به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از ایرنا، طرح بازآفرینی یکی از رویکردها و رهیافت های اساسی دولت در مدیریت شهری بود که در بدو تولد این نگاه، بافت های تاریخی بیشتر مورد توجه بود.
اجرای طرح بازآفرینی شهرها می تواند در برطرف کردن تهدیدهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بافت های فرسوده و تاریخی و کارآمدی این مناطق موثر باشد از سوی دیگر بافت ‎های تاریخی در کند و کاو و مطالعه فرهنگی و تاریخی یک دیار صفتی ممتاز محسوب می ‎شود.
به گفته کارشناسان، فرهنگ و تاریخ 2 مقوله در هم تنیده در بافت تاریخی و ملاک هویت هر شهر هستند که با ویژگی ‎های ممتاز آن را متبلور می‎ کنند.
بافت های تاریخی با گذر زمان دستخوش تغییراتی در کاربری و عملکردها شده اند و همگام با این تحولات متناسب با نیازها، باورها و افکار عمومی جامعه، اشکال و قالب های متنوعی را به خود دیده اند.
بر اساس آمار بیش از 140 هزار هکتار بافت تاریخی در شهرهای کشور وجود دارد و هزار و 700 محله شامل یک هزار بافت ناکارآمد و فرسوده شهری، 600 بافت تاریخی، یک هزار و 100 سکونتگاه غیررسمی در شهرهای کشور شناسایی شده است.
20 میلیون نفر از جمعیت 80 میلیونی ایران در بافت های تاریخی و فرسوده شهرها زندگی می کنند.
طبق برنامه ششم توسعه سالانه 270 محله شامل بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاه غیررسمی بازآفرینی و ساماندهی می شود.
به اعتقاد کارشناسان، فعال شدن ستاد بازآفرینی شهری کشور از سال 94 در کشور نشان از رویکرد نو دولت تدبیر و امید به محله های بافت فرسوده و تاریخی است.
آمارها حاکیست حدود 30 درصد جمعیت شهری استان سمنان، در محله های هدف بازآفرینی شهری اسکان دارند که بر این اساس، 30 درصد اعتبارات دستگاه های اجرایی این استان باید در این‌ محلات هدف هزینه شود.
سهم شهرستان سمنان از بافت فرسوده شهری استان بیش از 25 درصد است که 70 درصد آن در بافت تاریخی و هسته مرکزی شهر واقع شده که می‌ توان با اتخاذ تصمیم های راهبردی این مناطق را به قطب گردشگری تبدیل کرد.
572 هکتار بافت فرسوده در شهرستان سمنان وجود دارد که حدود 357 هکتار آن بافت تاریخی است که قابلیت جذب گردشگر و سرمایه ‌گذاری دارد.

** ابعاد تاریخی شهرها در طراحی نو لحاظ شود
استاندار سمنان گفت: ستاد بازآفرینی شهری و توجه به بافت های فرسوده باید فعال تر از گذشته شود و مطالعه های عملی را در برنامه قرار دهند.
علیرضا آشناگر با تاکید بر توجه به توسعه بیشتر شهر سمنان، افزود: شهرداری ها و دستگاه های اجرایی برای تخصیص اعتبارات ستاد بازآفرینی شهری تلاش کنند تا سبب تحول در شهرها شود.
وی بیان کرد: تعریف انتزاعی ستاد بازآفرینی شهری یکی از آسیب های این ‌حوزه این است و این مساله به واقعیت نزدیک نشد.
آشناگر تصریج کرد: استان سمنان دارای شهرهایی با قدمت و بافت تاریخی و فرهنگی بسیار ارزشمندی است که حفاظت و حراست از این شهرها از وظایف همه دستگاه ها و نهادها برشمرده می شود.
به گفته وی، این تصور که دولت باید به تنهایی به بازآفرینی بپردازد، تصور اشتباهی است و بخش دولتی به عنوان تسهیل گر در این امر است.
آشناگر با انتقاد از طراحی ساختمان های استان سمنان گفت: در طراحی های ساختمان های اداری و مسکونی در این استان باید حفظ قدمت و توجه به فرهنگ بومی مدنظر قرار گیرد.
استاندار سمنان یادآور شد: برخی شهرها دارای ابعاد تاریخی، علمی و یا فرهنگی خاصی هستند که در طراحی ها باید به این ابعاد توجه ویژه شود.

** هماهنگی، لازمه تحقق طرح های بازآفرینی شهری
فرماندار سمنان با تاکید بر ضرورت توجه مدیران شهری به مقوله بازآفرینی، خاطر نشان کرد: هماهنگی و همدلی لازمه اجرای موفق طرح های بازآفرینی شهری است.
سید عباس دانایی ابراز داشت: مردم شهرستان سمنان برای نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده و تاریخی به منظور کاهش تلفات جانی و مالی در زمان بلایای طبیعی با نهادهای اجرایی همکاری کنند.
وی بیان کرد: بررسی‌ جمعیتی از سال 1365 تا 1395 نشان از رشد معکوس جمعیت در محلات هدف و بافت قدیم شهرستان سمنان‌ دارد.
دانایی تصریح کرد: رشد جمعیت در محلات هدف و بافت قدیم این شهرستان از 66 درصد در سال 65 به 30 درصد در سال 97 کاهش یافته است.
فرماندار سمنان یادآور شد: 357 هکتار بافت تاریخی مصوب شهر سمنان است که 25 هزار و 370 نفر در آن سکونت دارند.

** تسهیلات ویژه بازآفرینی بافت، بهینه هزینه شود
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان گفت: ستاد بازآفرینی شهری از مهم ترین برنامه های دولت تدبیر و امید است که در استان سمنان نیز برای تحقق این مساله تلاش می شود.
قدرت الله ابک افزود: با تعیین محله های هدف در شهرهای استان سمنان، فعالیت هایی که باید در قالب نقش این محلات انجام شود، مشخص شده که پس از تایید مرکز اجرا می شود.
به گفته وی، 17 شهر از 20 شهر استان سمنان دارای بافت مصوب هستند.
ابک تصریح کرد: ساخت مسکن های جدید و نوسازی بافت قدیمی برای تحقق بحث ماندگاری جمعیت در محلات هدف در دستور کار قرار دارد.
وی ادامه داد: دولت طرح جامعی برای احیا بافت فرسوده دارد و تسهیلات خوبی برای مردم در نظر گرفته است و اجرای طرح بازآفرینی شهری در استان سمنان باید با سرعت بیشتری انجام شود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان خاطرنشان کرد: ارائه تسهیلات با نرخ سود 9 درصد و تخفیف عوارض شهرداری، تخفیف حق انشعاب آب، برق و گاز و ارائه ودیعه به مشارکت کنندگان فرصت بزرگی پیش روی مردم برای احیا بافت‌های فرسوده ایجاد نمود که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی بیان کرد: شهرداران این استان از تسهیلات و شرایط ویژه ای که دولت تدبیر و امید برای بازآفرینی بافت های فرسوده شهرها در نظر گرفته به بهترین شکل استفاده کنند.
ابک اضافه کرد: ستاد بازآفرینی شهری کشور در مسیر هدفگذاری دولت برای بهبود و بازسازی بافت های فرسوده در شهرها، شرایط ویژه ای لحاظ کرده است که باید از آن بهره برد.
وی اظهارداشت: بر اساس برنامه ریزی جدید در ستاد بازآفرینی شهری مسکن و شهرسازی موظف به تامین زمین برای متقاضیان بهسازی است.
ابک به طرح محله هدف برای بازآفرینی شهری کشور اشاره و تاکید کرد: در قالب این طرح، محله هایی با قابلیت و تمرکز بر توسعه ویژه مانند گردشگری یا اشتغال زنان سرپرست خانوار، شناسایی و برای پیشبرد اهداف تعیین شده در این قالب تلاش و حمایت می شود.

** پرداخت تسهیلات بازآفرینی به 2 هزار و 457 واحد ‌مسکونی
سرپرست اداره کل راه و شهرسازی استان سمنان گفت: 270 محله در کشور در برنامه ششم ‌توسعه برای احیاء، بازسازی و نوسازی بافت قدیمی شناسایی شده است.
سید کمال الدین میرجعفریان افزود: 36 محله هدف برای احیاء و نوسازی در استان‌ سمنان مشخص شده است.
وی بیان کرد: 27 درصد از محله های این استان به‌ مساحت 671 هکتار، شاخصه تاریخی، 14 درصد با مساحت 351 هکتار سکونتگاه غیررسمی و 59 درصد با مساحت 1504 هکتار بافت میانی دارند.
میرجعفریان ادامه داد: 20 درصد از شهروندان استان سمنان با جمعیت 178 هزار نفر، در این‌ محله ها سکونت دارند.
وی اظهارداشت: 13 جلسه ستاد بازآفرینی شهری در استان سمنان در سال 96 حدود 97 مصوبه و از ابتدای امسال تاکنون 37 جلسه با 231 مصوبه داشته است.
به گفته وی، از سال 94 تاکنون 880 میلیارد ریال به 2 هزار و 457 واحد ‌مسکونی تسهیلات پرداخت شد.
سرپرست اداره کل راه و شهرسازی استان سمنان یادآور شد: ورود بخش خصوصی به حوزه ساخت مسکن در بافت های هدف، از سیاست های اصلی این ستاد در استان است.

** سمنانِ کویری، شهری بر بستر اجتماعی مبتنی بر استفاده از آب
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان گفت: این شهرستان حدود 357 هکتار بافت تاریخی دارد که در چهار محدوده مجزا شامل سه محلات ثلاث و یک محله به عنوان محدوده حصار نادری تعریف شده که آثار فاخری مربوط به دوره قبل و بعد از اسلام در این محلات به چشم می خورد.
حمیدرضا دوست محمدی افزود : تپه های 63 هزار ساله میرک در شهر سمنان از فاخرترین آثار تاریخی این شهرستان نشان دهنده شروع شهرنشینی است که در کمتر جایی در کشور چنین روند حرکت تاریخی قابل مشاهده است.
وی شکل گیری بافت تاریخی با یک بستر اجتماعی مبتنی براستفاده از آب را ویژگی شاخص شهر سمنان برشمرد و بیان کرد: براساس نظام تقسیم آب، آب پخش کن پارا و 6 استخر و هفت محله اصلی در بافت قدیمی شکل گرفته است.
دوست محمدی اظهارداشت: در استان بالغ بر 700 اثر تاریخی ثبت شده وجود دارد که از این تعداد در حدود 350 اثر تپه ها و محوطه های تاریخی هستند.
وی تصریح کرد: حدود 60 درصد آثار ثبتی استان سمنان بنای تاریخی هستند که در حدود 30 درصد این بناها در شهر سمنان وجود دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان ادامه داد: بر اساس برنامه سوم توسعه بزرگترین بافت تاریخی در استان مربوط به شهر سمنان است.
وی با بیان این که 85 اثر تاریخی شهر سمنان ثبت ملی شده است، خاطرنشان کرد: تعداد بناهای تاریخی این شهر در محدوده شهری بیش از 2 برابر است که هنوز به ثبت نرسید.
دوست محمدی افزود: 42 هکتار بافت تاریخی ویژه با 120 خانه تاریخی در محدوده بافت تاریخی میانی وجود دارد.
وی گفت: چهار محوطه، 14 امامزاده ، 48 آب انبار که 11 مورد آن ثبت ملی شده، 2 آسیاب، 2 بازار و 40 اثر تاریخی پیرامون آن در شهر سمنان وجود دارد که مبین وزن مذهبی و هنری شهر سمنان است که در نوع خود منحصر به فرد است.
دوست محمدی اظهارداشت: پنج کاروانسرا، 6 حمام، 2 مدرسه، 6 مسجد، 2 منار تاریخی، پنج یخچال و یخدان تاریخی، یک معدن تاریخی و چهار قلعه در نقاط مختلف شهر تنها برخی از آثار ثبت شده مربوط به این شهر است.

** لزوم افزایش مشارکت خصوصی در بازآفرینی بافت تاریخی
عضو شورای شهر سمنان گفت: خانه های تاریخی این شهر به منظور توسعه مشارکت مردمی در بازآفرینی با هدف رونق گردشگری و اشتغالزایی به بخش خصوصی واگذار شود.
محمد زحمتکش افزود: بسترسازی برای ورود هر چه بیشتر بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاران در این حوزه، راهبردی موثر در بازآفرینی بافت های تاریخی سمنان است.
وی بیان کرد: سهم شهرستان سمنان از بافت های فرسوده شهری استان حدود 30 درصد است که 70 درصد آن در بافت های تاریخی و هسته مرکزی شهر واقع شده است.
عضو شورای شهر سمنان تصریح کرد: مشارکت مردم در واگذاری و بازآفرینی بناهای تاریخی منجر به رونق اقتصادی می شود که نیازی به اعتبار دولتی ندارد.
وی به لزوم اطلاع رسانی و آگاهی بخشی عمومی برای افزایش مشارکت بخش خصوصی تاکید و خاطرنشان کرد: رسانه نقش مهم و اثرگذاری در اشاعه فرهنگ مشارکت مردمی در حفظ و نگهداری و نیز واگذاری برای بازآفرینی خانه های تاریخی دارد.
زحمتکش، بر جلوگیری از ساخت و ساز بناهای جدید در بافت تاریخی و در میان بناهای تاریخی تاکید و اضافه کرد: وضعیت اقتصادی و مشکلات مالی صاحبان خانه های تاریخی از عوامل مانع رشد این بافت ها در شهر سمنان است.

** بازنگری قوانین مالکیت خانه های تاریخی
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان یادآور شد: بافت تاریخی سمنان به دلیل محوریت مردم، هم ساز بودن با اقلیم و احترام به محیط زیست، از نگاه کالبدی با ارزش است و از لحاظ معماری دارای ویژگی های شاخص است.
دوست محمدی تصریح کرد: صبر، تفکر و برنامه ریزی مبتنی بر فرهنگ کلید واژه حل مشکلات در راهکارهای اجرایی است.
وی از مالکان به عنوان یکی از بزرگترین موانع در بازآفرینی بافت تاریخی نام برد و یادآور شد: برخی مالکان نه خانه های تاریخی را واگذار می کنند و نه خودشان در مرمت و بازسازی مشارکت می کنند.
دوست محمدی تاکید کرد: اکنون در بحث مالکیت کمبود قوانین وجود دارد و قوانین موجود نیز نیازمند بازنگری هستند.
پژوهشگر حوزه عمرانی و شهری افزود: لازمه توسعه گردشگری در شهر سمنان و جذب بخش خصوصی حذف قوانین دست و پاگیر سازمان میراث فرهنگی است چرا که توجیه اقتصادی طرح های گرشگری را از بین می برد.
حسین صدرناصری ادامه داد: شهر در حال رشد است ولی با توجه به وجود اصالت و فرهنگ شهر می توان توسعه پایدار ایجاد کرد.
وی گفت: زنده سازی، جداره سازی و توجه به باغ راه ها برای جذب گردشگر از اقدامات خوب شهرداری ها است.
صدرناصری به پراکندگی نمادهای گردشگری شهر سمنان اشاره و بیان کرد: با توجه پراکندگی نمادهای تاریخی فراوانی بافت فرسوده در بین بافت تاریخی زیاد است و ناگزیر باید به بافت فرسوده نیز توجه شود.

** اصلاح نگرش جامعه نسبت به ارزش بافت تاریخی
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان گفت: مردم باید بدانند که بناهای تاریخی در کنار ساخت و سازهای جدید با کاربری عمومی می تواند وجود داشته باشد و این مساله نیاز به فرهنگ سازی دارد.
وی بر ساخت و سازها متناسب با فرهنگ بومی تاکید و اضافه کرد: در بحث بازسازی بافت تاریخی باید از شتابزدگی اجتناب کرد.
دوست محمدی به سیاست های نادرست در اعطای تسهیلات بازآفرینی بافت تاریخی اشاره و اضافه کرد: قانون ارث، قانون مالکیت، قانون ثبت، قانون استحکام خانه های بوم گردی و شکل نگرفتن نگرش تفکر مدیریتی در بحث بافت تاریخی دیگر معضلات احیا، مرمت و ثبت ملی بافت تاریخی است.
وی فرهنگ سازی را مهمترین عامل حفظ بناهای تاریخی دانست و افزود: در طرح جامع تفضیلی آب پخش کن سمنان به عنوان عنصر مهم با رویکرد گردشگری و برای ثبت جهانی حرفی زده نشده که نشان از ضعف مدیریتی است و باید نگرش و دیدگاه مسوولان درست شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان یادآور شد: بسترسازی در بخش تاریخی نیازمند اصلاح اندیشه و تغییر نگرش افراد جامعه نسبت به ارزش بافت تاریخی است‌.

** جذب گردشگر با شاخص سازی بافت های تاریخی
پژوهشگر حوزه عمرانی و شهری گفت: شهر سمنان به عنوان موجودی زنده، پویا و متحول و متبلور از اندیشه بالای انسانی و متاثر از شاخص های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است.
صدر ناصری افزود: شالوده و اساس شکل گیری این شهر بر اساس نظام تقسیم آب بود که در نوع خو منحصر به فرد است.
وی بیان کرد: اقدامات خوبی برای بهسازی و بازآفرینی بافت قدیمی و محدوده تاریخی با روی کار آمدن هفتمین دوره شورای شهر به وجود آمده است.
صدر ناصری به لزوم توجه به آثار فاخر و به روز رسانی آن ها در جذب گردشگر تاکید و تصریح کرد: مسیر بخشی از سفر و گردشگری است بنابراین گذر مسافران از سمنان یک فرصت برای توسعه صنعت گردشگری این شهر است.
وی ادامه داد: سند آمایش سرزمین برای بافت تاریخی سمنان با در نظر گرفتن برنامه های کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت و ماموریت ها و محوریت ها تدوین شده است.
این پژوهشگر اظهارداشت: شاخص سازی و برندسازی یک اثر خاص مختص تاریخی به شهر راهکار معرفی یک دیار، توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی است و بی نظیری نظام تقسیم آب شهر سمنان این ویژگی را دارد.

** طرح جامع شهری مقدمه بازآفرینی بافت های تاریخی
عضو شورای شهر سمنان یادآور شد: برگزاری تور گردشگری با هدف ایجاد دیدگاه جدید برای بازآفرینی خانه های تاریخی، استفاده از ظرفیت های شهر و توسعه گردشگری در سمنان از جمله راهکارهای توسعه مشارکت بخش خصوصی است.
زحمتکش، تدوین طرح جامع را مقدمه ای برای بازآفرینی بافت تاریخی سمنان برشمرد و افزود: طرح جامع کاربری هر قسمت از شهر را به خوبی تعریف می کند و اهداف و برنامه های توسعه بخش های مختلف شهری را برای مسئولان تبیین می کند.