عصر ساختمان:دژ گریت در ۵۷ کیلومتری شرق خرمآباد قرار دارد.
به گزارش پایگاه خبری«عصرساختمان » به نقل از ایسنا، عطا حسنپور یکی از باستانشناس لرستانی، در این رابطه گفت: کنار جاده ارتباطی خرمآباد به سپیددشت بقایای خرابههایی وجود دارد که منتهی الیه جنوب شرق دشت وسیع و مسطح گریت را در بر میگیرد. این محوطه در دامنه کوهی به نام دیرآو و در حد فاصل روستاهای قلعه مهرعلی و قلعه خانجان قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: براساس پراکندگی سفال و بقایای سازههای معماری که در سطح زمین رخنمون دارند میتوان وسعت محوطه شهری گریت را در زمان آبادانی حدود 48000 هکتار تخمین زد. به عبارتی دیگر هم اکنون این محدوده باستانی گسترهای بالغ بر 160 × 300 متر از جنوب به شمال امتداد را در بر میگیرد.
حسنپور ادامه داد: در تمام قسمتهای محوطه، پستی و بلندیهایی دیده میشود که حاصل تخریب و انباشت بناهای معماری است، در این میان آنچه بیش از همه جلب توجه میکند پراکندگی آجر و سنگهای ساختمانی است که در سده های اخیر کشاورزان با جمعآوری آنها در مرز اراضی و تسطیح محوطه، امکان کشاورزی را برای خود هموارتر کردهاند. تنها ضلع جنوب غربی محوطه از عملیاتهای کشاورزی و آسیبهای انسانی در امان مانده و هم اکنون بهصورت تلهایی از مخروبهها باقی مانده است.
این کاوشگر تصریح کرد: در حال حاضر دسترسی به این محوطه از طریق جادههای خاکی بین مزارع روستاهای پری مُرده، قلعه مهرعلی و قلعه خانجان امکانپذیر است، اما با توجه به شواهد بر جای مانده احتمالاً در گذشته راه ورود به این محوطه و همچنین دژ گریت از روستای قلعه مهرعلی در غرب و قلعه خانجان در شرق عبور میکرده است.
وی با بیان اینکه منابع آب متعددی از جمله چشمه اّلی در این محوطه وجود دارد که حاصل آنها بهصورت یک رود کوچک از وسط محوطه به سمت جنوب در جریان است، افزود: این رود که به رود سرتنگ قلا معروف است پس از پیمودن حدود 1200 متر در سطح دشت و برخورد با صخرهای مرتفع که بقایای دژ عظیم گریت بر راس آن قرار دارد، به سمت غرب تغییر مسیر میدهد و به شکل یک نیم دایره قسمتهای غربی، جنوبی و شرقی دژ گریت را طی میکند و در نهایت در تنگهای به نام سرکانه به سمت جنوب امتداد مییابد.
حسنپور افزود: با پیوستن آب چشمههای دیگری در طول مسیر از جمله در محلی موسوم به هفت چشمه، رودخانه پرآبی با سلسلهای از آبشارهای پلکانی تشکیل میشود و در نهایت به رودخانه خروشان سزار میریزد. مجموعه آبشارهای گریت در حال حاضر یکی از مناطق نمونه گردشگری استان لرستان به شمار میروند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: دژ گریت بر رأس یک صخره منفرد در منتهیالیه جنوب شرقی دشت گریت با ارتفاعی بالغ بر 55 متر از سطح دشت و 1869 متر از سطح دریا واقع شده است. عبور رودخانه گریت از دامنه این دژ و ارتفاع 90 متری دژ از کف رودخانه، موقعیت استراتژیکی خاصی به آن بخشیده است. البته صخرههای صاف و عمودی و شیبهای تند دامنه دژ امکان دسترسی آسان به رأس صخره را دشوارتر میکند. فقط قسمت شمالی دژ از شیب کمتری برخوردار است و میتوانسته تنها راه ورود و صعود به دژ باشد که آن هم با ایجاد دیواری عظیم از سنگ و ملاط گچ مسدود شده است.
وی با بیان اینکه بقایای جرزهای دروازه ورودی دژ در این قسمت به راحتی قابل پیگردی است، اظهار کرد: سطح دژ از دو قسمت غیر هم سطح با شیبی مایل به غرب تشکیل و پراکندگی سازههای معماری تخریب شده در سطح نسبتاً وسیع آن، به صورت تپههایی کوچک و بزرگ نمایان است. اثر دیوارها و فضاهای معماری بر جای مانده بر سطح دژ و برج و باروهایی که بر ستیغ صخرهها هنوز هم استوار ماندهاند، یادآور شکوه معماری و عظمت این دژ در گذشته است.
حسنپور ادامه داد: چشمانداز محیط پیرامون از فراز دژ گریت به گونهای است که تسلط کاملی بر شهر گریت در دامنه شمالی و همچنین راه ارتباطی که از قسمت شرق(محدوده فعلی روستای قلعه خانجان)، به غرب (محدوده فعلی روستای قلعه مهرعلی) عبور میکند، داشته است. قسمت جنوبی دژ همچون ضلع غربی به پرتگاه عمیق رودخانه منتهی میشود و با توجه به وجود صخرههای صاف و عمودی مشرف به رودخانه، فاقد هر نوع دیوار دفاعی است به گونهای که یک خندق دفاع طبیعی پدید آورده است.
به گفته این محقق سطح دژ این قسمت کاملاً صخرهای بوده و چشم انداز مقابل آن یک منظرگاه طبیعی فوقالعاده است. این منظرگاه آبریز فصلی کوه دیرآو را شامل میشود که در فصول بهار و پس از بارش باران به شکل یک آبشار خروشان با شیبی بسیار تند منظرهای بدیع و زیبا خلق میکند.
جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.