده که به علت کنترل شدید عرضه عمده‌ترین سوخت مایع این بخش (نفت‌گاز) و قیمت نه چندان بالای عرضه گاز نسبت به سایر بخش‌ها و گازرسانی بهتر به صنایع این بخش، با رشد 20.12 درصدی نسبت به سال 1394 افزایش یافته است.

مصرف گاز طبیعی فشرده (CNG) در بخش حمل‌ونقل عمومی از سال 1380 آغاز شد و به‌تدریج با گازسوز کردن خودروهای سواری عمومی و اتوبوس‌های شهری مقدار آن از حدود 7 میلیون مترمکعب در سال 1382، به حدود 7649 میلیون مترمکعب در سال 1395 افزایش یافته ‌است.

با شروع اعمال سهمیه بندی در عرضه بنزین موتور در سال 1386، از گازسوز کردن خودروها استقبال بسیار زیادی به عمل آمده به طوری که در دوره زمانی 95-1385 مصرف گاز طبیعی فشرده از رشد متوسط افزایشی 30.80 درصد برخوردار بوده لیکن در سال‌های 1390 تا 1392 با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قابل ملاحظه قیمت CNG و کاهش استقبال مصرف‌کنندگان در مورد عملکرد مصرف CNG در خودروها و مسایل کمبود جایگاه‌های سوختگیری و به خصوص پراکندگی آن‌ها، روند افزایشی مصرف به‌شدت کاهش یافت.

این در حالی بود که رشد مصرف گاز بر خلاف سال‌های گذشته در این بخش که با حدود 61 تا 99 درصد افزایش نسبت به سال‌های قبل مربوطه در نوسان بوده، به‌طور قابل ملاحظه‌ای به ترتیب با رشدهای افزایشی 12.68 و 10.74 در سال‌های 1390 و 1391 نسبت به سال‌های قبل مربوطه رو به افزایش گذاشت و در سال1392 عمدتاً به دلیل قطع گاز جایگاه‌ها، رشد کاهشی3.6 درصد داشت. در سال‌های 95-1394، با بهبود مدیریت عرضه گاز و توسعه تدریجی جایگاه‌ها تقاضای گاز طبیعی در بخش حمل‌ونقل به ترتیب رشد افزایشی سالانه 4.19 و 3.9 درصدی را نشان داد.

همچنین با بهره‌‏برداری از واحدهای جدید نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی در کشور و جایگزینی سوخت‌های مایع با گاز طبیعی، خصوصاً با اعمال سیاست تخصیص حداکثری گاز به بخش نیروگاهی توسط وزارت نفت از سال 1392 به بعد، مصرف گاز در این بخش نیز رو به رشد بوده، به‌طوری که علی‌رغم اعمال محدودیت در دوره 95-1385، مصرف در سال 1385 از 34701 میلیون مترمکعب با متوسط رشد سالانه 5.76 درصد در سال 1395، به 60940 میلیون مترمکعب افزایش یافته است.

متوسط رشد سالیانه مصرف گاز طبیعی در دوره مذکور در نیروگاه‌های برق کمتر از رشد تولید برق حرارتی بوده که می‌توان آن را به اعمال محدودیت عرضه گاز به این بخش و در نتیجه استفاده از سوخت‌های مایع جایگزین کمبود گاز در فصل سرد سال نسبت داد. در این رابطه در سال 1395 رشد مصرف گاز در بخش نیروگاهی نسبت به سال 1394 با افزایش 5/03 درصدی روبرو بوده که دلایل آن را می توان به تأمین مناسب گاز طبیعی در سال 95 و پیگیری سیاست تخصیص گاز حداکثری در این سال نسبت داد.

مصرف گاز در استان‌های مختلف کشور در سال 1395 نشان می‌دهد که در استان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، اردبیل، قزوین، گلستان، مازندران، یزد و کرمان رشد قابل ‌ملاحظه بیش از 10 درصد را نسبت به سال داشته‌اند. سرانه مصرف خانگی در استان‌های کشور کشور کاملاً با گرمسیر-سردسیر بودن هر یک از استان‌ها و میزان دسترسی به شبکة گاز طبیعی نسبت مستقیم دارد.