به گزارش پایگاه خبری«عصرساختمان » به نقل از ایرنا، این بافت به مرور زمان فرسوده ترشده و علاوه بناها، شبکه تاسیسات شهری آنها نیز کهنه شده و کارکردهای شهری خود را از دست می دهند.
دلایل زیادی وجود دارد که مردم ترجیح می دهند منازل خود را در این بافت ها، نوسازی نکنند، گرچه نوسازی و بهسازی این نوع بافت ها، توجه و اهتمام ویژه دولت و شهرداری ها و همکاری مردم را می طلبد.

*** بافت فرسوده شهری چیست؟
بافت های فرسوده شهری، محله های فرسوده ای در فضای شهری هستند که مسائل و پیچیدگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارند.
این محلات و بافت ها از یک سو؛ ریشه های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری دارند و ازسوی دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن، دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی متعدد هستند.
ناپایداری و استحکام نداشتن 50 درصد از بناهای موجود در بلوک، نفوذناپذیری به این معنا که حداقل 50 درصد معابر بلوک دارای عرض کمتر از شش متر باشد و ریزدانگی یعنی اینکه حداقل 50 درصد عرصه ساختمان ها درآن بلوک شهری مساحتی کمتر از 200 مترمربع داشته باشد، از شرایط یک بافت فرسوده است.
بافت های فرسوده به سه دسته شامل بافت های دارای میراث فرهنگی، بافت های شهری (فاقدمیراث فرهنگی) وبافت های حاشیه ای (سکونتگاه های غیررسمی) تقسیم بندی می شوند.

*** ویژگی عمومی بافت های فرسوده
*عمر بناها: ساختمان های موجود در این گونه بافت ها عمدتا قدیمی است یا عدم رعایت استانداردها از ظاهر ساختمان قابل تشخیص است. ابنیه این بافت ها عمدتا توان مقاومت در مقابل زلزله با شدت متوسط را ندارد.
*دانه بندی و تعداد طبقات: بناهای مسکونی واقع در این گونه بافت ها عمدتا ریزدانه بوده و اکثر آنها یک یا دو طبقه هستند و مصالح به کار رفته در این گونه بافت ها عمدتا از انواع خشتی ، آجر و چوب و یا آجر و آهن بدون رعایت اتصالات افقی و عمودی است.
*وضعیت دسترسی ها: بافت های فرسوده بدون طرح قبلی ایجاد شده و ساختاری نامنظم دارند و دسترسی های موجود در آنها عمدتا پیاده می باشد به گونه ای که عرض اکثر معابر کمتر از شش متر بوده و یا بن بست هستند.
*وضعیت خدمات و زیرساخت های شهری: بافت های فرسوده به لحاظ برخورداری از خدمات، زیرساخت ها و فضای باز، فضای سبز و عمومی دچار کمبودهای جدی هستند.
*شاخص های کیفی: مساله جمعیت پذیری بافت ها، حریم گسل ها، مسیر قنات ها و رود دره ها و بافت های روستایی درون شهری از دیگر مسائلی است که در تعیین بافت های فرسوده موثر است.

*** مداخله در بافتهای فرسوده
انواع مداخله در این بافت ها نیز براساس میزان وفاداری به گذشته در سه گروه «بهسازی، نوسازی و بازسازی» قرار می گیرد که هر یک تعاریف خاص خود را دارند و اقدامات ویژه ای را می طلبند.
در مداخله از نوع «بهسازی» اصل بر وفاداری به گذشته و حفظ آثار هویت بخش در آنهاست و با هدف استفاده از امکانات بالقوه وبالفعل موجود وتقویت جنبه های مثبت وتضعیف جنبه های منفی از طریق حمایت، مراقبت، نگهداری، حفاظت، احیاء، استحکام بخشی و تعمیر صورت می پذیرد و دخالت در این بافت ها مستلزم رعایت ضوابط و مقررات سازمان میراث فرهنگی است.
در «نوسازی» حد وفاداری به گذشته از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است و برحسب مورد از مداخله اندک تا تغییر را می تواند شامل شود
فعالیت نوسازی باهدف افزایش کارآیی و بهره وری، بازگرداندن حیات شهری به بافت است وازطریق نوکردن، توان بخشی، تجدید حیات، انطباق و دگرگونی صورت می پذیرد.
در «بازسازی» نه تنها هیچ الزامی برای حفظ گذشته وجود ندارد بلکه با هدف ایجاد شرایط جدید زیستی وکالبدی - فضایی و از طریق تخریب، پاکسازی و دوباره سازی اقدامات لازم انجام می شود.
هم اکنون بسیاری از شهرهای کشور با مساله ای به نام بافت های فرسوده مواجهند، این بافت ها یا هسته های قدیمی شهرها بوده و به مرور زمان دچار فرسودگی وعدم کارآیی شده و یا در دوران معاصر بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی شکل گرفته و از این رو با مسائل فراوانی روبرو شده و این مشکلات را به کل شهر نیز تسری می دهند.
به نظر می رسد در بافت های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسائل گریبان گیر آنها ؛ کارآمدترین رویکردی که بتواند برای مواجهه با کاستی ها و نارسائی ها اتخاذ نمود، نیل به اهداف توسعه پایدار در عرصه بهسازی این بافت ها باشد.

*** حمایت از رویکرد «ایران شهری»
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، وزیر راه و شهرسازی چندی پیش در جلسه شورای عالی معماری و شهرسازی گفت: حمایت ازرویکرد «ایران شهری» دربرابر رویکرد «استالینیستی» در بافت های تاریخی، ابنیه تاریخی و بافت های ارزشمند، جنبه های مختلف ثروت اجتماعی ایرانیان است.
عباس آخوندی دراین جلسه، باابلاغ محدوده بافت تاریخی 168 شهر در طرح های توسعه و عمران ، بردنبال کردن اندیشه بازآفرینی شهرها با تکیه بر اندیشه ایران شهر تاکیدکرد و گفت: موضوع این جلسه یکی از اصلی ترین مباحث شهری ایران مبتنی بر بازآفرینی ، بازخوانی و بازتولید میراث است که می توان گفت تا به امروز مساله ای به این اهمیت وجود نداشته است.
وی با اشاره به وجود دو جریان کاملا متضاد در رویارویی با حوزه شهرسازی و بافت های تاریخی ، افزود: جریان نخست جریانی استالینیستی و فاشیستی است که به دنبال نابودکردن این بافت ها و نوسازی روی زمین بایر است و درمقابل آن؛ جریان دیگری وجود دارد که نگاه وتوجه را به حفاظت مینیاتوری از بافت و ابنیه تاریخی معطوف می کند ودر برابر این دو رویکرد؛ ایران شهری وجود دارد که مبتنی بر بازآفرینی یکپارچه عملکرد شهری است.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه سخنانش همه را در قبال 168 شهر تاریخی که محدوده تاریخی دقیقی برای آنها تعریف نشده است، مسئول خواند و گفت: درعین حال جای امیدواری است که مااین میراث کهن و ثروت تاریخی را در حوزه های اقتصادی، تجاری، فرهنگی ومعماری داریم.
آخوندی با ارزشمندخواندن ظرفیت سازی، مدیریت محلی، فرآیند بازآفرینی و سیستم نظارتی و کنترل در بافت های تاریخی و با تاکید برلزوم رسیدن به اجماع ملی در این باره گفت: درمورد بافت های تاریخی و شیوه بهسازی و نوسازی آنها مهم این است که به تدریج اجماع ملی در این باره صورت بگیرد و از همین رهگذر ضرورت دارد تا در بازآفرینی بافت تاریخی همه گروه های تصمیم گیر و تاثیرگذار حداقل در اصول به اجماع برسند و تفاوت بنیادین با یکدیگر نداشته باشند.
وی باارائه نمونه های تخریب شده درسال های اخیر درشهرهای مشهد، شیراز و کرمان افزود: بهسازی و نوسازی بافت های تاریخی؛ موضوعی است که با حوصله تر از یک سند باید در مورد آن تصمیم گیری شود و درهمین راستا نیز تصمیم گیرندگان باید در اصول با یکدیگر همگرایی داشته باشند.
وزیر راه و شهرسازی رسیدن به فهم مشترک و اجماع در اصول بهسازی و نوسازی بافت های تاریخی را با تکیه براندیشه «ایران شهر» متصوردانست وگفت: اگربگوئیم «ایران شهر» شهری است که دوست داریم در آن زندگی کنیم باید ممیزه ها، سبک زندگی، سبک تجارت، تعامل اجتماعی، مدیریت و هرآنچه که در سازمان اجتماعی، سازمان کالبدی و جریان زندگی در آنها جاری است باید منطبق با ایران شهر باشد، همچنین این بافت های تاریخی می بایست هویت شهر ایرانی را در روزگار معاصر نشان دهند و با سبک زندگی امروز مسلمان ایرانی سازگاری داشته باشند.

*** یکهزار و 218 هکتار بافت فرسوده در 15 شهر استان مرکزی
رئیس اداره عمران وبهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی نیز گفت: در این استان حدود یک هزارو 218 هکتار بافت فرسوده در 15 شهر شامل اراک ، خمین ، محلات ، ساوه ، دلیجان ، شازند، خنداب ، تفرش ، آشتیان ، پرندک ، مامونیه ، نراق ، غرق آباد ، فرمهین و کمیجان شناسایی و مصوب شده است.
علی اسدی افزود: همچنین افزون بر 712 هکتار سکونتگاه غیررسمی و 332 هکتار بافت تاریخی در سطح استان مرکزی وجود دارد.
وی بیان کرد: اداره کل راه و شهرسازی برای بافت های فرسوده سیاست «نوسازی»؛ برای سکونت گاه های غیررسمی «توانمندسازی» و برای بافت تاریخی «احیاء ، بهسازی و نوسازی» را در دستور کار دارد.
وی اظهارکرد: در بحث نوسازی، دولت و شهرداری ها به عنوان حاکمیت، زمینه نوسازی را برای مشارکت مردم آماده می کنند و درهمین راستا شهرداری ها براساس ماده 16 قانون ساماندهی و حمایت از تولید وعرضه مسکن دراستان مرکزی با برآوردهای انجام شده بیش از 30 میلیارد تومان برای صدور پروانه ساخت تخفیف داده که دولت هم باید 50 درصد این رقم را به شهرداری ها برمی گرداند، اما تاکنون هیچ رقمی برگردانده نشده است.
اسدی گفت: در مناطق بن بست ؛ شهرداری باید بطور مستقیم مداخله کند و مثال بارز آن رستوران پرطلایی واقع در کوی رودکی است، در عین حالی که این رستوران در کنار رودخانه قرار داشت اما به دلیل تسطیح منطقه و ساخت چندین برج ، این منطقه از بن بست خارج شد.
وی با تاکید بر اینکه درمنطقه شهید فردین پور اراک نیز نوسازی های متعدد باعث رونق در ساخت و ساز شده است، افزود: اعطای تسهیلات بانکی کم بهره توسط دولت هم می تواند باعث تشویق در ساخت و ساز شود.
وی یادآور شد: در اجرای این طرح از سال 1388 تا 1392 در مجموع حدود چهارهزارفقره وام بافت فرسوده و مسکن مهر در سطح استان مرکزی پرداخت شده است.
اسدی گفت: بانک های عامل برای سال های 1393 و 1394 از یک هزار و 178 واحد نیازمند به تسهیلات ، حدود 401 واحد را پذیرش کردند که همگی آنها در بافت فرسوده قرار داشتند.
به گفته وی ، میزان تسهیلات در کلانشهرها 50 میلیون تومان، در شهرهای بالای 200 هزار نفر مانند ساوه 40 میلیون تومان و برای سایر شهرهای استان مرکزی 30 میلیون تومان است که توسط بانک های عامل ازاوایل سال به متقاضیان پرداخت خواهد شد.
اسدی گفت: دراجرای طرح های بهسازی ونوسازی بافت های فرسوده؛ شرکت عمران بهسازی شهر ایران، اداره کل راه وشهرسازی وبرخی شهرداری ها با تجمیع وتخفیف و اجرای پروژه های الگو به منظور تشویق بیشتر ساکنین اقدام به تهیه این طرح ها کرده اند.
وی افزود: ازهمین رهگذر؛ هم اکنون در پهنه شهید فردین پور اراک به مساحت 7،2 هکتار با همکاری شهرداری و شرکت عمران و مسکن سازان با انتشار اوراق مشارکت ، این طرح در حال اجرا است.
وی بیان کرد: در بخش بافت فرسوده همچنین شهرداری ها اقداماتی در تخفیفات، دخالت برای بازگشایی و تهیه طرح های ویژه انجام داده اند که این روند باید همچنان ادامه یابد.
وی اظهارکرد: در مورد بافت تاریخی نیز شماری از متقاضیان ساکن در این محدوده در سطح استان وام نوسازی دریافت کرده اند واگرچه این بافت ها برای زمان خودش ساخته شده است ، اما باید با نیازهای روز هماهنگ و منطبق گردد.
به گفته رئیس اداره عمران وبهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی تعریض معابر، افزایش تراکم ، تخریب و نوسازی درمحدوده بافت تاریخی به سهولت امکان پذیر نیست و برای رفع این مشکلات و ایجادرغبت درساکنین باید با تغییرکاربری متناسب با نیازهای روز، کار مرمت و بازسازی مطابق هویت آن منطقه از کف ، بدنه و غیره انجام شود.
اسدی گفت: بطورمثال می توان درمیدان ارک اراک، بااحداث جداره های مطابق با قدیم ، ساخت بدنه زیبا ، ایجاد نمایشگاه های صنایع دستی و نیز ساخت انواع پارکینگ ها در اطراف بافت های تاریخی ، مانع از توقف خیل خودروها و هویت بخشیدن به این بافت ها شد.
وی افزود: دربافت تاریخی همچنین با سنگفرش کردن و ایجاد گذرپیاده می توان مردم را به احیاء ومرمت بناهای این محدوده تشویق کرد.
وی با بیان اینکه خیابان حصار اراک از جمله مناطقی است که قابلیت اجرای سنگفرش شدن و ایجاد «پیاده راه» را دارد، گفت: در صورت اجرای این طرح ، دسترسی شمارزیادی از شهروندان و گردشگران به بازار تسهیل شده و با پیاده روی ، دوچرخه ، درشکه و کالسکه سواری وارد این بافت شده و از آرامش ، جلوه های ویژه و المان های تعبیه شده در آن استفاده خواهند کرد.
به گفته این مقام مسئول در اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی، از مهمترین ضعف ها در اراک ایجاد نکردن گذرگاه پیاده است که خیابان حصار استعداد این کار را دارد و البته باید همه جوانب آن با انجام کار کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد.
اسدی گفت: سکونتگاه های غیررسمی هم نوعی بافت فرسوده اند با این تفاوت که فاقد مجوزند و بدون رعایت اصول شهرسازی و طرح تفصیلی توسط اقشار ضعیف ومهاجرین ازروستا ساخته شده و درخیلی از این مناطق کاربری های زراعی بطور غیرقانونی به مسکونی تبدیل شده است.
وی افزود: مهمترین مساله بافت های فرسوده کم توجهی دولت و شهرداری ها در اولویت دهی به نوسازی آنها بوده است و به جای نوسازی در این بافت ها، گسترش شهر در مناطق دیگر اتفاق افتاده است.
وی بیان کرد: این گونه گسترش شهرها باعث شده ازنظرایجادامکانات زیربنایی و ساختارشهرسازی هزینه های زیادی به شهرداری و دولت تحمیل شود، در حالی که اگر به بافت های فرسوده پرداخته می شد به خاطر وجود بسیاری از زیرساخت ها هزینه کمتری برای شهرداری و دولت به بار می آمد.
وی اظهارکرد: مقاومت فرهنگی، نداشتن انگیزه برای تجمیع، ضعیف بودن بنیه اقتصادی ساکنین و نبود قوانین کارآ باعث کم توجهی به احیاء بافت فرسوده دراستان مرکزی و به خصوص در کلانشهر اراک شده است.
رئیس اداره عمران وبهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی گفت: در عین حال در سال های اخیر قوانین خوبی از جمله «قانون ساماندهی و حمایت از تولید وعرضه مسکن» و «قانون حمایت ازاحیاء ، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری» به تصویب رسیده است.
اسدی افزود: از این قوانین مهمتر؛ تصویب «سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمند سازی بافت های فرسوده و ناکارآمد» بود که به موجب ستاد های ملی، ستانی و شهرستانی با هدف بازآفرینی پایدار محدوده ها و محلات هدف شهری می بایست تشکیل شود.
وی بیان کرد: دراجرای این قانون دراستان مرکزی هم اکنون احکام اعضای ستاد استانی، فرمانداران و شهرداران شهرهای دارای بافت فرسوده صادر و ابلاغ شده و لازم است با تشکیل جلسه ای با حضور اعضا ، به مشکلات این بافت ها رسیدگی شود.
وی اظهارکرد: بانک ها نیز برای احیاء ، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده از خط اعتباری خودشان وام و تسهیلات می دهند و بانک مرکزی هم براساس مصوبه سال 93 هیات وزیران ، سقف تسهیلات را مشخص کرده و مقررشده سالانه 300 هزار فقره وام در کشور در ارتباط با همین موضوع پرداخت شود.
وی توضیح داد: درهمین راستا و درحالی که مقررشده در استان مرکزی سالانه به پنج هزار واحد برای نوسازی در بافت فرسوده تسهیلات اختصاص یابد، اما از 22 بانک موظف به پرداخت این تسهیلات، فقط هفت بانک اعلام آمادگی کرده اند.
اسدی یادآور شد: در دو سال اخیر از مجموع یک هزارو 200 واحد متقاضی دریافت وام و تسهیلات ، حدود 400 واحد به بانک ها معرفی شدند.
وی گفت: سود مشارکت این تسهیلات پس از دو سال دوره تنفس در زمان ساخت 24 درصد و دوران فروش اقساطی به مدت 10 تا 15 سال به میزان 21 درصد است و دولت نیز براساس مصوبه هیات وزیران ابلاغی هشتم آبان 93 موظف به پرداخت 10 درصد آن به عنوان یارانه می باشد.
وی افزود: بهسازی محیط وایجاد خدمات شهری، فضای سبز، جدول گذاری و روشنایی معابر در بافت های فرسوده ، برای مالکان و ساکنان این بافت ها انگیزه و رغبت برای نوسازی بوجود خواهد آورد.
وی بیان کرد: درهمین راستا؛ پارک های «ترنم» در انتهای فوتبال (کوی امام علی) و «نسترن» در کرهرود (شهدای صفری) به کمک شهرداری احداث و راه های دسترسی، جدول گذاری و خدمات عمران شهری در آنها ایجاد شده است.
رئیس اداره عمران وبهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی گفت: نداشتن سند مالکیت واحدهای مستقر دربافت های فرسوده از دیگر موانع احیاء، بهسازی و نوسازی این مجموعه هاست که برای رفع این مشکل ، کارگروهی مختص بافت های فرسوده دیده شده تا کار دادن سند به ساکنان این بافت تسریع شود.
اسدی افزود: از سوی اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی نیز تحت شرایطی (سابقه سکونت) به متقاضیان و ساکنان واحدهای مسکونی مستقر در منطقه فوتبال (کوی امام علی) سند مالکیت واگذار می شود، زیرا سنددار شدن این املاک مشوقی برای نوسازی توسط ساکنان آنهاست.
وی با تاکید براینکه در زمین های دولتی به هیچ وجه پروانه ساخت داده نمی شود ، گفت: در زمین های فاقد سند تا یک طبقه و در زمین های سنددار مطابق ضوابط طرح تفصیلی ساخت و ساز انجام خواهد شد.

*** آثار فرسودگی در ساختمانهای نوساز
مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی نیز گفت: بی بهرگی ساختمان سازان و کارگران ساختمانی از مهارت و تجربه لازم و نیز فقدان دانش فنی مرتبط با ساختمان سازی باعث شده در برخی نقاط این استان با گذشت 10 سال از ساخت ، اما آثار فرسودگی در ساختمان های تازه ساز مشاهده شود که به رغم هزینه کرد بالا در این بخش ، آسیب های زیادی به دولت و مردم وارد کرده است.
به گفته حمیدرضا نوازنی، بطور کلی چند معیار شاخص برای سنجش بافت های فرسوده ازجمله نفوذپذیری کم و قدمت بناها وجود دارد و با اینکه در سایر بافت ها قابلیت شبکه معابر حدود 25 درصد است در بافت های فرسوده ؛ پرپیچ و خم و تنگ تر است.
وی ، عمرمفید ساختمان ها درکشور را پایین دانست وگفت: بی بهره بودن مجریان امر ساختمان سازی از آموزش کافی و دانش فنی لازم به کاهش عمرمفید ساختمان ها دامن زده و باعث تقلیل عمر ساختمان های کشورمان در مقایسه با کشورهای توسعه یافته تا یک سوم شده است و به جرات می توان گفت که برخی ساختمان سازان در خیلی از شهرهای کشورمان در قیاس با کشورهای جهانی، در حال تولید بافت فرسوده هستند.
به اعتقاد مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی، این در شرایطی است که طی سال های گذشته به دلیل رعایت اصول ساخت و ساز واستفاده ازبتون مسلح ، ساختمان های با قدمت 50 ساله درشهرصنعتی اراک همچنان مستحکم واستوارمانده اند وازنظرسازه ای هیچ مشکلی ندارند.
نوازنی گفت: ساختمان های دانشگاه تهران و برخی بناهای دیگر هم زمان آن که توسط شرکت های خارجی ساخته شده اند نیز به دلیل آشنایی سازندگان آنها نسبت به ترکیب مصالح و برخورداری از دانش فنی لازم ، مصادیق عمر مفید بالا در ساختمان سازی را نشان می دهند.
به گفته وی ، اجرای طرح نواب در تهران هم اگرچه در جای خودش ازنظر معماری قابل انتقاد است؛ اما از لحاظ اینکه از دل یک بافت فرسوده و کهنه، یک بزرگراه ایجاد شده و در طرفین آن جداره سازی زیبایی صورت گرفته است، می توان به عنوان نمونه موفقی از تجسم عینی مداخله در بافت فرسوده قلمداد شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید براینکه مسئولیت قانونی ارسال بتون از یک کارگاه غیرقانونی متوجه ناظر ساختمان است، افزود: در حالی که تا چند سال قبل در استان مرکزی تنها یک کارگاه استاندارد تولید بتون آماده وجود داشت اما از سال گذشته چندین کارگاه فعال بتون سازی برای گرفتن نشان استاندارد اقدام کرده و به سازمان نظام مهندسی ساختمان معرفی شده اند.
وی بتون را از پرمصرف ترین مصالح در امر ساختمان سازی معرفی کرد و گفت: استان مرکزی از معدود استان هایی است که بتون آماده تحویل می دهد و تولید بتون دستی در آن ممنوع و منسوخ شده است.
به باور مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی، تمامی دغدغه ها و مشکلات مرتبط با بافت های فرسوده با نظارت جدی ، استفاده از مصالح استاندارد و کیفی سازی برطرف خواهد شد.
نوازنی همچنین گفت: فوم یا پلی استایرن که این روزها به دلیل سبکی درامرساختمان سازی به شدت در استان مرکزی رواج پیدا کرده ، باید چگالی و تراکم لازم را داشته باشد.
وی نیازمبرم استان مرکزی را بتون مسلح و آماده دانست و افزود: این استان اصراری به تولید پلی استایرن ندارد و احتیاجات خود را می تواند از سایر مناطق کشور تامین کند.
نوازنی بیان کرد: با این حال افزون بر 20 کارگاه تولید فوم در سطح استان فعالند که تنها محصول شش کارگاه پلی استایرن ازاین تعداد، چگالی و استانداردهای لازم را دارد.
وی عمرمفید سازه های کشور را بسته به نوع ساخت وساز بین 30 تا 40 سال اعلام کرد وگفت: اما معدودی از ساختمان های ساخته شده با اصول مهندسی تا بالای 100 سال نیز قابلیت استفاده دارند.
نوازنی ، دو هزار واحد ساخته شده در میدان نوبنیاد تهران توسط آلمان ها و سازه های فرانسوی ها در خیابان امیرآباد شمالی تهران در قبل از انقلاب و نیز ساختمان های اکباتان تهران در زمان بعد از انقلاب که امکان جابجایی دیوارها وجود ندارد وحتی یک میخ به دیوارآنها بدون استفاده از دستگاه های مخصوص فرو نمی رود را از شاهکارهای ساختمان سازی مدرن و پیشرفته عنوان کرد و افزود: این سازه ها با نظارت مهندسان کارآزموده ، توسط کارگران ماهر و مجرب و با استفاده از مصالح با کیفیت و استاندارد ساخته شده است.
وی گفت: برای سامان یافتن کارگران ساختمانی دراستان مرکزی، اداره کل آموزش فنی وحرفه ای درصدد ایجاد سندیکای کارگران ساختمانی است، ازهمین رو از همه کارگران ساختمانی آزمون های علمی ومهارتی به عمل می آورد وبه افراد موفق؛ کارت مهارتی درجه بندی شده می دهد و با این اقدام تمامی کارگران ساختمانی مستقر در سر چهارراه ها رتبه بندی و ساماندهی خواهند شد.
مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی افزود: کوتاه بودن عمر مفید ساختمان ها اتفاق نامبارکی است که باعث شده هر 40 سال یکبار کل مملکت را کوبیده و از نو بسازیم و مادامی که توسط مسئولان مربوطه مداخله های لازم صورت نگیرد و ازتولید بافت فرسوده ممانعت نشود، این روند همچنان ادامه خواهد یافت.
نوازنی بیان کرد: سرمایه گذاری در بافت فرسوده به خاطر خواب زیاد سرمایه باید با مشوق هایی از قبیل میزان تسهیلات، بخشودگی عوارض صدور پروانه و هزینه های نظام مهندسی و یا معافیت از بخشی از هزینه ها و کاهش هزینه های نقل و انتقال اسناد مالکیتی همراه باشد.
وی اظهارکرد: موضوع بافت های فرسوده حاکمیتی نیست، با تخریب و قوه قهریه هم نمی توان برخورد کرد بلکه باید مردم را پای کار آورد ، ضمن اینکه مداخله مشارکت دراین بافت ها نیز خیلی پاسخگو نیست.
مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی گفت: از طریق مرکز محله (دفاتر محله محور) که زیرنظر شهرداری اداره می شوند و کار آنها گفت و گو است ، باید مالکان و ساکنان ساختمان های بافت فرسوده را پای میز مذاکره آورد و به عنوان یک کمک کننده بین انبوه سازان و مردم عمل کرد.
نوازنی ، تدوین ساختارمدیریتی واحد برای بافت ها به منظور مداخله، تغییر رویکرد از مدیریت متمرکزشهری به مدیریت مشارکتی، تشکیل بازارسرمایه برای سرمایه گذاری دراین بافت ها، پیش گرفتن سازوکاری که ارزش افزوده داخل خود بافت ها توزیع شود، راه اندازی دفاترمرکزمحله برای پاسخگویی به سوالات ، ابهامات و برقراری تعامل با مردم، اعتمادسازی و جلب توجه و مشارکت ساکنان، وضع مقررات خاص برای فعالیت نوسازی دراین بافت ها و برقراری مشوق ها ومعافیت های قانونی راازجمله راهکارهای جلوگیری از فرسوده سازی و احیای بافت های فرسوده عنوان کرد.
مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی همچنین از تصویب کلیات اجرای طرح «پیاده راه» در خیابان حصار اراک که به تازگی در شورای ترافیک استان تصویب شده است خبر داد و گفت: این طرح قراراست با کارشناسی بیشتر برای اجرا آماده شود.
نوازنی افزود: در صورت اجرای این طرح ، خیابان حصار به عنوان نخستین خیابان در استان مرکزی با سنگفرش شدن ، گذاشتن آب نما و قراردادن المان های مختلف می تواند کارکرد پیاده راه را داشته باشد.
وی ابرازامیدواری کرد: یک روز نیز با جمع شدن پل خیابان محسنی ، طرح پیاده راه در خیابان محسنی ، باغ ملی و سه راه ارامنه اراک به اجرا درآید و از میدان اراک تا پایین بازار ادامه پیدا کند.
به گفته نوازنی ، کلانشهر اراک علاوه بر برند صنعتی ، دارای برند تاریخی نیز هست که باید برجسته سازی و شناسانده شود کما اینکه بسیاری از خانه های بافت تاریخی این شهر هم قابلیت تبدیل شدن به مهمانپذیرهای سنتی برای رونق صنعت گردشگری را دارند.

*** بافت های فرسوده به عنوان یکی از مشکلات بزرگ شهرها به شمار می آیند
به گفته مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اراک، بافت های فرسوده امروز به عنوان یکی از مشکلات بزرگ شهری به شمار می روند بطوری که مسکن و فرسودگی ؛ دو مقوله مهم در زندگی شهری و از دغدغه های اصلی مدیریت شهری امروزه است.
محمد ستوده نیا افزود: فرسودگی چه در مقیاس واحد مسکونی یا محدوه ای از فضای شهری ، زمینه ساز آسیب پذیری شهرها و ساکنان آن در برابر بلایای طبیعی ، دسترسی به خدمات و زیرساخت های جدید است.
وی بیان کرد: هم اکنون طبق آمارهای موجود بیش از 50 هزار هکتار بافت فرسوده شهری درکل کشور وجود دارد و در شهراراک 336 هکتاربافت فرسوده و 400 هکتار سکونتگاه غیررسمی شناسایی شده که باشناسایی محدوده های ناکارآمد می توان از توسعه این بافت ها جلوگیری کرد.
وی اظهارکرد: با اینکه بسیاری از مردم در واحدهایی زندگی می کنند که از استانداردهای نوین ساختمان سازی فاصله زیادی دارد و از طرفی کم درآمدی و توان اعتباردهی پایین باعث شده کار نوسازی و بهسازی این واحدها به سرعت انجام نگیرد، از همین رو این بافت ها همچنان فرسوده باقی مانده و همواره فرسوده تر می شوند.
مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اراک می گوید: شاید بتوان گفت تا چند سال پیش ضرورت بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده احساس نمی شد اما با حوادث غیرمترقبه وازجمله زلزله های مخربی که در کشور رخ داده این حقیقت برای مسئولان روشن شده که درصد بالایی از مردم ساکن در محدوده بافت های فرسوده شهرها در معرض خطر بوده و زخم بافت های فرسوده در کالبد شهرها به خوبی احساس می شود.
ستوده نیا، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده را امری بسیار پیچیده و چندوجهی دانست و گفت: طبق مصوبه کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران؛ بافت های فرسوده محدوده های آسیب پذیر شهرها در برابر مخاطرات طبیعی از قبیل زلزله هستند که نیازمند مداخله و هماهنگی به منظور سازماندهی می باشند.
وی افزود: فرسودگی شهری بیانگر شرایط کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است که در نتیجه عدم تعمیر درازمدت ساختمان ها، زیرساخت ها و شبکه های معابر فاقد شرایط مناسب و مطلوب برای زندگی بوجود آمده است.
وی بیان کرد: بخشی ازبافت های شهری را بافت قدیم شامل می شود که قبل از سال 1300 شکل گرفته و به دلیل فرسودگی کالبدی و فقدان استانداردهای ایمنی ، استحکام ، خدمات و زیرساخت های شهری وعلیرغم برخورداری از ارزش های هویتی ، اما منزلت مکانی وسکونتی پایین تری دارند.
وی اظهارکرد: مداخله دراین گونه بافت ها با سایر بافت های شهری متفاوت بوده واقدامات از نوع بهسازی، روان بخشی و نوسازی است که در قالب طرح های ویژه به اجرا در خواهد آمد.

*** انواع مداخله ها در بافت های فرسوده شهری به منظور یافتن راه حل های بهینه برای حل مسائل و مشکلات زیستی شهروندان
مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اراک می گوید: هرگونه مداخله در بافت های شهری ؛ نظام ارزشی ، ایدئولوژی و اقتصادی شهر را مورد توجه قرار می دهد.
به گفته ستوده نیا ، «مداخله در بافت های فرسوده شهری از دیدگاه کالبدی» نخستین مساله در امر مداخله در بافت های فرسوده است. زیرا بافت های فرسوده با معضلات متعددی از لحاظ کالبدی مواجهند که مهمترین آنها ناپایداری ابنیه وعدم ایمنی ساکنان است و بناهای این بافت ها به علل گوناگون ازجمله قدمت، استفاده از مصالح بی دوام وعدم رعایت شیوه های صحیح ساخت و ساز، از استحکام و پایداری لازم برخوردار نیستند.
وی افزود: هرگونه مداخله کالبدی در بافت های شهری باید با رویکرد حل دسترسی های نامناسب و نفوذپذیری برای تسریع عملیات امدادرسانی در مواقع خطر، استحکام بناها و افزایش عملکرد در بافت ها انجام شود.
وی در خصوص «مداخله در بافت های فرسوده شهری از دیدگاه اجتماعی» گفت: مداخله در بافت های فرسوده شهری امری کاملا اجتماعی است و با فرهنگ جامعه در ارتباط است، از این رو انتخاب روش ها و گزینه ای مناسب برای مداخله می تواند خطر دگرگونی اجتماعی ناشی از جابه جایی جمعیت را کاهش دهد و به جای سودآوری اقتصادی ، سودآوری اجتماعی را در پی داشته باشد.
ستوده نیا افزود: در نوسازی اجتماعی احساس تعلق به مکان، معنا و هویت پیدا می کند و نکته حائزاهمیت دراین نوع از مداخله ؛ مشارکت مردمی است. چرا که هرگونه مداخله در بافت های زنده شهری بدون مشارکت ساکنان به نتیجه مطلوب نمی رسد.
وی بیان کرد: پیامدهای اجتماعی مداخله در بافت های فرسوده شامل ارتقای جایگاه سکونتی بافت ، اعتمادسازی متقابل ساکنان و متولیان امر، تامین امنیت سکونت، مشارکت ساکنان درفرآیند تصمیم سازی وتصمیم گیری، ایجاد مراکزفعال جهت افزایش تعاملات اجتماعی، کاهش بیکاری وجرم، تشکیل سازمان های غیردولتی داوطلبانه جهت حمایت از فرآیند توسعه ، توجه خاص به گروه های آسیب پذیر به ویژه زنان و جوانان و پرورش قابلیت متناسب با توانایی، مهارت و دانش است.
مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اراک درمورد «مداخله دربافت های فرسوده از دیدگاه اقتصادی» نیز معتقد است: مهمترین ضرورتی که کمتر به آن توجه می شود، موضوع ضرورت های اقتصادی و سرمایه گذاری و توجه به عدم النفع ها و فرصت های از دست رفته حاصل از تاخیر در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری است.
به باور ستوده نیا ، واقعیت این است که مهمترین دلیل تاثیرگذاری در توسعه فرسودگی ها و متروکه شدن بافت های فرسوده شهری عوامل اقتصادی و سرمایه گذاری است چرا که فقر اقتصادی امکان هر گونه بهسازی و نوسازی را از ساکنان و مالکان این بافت ها سلب می کند.
وی بیان کرد: تنگناهای اقتصادی از سوی دیگر باعث می شود ساخت وسازها درنهایت صرفه جویی وکاهش هزینه های مختلف مانند تهیه مصالح ، نیروی انسانی و کاهش زمان انجام شود ونتیجه آن ، افت کیفیت ساخت بناها و سیمای نازیبای شهری خواهد بود.
وی تاکید کرد: انجام بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری از افت شدید قیمت زمین در عمق بافت های مذکور جلوگیری می کند و با افزایش مرغوبیت محدوده ، اقبال سرمایه گذاران را به دنبال دارد و مجددا در چرخه حیات اقتصادی شهر قرار می گیرد.

*** تشریح اقدامات مداخله ای انجام شده دربافت های فرسوده و تاریخی کلانشهر اراک
*مداخله در بافت های فرسوده از دیدگاه کالبدی:
تهیه طرح تفصیلی ویژه باعنوان طرح ساماندهی بافت فرسوده اراک (کوی رودکی)، تهیه طرح تفصیلی ویژه باعنوان طرح تفصیلی ویژه بافت فرسوده مرکزی شهراراک، تهیه طرح معماری پهنه پیشگام شهیدفردین پور درمقیاس بلوک شهری به وسعت 7،2 هکتار، بازگشایی محور شهیدفردین پور با هدف تعریض خیابان به منظور افزایش نفوذپذیری و تسهیل ترافیک محدوده شهری، احیاء و بهسازی بخشی ازمنزل تاریخی حاج آقا محسن اراکی، مرمت آب انبار قدیمی واقع در پارک شهرو مقبره آقانورالدین ، مرمت حمام تاریخی واقع درمیدان ارک، بهسازی جداره هاوکف سازی گذرهای اول تا دهم بازارتاریخی اراک واقع درخیابان پاسداران (حصار)، احداث مجتمع تجاری نیایش و سرویس بهداشتی واقع در خیابان پاسداران گذراول جنب مجتمع تجاری ملت، نظارت بر طراحی پارک ترنم واقع در کوی علی ابن ابیطالب (ع) و احداث سوله ورزشی واقع در کوی ولیعصر (چشمه موشک).
*مداخله در بافت فرسوده از دیدگاه اجتماعی:
راه اندازی دفاتر تسهیل گری با رویکرد افزایش مشارکت مردمی در نوسازی بافت فرسوده کوی رودکی ، راه اندازی دفتر تسهیل گری جهت افزایش مشارکت در اجرای پروژه پیشگاه شهید فردین پور ، برگزاری دوره های آموزشی شهروندی با عنوان آموزش آپارتمان نشینی در بافت های فرسوده کوی رودکی.
*مداخله در بافت فرسوده از دیدگاه اقتصادی:
تخفیف 50 درصدی عوارض پروانه ساختمانی در محدوده های بافت فرسوده و قدیم شهر اراک، معرفی متقاضیان تسهیلات بافت فرسوده به مراجع ذیربط ، انتشار اوراق مشارکت به منظور نوسازی پروژه های پیشگاه شهید فردین پور و کوی رودکی به مبلغ 370 میلیارد ریال در مقیاس بلوک شهری.
مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اراک همچنین گفت: کلانشهر اراک ؛ هفت هزار و 178 هکتار وسعت دارد و جمعیت آن براساس سرشماری سال 1390 معادل 526 هزار و 182 نفر است.
ستوده نیا افزود: نسبت مساحت سکونتگاه های غیررسمی به سطح شهر اراک 3،6 درصد و با 9 محله ونسبت مساحت بافت فرسوده به سطح شهر اراک 7،4 درصد و با پنج محله است و حدود 70 هزار نفر در بافت فرسوده کلانشهر اراک سکونت دارند.
وی ، وسعت سکونتگاه های غیررسمی کلانشهر اراک را 3،454 هکتار اعلام کرد و گفت: نام این سکونتگاه ها عبارتست از؛ کوی امام علی (فوتبال)، کوی امام سجاد (باغ خلج)، کوی ولیعصر (چشمه موشک)، کوی امام رضا، خیابان مشهد، 20 متری و 30 متری میقان، ولی آباد و صالح آباد، کوی قنات ناصری وکوی کرهرود.
به گفته ستوده نیا، وسعت بافت فرسوده شهر اراک نیز 8،336 هکتار است و نام آنها عبارتند از؛ کوی رودکی ، کوی داوران، بافت مرکزی اراک ، کوی سنجان و کوی کرهرود.
وی با بیان اینکه سازمان مادرتخصصی عمران وبهسازی ایران متولی پیگیری اموربافت فرسوده به عنوان یکی از دغدغه های مهم دولت است، گفت: مهمترین کار ماتهیه طرح های تفصیلی ویژه برای بافت های فرسوده باتوجه به درنظرگرفتن ضوابط تشویقی برای تجمیع و ساخت و ساز و نیز تهیه طرح های شهرسازی با نگاه ضوابط تشویقی ساخت و ساز با توجه به افزایش تعداد طبقات و تراکم است.
مدیرعامل سازمان بهسازی ونوسازی شهرداری اراک گفت: دربخش مداخله اقتصادی هم 50 درصد تخفیف درصدورپروانه هادرنظر گرفته شده و برای احیای آنها 37 میلیارد تومان اوراق مشارکت تهیه شده که عواید فروش آن صرف اجرای طرح ها خواهد شد.
ستوده نیا افزود: علاوه بر بودجه حداقل 15 میلیارد تومانی شهرداری برای تملک اراضی شهید فردین پور، این سازمان نیز پنج میلیارد تومان بودجه برای نوسازی در این بافت درنظرگرفته است و پیش بینی می شود در مجموع 20 میلیارد تومان اعتبار در صورت تصویب؛ طی سال جاری برای پروژه شهید فردین پور جهت تملک و ساخت هزینه شود.
وی بیان کرد: در مناطق رودکی و بافت مرکزی که از جمله بافت های فرسوده کلانشهر اراک هستند درسال 1389 دو طرح «ویژه تفصیلی زیست ها» تهیه شد و هم اکنون نیز طرح «راهبردی» در دستور کار است که در ستاد بازآفرینی محله های هدف جایگزین طرح تفصیلی خواهد شد.
وی توضیح داد: «طرح تفصیلی»؛ مسائل کالبدی را در نظر می گیرد، اما در «طرح راهبردی»؛ مسائل اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی به صورت عملیاتی تر دیده شده است.
وی تاکید کرد: سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اراک ضمن اینکه از ساخت و سازهای غیرمجاز جلوگیری می کند، اما اجازه تخریب ندارد.
ستوده نیا پیشنهاد داد: در صورتی که ساخت و سازهای غیرمجاز جرم تلقی شود و قانون ؛ اجازه تخریب صادر کند بسیاری از مشکلات مربوط به بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی در کلانشهر اراک مرتفع خواهد شد.
وی ، بحث صدور سندمالکیت برای افراد دارای سند عادی رااز دیگر راهکارهای جلوگیری از ساخت و سازهای غیررسمی ذکر کرد.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.