به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از ایرنا، نام تهران در سال‌های اخیر با عبارات دردناک و نگران‌کننده از جمله ترافیک، تراکم، آلودگی، کم‌آبی، خطر وقوع زلزله، هزینه بالای زندگی و چیزهایی با بار معنایی منفی و از این دست همراه است. تهران دیگر آن طهران سایه‌سار چنارها و چشمه‌ساران ری و تپه‌های پوشیده از علفزار قیطریه و شهر کنگرهای پیر و پرندگان مهاجر نیست. تهران حالا شهر آلوده‌ای است که از کلاغ پر است و خیابان‌هایش از بس موش زاییده‌اند، میان‌تهی شده‌اند.

اما شاید هیچ چیزی به اندازه مسائل اقتصادی نتواند این بارِ سنگین تهران را سبک کند. حالا نایب رئیس اتحادیه املاک در تازه‌ترین اظهاراتش به ایسنا گفته: «رشد قیمت مسکن باعث شده تا بسیاری از مستاجران به شهرهای اقماری تهران مهاجرت کنند و در ماه‌های اخیر و به دنبال افزایش قیمت مسکن و اجاره بها در شهر تهران شاهد روند مهاجرت اقشار اجاره‌نشین از تهران به سمت شهرهای اطراف از جمله کرج، شهریار، پردیس، رودهن و غیره هستیم؛ این جابه‌جایی از نظر رفت و آمد ابعاد منفی دارد.»

به گفته حسام عقبایی، اصلی‌ترین شاخص اجاره بها قیمت مسکن است که در ماه‌های اخیر حدود 50 درصد افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر آمارهای مرکز آمار و بررسی رسانه‌ها از خروج هرچند کند شهروندان از کلانشهر تهران حکایت دارد. مرکز آمار ایران در اطلاعاتی که چندی پیش منتشر کرد از مهاجرت معکوس در تهران خبر داد. بر اساس اطلاعات سرشماری سال 1395 در فاصله زمانی سال‌های 1390 تا 1395، 350 هزار و 632 نفر از استان تهران به استان‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند. این خبر هرچند رقم ناچیزی از مهاجرت را نشان می‌دهد اما بنا به اظهارنظر کارشناسان نقطه عطفی در فرآیند مهاجرپذیری تهران و آغاز روند معکوس شدن مهاجرت از پایتخت است.

**زندگی ناآرام آپارتمانی و هزینه‌های بالا
«همدلی» در ارتباط با این موضوع پای صحبت شهروندان مهاجر در تهران نشست. «محسن» شهروندی است که دو دهه است به تهران مهاجرت کرده است. او به «همدلی» می‌گوید: «20سال پیش در چنین روزهایی، در مهر 1376، برای ادامه تحصیل در دانشگاه علم و صنعت ایران به تهران آمدم و تا این لحظه در آن ماندگار شدم. در این 20سال ماجراهای زیادی را در تهران تجربه کردم که برایند همه آن‌ها این است که امروز از خودم می‌پرسم آیا بهتر نبود به جای تهران، تورنتو، مونترال، سیدنی یا ملبورن را انتخاب می‌کردم؟»

او ادامه می‌دهد: «تهران شهری مهاجر پذیر است. ولی معنی آن این نیست که تهران با غریبه‌ها خیلی مهربان است. بازار کار در تهران پویایی خوبی دارد. پول در آوردن در تهران راحت‌تر است. تهران برای کسانی که می‌خواهند زندگی اجتماعی مدرن تری را تجربه کنند شهر مناسب تری است. اما به غیر از این سه نکته به ندرت می‌توان نکته مثبت دیگری را برای تهران لیست کرد. تهران مشکلات زیادی دارد. از جمله فشردگی بیش از حد جمعیت، زندگی نا آرام آپارتمانی، هزینه‌های بالای زندگی و بعضی عادات آزار دهنده ساکنان آن است. بعضی از ساکنان تهران، چه کسانی که خودشان کمتر از 10سال تهران بوده اند، چه کسانی که نسل اول متولد تهران هستند و چه کسانی که چند نسل در تهران زندگی کرده‌اند دوست دارند به نحوی از تازه واردها، کم اطلاعی و کم تجربگی آن‌ها سو استفاده کنند. در صدر این لیست بعضی صاحب خانه ها، کارفرماها و بنگاه های معاملات ملکی قرار دارند.»

«پرستو» دیگر شهروندی است که 25سال است در تهران زندگی می‌کند. او معتقد است «تقریباً بیشتر مشکلات اجتماعی تهران را می‌توان مشکلات اجتماعی کلی جامعه ایرانی در نظر گرفت. مثل نامناسب بودن وضعیت مسکن. اما به هر حال این مشکلات در تهران پر‌رنگ‌تر هستند و همیشه با نام تهران گره خورده‌اند.» او درباره مشکلات تهران می‌گوید: «یک معضلی هست که در همه شهرهای بزرگ هست ولی در تهران به اوج خودش رسیده. منظورم مشکل ترافیک و آلودگی هوا است. ترافیک عصر گاهی در 6ماهه دوم سال در حدی است که میانگین مسیرها از یک ساعت به بالا است. یک بار حساب کردم سرعت حرکتم در مسیر شرکت به خانه در طول یکی از ماه‌های زمستان به طور متوسط 10 کیلومتر بر ساعت است. یعنی تنها 2برابر سریع‌تر از راه رفتن معمولی انسان.»

«حسین» هم 15 سال است که در تهران کار و زندگی می‌کند. این شهروند می‌گوید: «چیزی که علاوه بر هزینه‌های بالای زندگی در این شهربیشتر اذیت می‌کند، نوعی‌نژاد پرستی یا خود برتر بینی نسبت به تازه واردها هست. لابد خیلی زیاد راجع به جوک های ترکی و لری شنیده اید. یا اینکه واژه شهرستانی را در برابر تهرانی خیلی زیاد شنیده اید. هر چند که دیدگاه غیر تهرانی‌ها به تهرانی‌ها هم گاهی اوقات منصفانه نیست، اما معمولاً کاربرد عبارت شهرستانی چندان دوستانه نیست. همه این رفتارها نشانه نوعی رفتار از موضوع برتر است. آن هم در حالی که تهران خودش به شدت شهری مهاجر پذیر است و ریشه تعداد زیادی از ساکنانش در شهری غیر از تهران است. آن‌ها هم که از قدیمی‌ترهای تهران حساب می‌شوند هم معمولاً نقش اساسی در تهران شدن، تهران نداشته اند. بلکه تهران در اثر رویدادهای معاصر در 200سال گذشته در اثر تمرکز حکومت قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی تبدیل به تهران امروزی شده است.»

**قطعا از تهران می‌روم
«ابراهیم»، 50ساله، از دیگر شهروندانی است که قبل از انقلاب با خانواده به تهران آمده. او می‌گوید «قطعا سال‌های آخر زندگی را در تهران نخواهم بود. الان سال‌ها از شروع زندگی من در تهران می‌گذرد و خیلی از مسائل حل یا آسان‌تر شده. اوایل وضعیت اقصادی و بیکاری زندگی‌ام را فلج کرده بود اما هنوز بعضی چیزهای تهران آزار دهنده است. البته تهران که می‌گویم، بقیه ایران هم کم و بیش همین‌طور هستند. جامعه مردم تهرانی مثل جامعه مردم دیگر شهرها مبتنی بر فامیل و فامیل بازی طراحی شده است. در تهران هم مهمانی‌ها براساس روابط فامیلی شرکت می‌گیرد. کمک‌ها و حمایت‌ها بیشتر بین فامیل‌ها رواج دارد تا غیر فامیل‌ها. کسی که علاقه زیادی به روابط فامیلی ندارد یا فامیل‌های وی در دسترس نیستند، در تهران احساس تنهایی خواهد کرد.»

**وضعیت رفاه در تهران به حداقل رسیده
«مینا» 17سال است که به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرده است. مینا هم در رابطه با این موضوع می‌گوید: «وضعیت رفاه ئر تهران به حداقل رسیده است. در روزهای به‌خصوصی از سال مثل روزهای سرد زمستان که آلودگی هوا هم وجود دارد کمتر مرکز تفریحی و اجتماعات سرپوشیده ای وجود دارد که بتوان با بچه در آن سرگرم شد. پارسال زمستان یک روز که هوا خیلی سرد و آلوده بود دنبال یک مرکز تفریحی سر پوشیده می‌گشتیم که تا غروب در آن سرگرم شویم. به باغ وحش پارک ارم رفتیم که فکر می‌کنم به خاطر کمبود بازدید کننده تعطیل بود. به یک مجتمع سینمایی جدیدالتاسیس رفتیم که یک طبقه شهربازی مخصوص کودکان هم داشت. آنجا هم تعطیل بود و دو بعد از ظهر به بعد باز می‌شد. فکر می‌کنم سورتمه تهران را در نظر گرفتیم که برویم ولی مطمئن نبودیم که اگر تا دربند برویم موفق خواهیم شد از آن استفاده کنیم یا نه. چون مراجعه قبلی هم نداشتیم نمی‌دانستیم که امکانات سرپوشیده ای هم دارد یا نه.»

**سطح پایین بهداشت
«علیرضا»، دانشجوی دکتری مدیریت در دانشگاه تهران است و منتظر است دوران تحصلیش تمام شود به شهرش برگردد. او در توضیح وضعیت بهداشتی پایتخت می‌گوید: «تهران سطح بهداشت خیلی پایینی دارد. دو سه سال پیش یک نفر را می‌شناختم که برای تکمیل دوره کارشناسی ارشد مدتی در یکی از پانسیون های دخترانه اطراف میدان انقلاب زندگی می‌کرد. می‌گفت که حمام نسبت به افراد ساکن پانسیون خیلی کم است. به طوری که ساکنین باید طبق برنامه قبلی نوبت بگیرند و رزرو کنند تا بتوانند از حمام استفاده کنند. گاهی اوقات هم آبگرمکن و حمام مشکل پیدا می‌کرد و همین امکانات محدود هم از دسترس خارج می شد.»

او ادامه می‌دهد: «این‌ها را که می‌شنیدم یاد حمام پادگان در خرم آباد می‌افتادم که وضعیت مشابهی داشت و وقتی که خراب می‌شد انتخاب سربازها محدود می‌شد به حمام صحرایی و حمام‌های عمومی سطح شهر که کثیف‌ترین و ترسناک‌ترین مکان‌هایی بودند که تا آن زمان به عمرم دیده بودم. وضعیت حمام برای خیلی از ساکنین نیمه رسمی تهران به شکل مشابهی است. از سوی دیگر خیلی از نانوایی‌های تهران در طول شب محل اقامت کارگران آن است. خیلی از رستوران‌ها و احتمالاً خیلی از مشاغل دیگر مثل کارگاه‌های تولیدی هم همین‌طور است. با این وصف خودتان حساب کنید که چند درصد افرادی که به طور روزمره در خیابان می‌بینید یا اصلاً دسترسی به حمام و امکانات بهداشتی ندارند یا اینکه دسترسی محدود و نامناسبی دارند؟ وضعیت دستشویی و توالت هم همین است. ده سال اخیر تعداد دستشویی‌های عمومی افزایش یافته ولی هنوز به حد کافی نرسیده.»

با این حال او می‌گوید: «تهران شهری بوده که تا قبل از سکونت در آن، مدت‌ها دوست داشتم در آن زندگی کنم. حداقل به خاطر اینکه تمرکز شرکت‌های IT در آن بسیار بالا است. تهران یکی از مدرن ترین شهرهای ایران است و مرکز تجاری و سیاسی این کشور 80 میلیونی است.»

با این حال در آمارهای عنوان شده از سوی مرکز آمار ایران، استان البرز بالاترین جذب مهاجر از تهران را داشته و استان‌های گیلان و مازندران به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم جذب مهاجر از استان تهران قرار دارند. اگرچه خالص مهاجرت استان تهران نشان می‌دهد طی فاصله زمانی سال‌های 1390 تا 1395، تعداد افرادی که وارد استان تهران شده‌اند بیشتر از افرادی است که از استان تهران خارج شده‌اند اما آمار می‌گوید که مهاجرت معکوس در حال رخ دادن است.