عصر ساختمان- دو سال فرصت برای ساخت ۶۰۰ هزار واحد وجود دارد بررسی مقایسهای میان دو طرح مسکن مهر و اقدام ملی مسکن که بخشی از طرح اول از سوی دولتهای نهم و دهم و دیگری توسط دولت دوازدهم اجرا خواهد شد، نشان میدهد که طرح اقدام ملی مسکن در ابعاد کوچک تر، در زمان کوتاهتر و بدون مداخله دولت و با مشارکت بخش خصوصی اجرا خواهد شد.
به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان»، گزارش تطبیقی روزنامه ایران نشان میدهد که این دو طرح ملی در برخی از ویژگیها شبیه به هم و در بسیاری از ویژگیهای با هم تفاوت دارد. اگرچه مقیاس دو طرح از نظر زمان، تأمین منابع مالی، گروههای هدف و تعداد واحدهای مورد نظر برای ساخت باهم همسان نیست.نکته اساسی اینکه شروع مسکن مهر در زمان وفور منابع دولتی اجرا شد، در حالی که اینک چنین نیست. در این گزارش این دو، مورد بررسی قرار گرفتهاند.دو طرح ملی مسکن در کشور طی سالهای اخیر اجرا و پیشنهاد شده است؛ اول طرح مسکن مهر که در چهار دولت گذشته و کنونی اجرا شده و دیگری «طرح اقدام ملی مسکن» است که در دستور برنامه سیاستگذاران بخش مسکن در دو سال آینده قرار دارد. مقایسه دو طرح مسکن مهر و برنامه اقدام ملی مسکن بهعنوان طرحهای ساخت انبوه مسکن در کشور نشان میدهد سیاستگذاران در برنامه جدید «اقدام ملی مسکن» تلاش کردهاند اشکالاتی را که در طرح مسکن مهر وجود داشته است برطرف کنند. به بیان دیگر، با اتکا به تجربه گذشته، چالشهای موجود در اجرای طرحهای ملی مسکن را برطرف کنند، اما تمایزها، تفاوتها و تشابههای این دو طرح چیست؟
گروه هدف و همزمانی اجرای دو طرح
با توجه به اینکه یکی از محورهای اساسی طرح جامع مسکن بهعنوان برنامه فراگیر مسکن، تأمین مسکن گروههای کم درآمد جامعه است، دو طرح مسکن مهر و طرح ملی مسکن برپایه پاسخ به نیاز مسکن گروههای کم درآمد طراحی شده است، بنابراین دولت در نظر دارد همزمان با اتمام طرح مسکن مهر؛ برنامه «اقدام ملی» را برای بخش مسکن اجرا کند.
تأمین منابع مالی
یکی از اصلیترین تفاوتهای مسکن مهر و اقدام ملی این است که مسکن مهر به خط اعتباری بانک مرکزی متصل بود و در نهایت منجر به اضافه برداشت، ایجاد خط اعتباری و بروز چالشهای بانکی شد، اما حال دولت بنا ندارد از خط اعتباری بانک مرکزی در طرح اقدام ملی استفاده کند. طرح اقدام ملی تولید و عرضه مسکن بیشتر متکی به منابع بخش خصوصی و تسهیلاتی است که بهصورت معمول سیستم بانکی پرداخت میکند. برای مسکن مهر حدود 39 تا 45 هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی استفاده شد که سود آن به طور متوسط 9 درصد بود. اما منابع مالی برای طرح اقدام ملی 25 هزار میلیارد تومان برآورد شده است که تسهیلات آن به سازندگان پرداخت میشود و قابل انتقال به خریداران است.
تعداد مسکن
در طرح مسکن مهر ساخت 2 میلیون و 200 هزار خانه در برنامه قرار داشته و دارد که 65 درصد از مسکن مهر در دولت تدبیر و امید تکمیل و واگذار شده و همچنان ادامه دارد. اما در طرح «اقدام ملی برای مسکن» قرار است که علاوه بر تکمیل واحدهای مسکن مهر معادل 400 هزار واحد اجرا شود که با تکمیل 500 هزار واحد مسکن مهر و احداث 200 هزار واحد مسکن روستایی در کل، دولت دوازدهم، معادل یک میلیون و 100 هزار واحد مسکن احداث خواهد کرد.در واقع خود طرح، ساخت 600 هزار واحد است.200 هزار واحد روستایی که بزرگترین طرح ساخت مسکن روستایی محسوب میشود و همچنین 400 هزار واحد شهری.
مدت زمان ساخت
در طرح مسکن مهر زمان 5 ساله برای ساخت و تحویل واحدها در نظر گرفته شده بود و قرار بود این واحدها تا سال 90 تکمیل و به متقاضیان واگذار شود اما درعمل تکمیل، واگذاری و فراهم کردن بخش زیادی از زیرساختهای مسکن مهر به سالها و دولت بعد منتقل شد و از 2 میلیون و 200 هزار واحد مسکن مهر 500 هزار واحد آن، هنوز تحویل متقاضیان داده نشده است که برنامه سیاستگذاران بخش مسکن تکمیل و واگذاری این واحدها تا پایان امسال است. 65 درصد از مسکن مهر در دولت تدبیر و امید تکمیل و واگذار شده است. در برنامه اقدام ملی، زمان ساخت واحدها 2 سال در نظر گرفته شده است.
مکانیابی و هزینههای آن
موضوع دیگری که در برنامه اقدام ملی به آن توجه شده است، مکانیابی آن است. مسکن مهر در خارج از شهرها و در مکانهایی جانمایی شد که امکانات و تأسیسات زیرساختی نداشت و این موضوع بزرگترین مشکلات را پیش روی طرح قرار داد و هزینههای اولیه را چند برابر کرد. اما سیاستگذاران در طرح اقدام ملی مکانیابی را در درون شهرها قرار دادهاند. بر اساس طرح اقدام ملی 100 هزار واحد مسکن در بافتهای فرسوده شهری، 200 هزار واحد در شهرهای جدید و 100 هزار واحد نیز در شهرهای کوچک و با جمعیت کمتر از 100 هزار نفر قرار است ساخته شود.
واحدها کوتاه میشوند
ساخت ساختمانهای بلندمرتبه در مسکن مهر هزینهها را افزایش داد. چون بسیاری از تجهیزات این ساختمانها وابسته به خارج است، اما متولیان طرح اقدام ملی ساخت واحدهای کوتاهتر و حداکثر تا 7 طبقه را در این طرح در نظر دارند. در مسکن مهر ساختمانهای بلندمرتبه تا 11 طبقه ساخته شد.
کاهش مداخله دولت
در برنامه اقدام ملی قرار نیست دولت مانند مسکن مهر ورود کند. در طرح مسکن مهر متقاضیان ثبتنام میکردند، منابع آنها جمعآوری و ساخت پروژهها شروع میشد، دولت (شامل ادارات کل راه و شهرسازی استانها، شرکت عمران شهرهای جدید و بنیاد مسکن) مسئولیت اجرای پروژهها را به وکالت از متقاضی برعهده داشتند. در برنامه اقدام ملی قرارداد مشارکت با بخش خصوصی (انبوه ساز یا سرمایهگذار) در قالب ساختار مشخصی به امضا میرسد.