عصر ساختمان- اتحادیه جهانی معماری نخستین دوشنبه هر اکتبر را به عنوان روز جهانی معمار نامگذاری کرده است. دوم اکتبر امسال نیز مصادف با روز جهانی معمار با بیان اولویتهای معماری جهان در قالب شعاری مطرح شد تا نقشه راهی برای مسئولیت اجتماعی این حرفه در سال پیش رو باشد.
به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان»، “Climate change action” شعار امسال حوزه معماری در راستای توجه به تغییرات آب و هوایی برگزیده شده است. استفاده بهینه از انرژی و بهره مندی از انرژیهای پاک در کنار توجه به معماری سبز و در یک کلام معماری پایدار جز اهداف جامعه معماری در سال پیش رو خواهد بود. در این راستا گفت و گویی با نیما کیوانی مدیر استودیو کیوانی داشتیم که در ذیل بخشی از نظرات او را میخوانید:
بحث معماری پایدار در راستای تحقق اهداف نهضت جهانی منشور زمین شکل گرفت.پایداری مفهمومی گسترده در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی دارد که یک بعد آن نیز پایداری زیست محیطی است. پایداری که معماری در شکل گیری و بقای آن نقش به سزایی دارد. شیوه استفاده از منابع و حفظ منابع برای بهره مندی نسل آینده از جمله رسالت های معماری پایدار است.
نکته جالب در این راستا توجه معماری بومی ایرانی به معماری پایدار است، توجهی که در معماری شهرهای مختلف ایران بواسطه شرایط اقلیمی خاص کشور از شمال تا جنوب به خوبی به آن توجه شده است و به خوبی خود را با تغییرات آب و هوایی و اقلیم تطابق داده است. نگاهی به فرم معماری شوادانهای شوشتر و دزفول، بادگیرهای یزد، بهره گیری از قناتها همزمان با بحران خشکسالی و در نهایت معماری منطبق بر محیط شمال کشور همگی تاکیدی بر این ادعاست.
ورود به دوره مدرنیزاسیون معماری همراه با فراموش شدن ظرفیتهای معماری بومی ایرانی را نیز به همراه داشت.
ورود به دوره مدرنیزاسیون معماری با فراموش شدن ظرفیتهای معماری بومی – ایرانی همراه شد و آن را به بزرگترین مشکل معماری امروز ما بدل نمود. شهرهای امروز ما بدون توجه به نیازها و ظرفیتهای اقلیمی و آب و هوایی همگی دنبال رو معماری واحدی شدهاند و این موضوع باعث شده است تمامی شهرهایهای ما ظاهری واحد را به خود ببینند.
زوایای این همسان سازی صرفا در نما پروژهها خلاصه نشده است بلکه در پلان، جانمایی و فرم پروژهها نیز انجامیده است. حلقه مفقوده این نوع معماری عدم توجه به اقلیم و نیازهای ساکنین مناطق مختلف و از همه مهمتر عدم توجه به ظرفیت و پتانسیل اقلیمی شهرها در کاهش اثرات مخرب زیست محیطی و بهره مندی از ظرفیتهای انرژی برای کاهش هزینه های بهره برداری است که متاسفانه توجه به اقلیم صرفا در ضابطهای با عنوان مبحث نوزدهم خلاصه شده است.ضابطهای که به تنهایی نمیتواند تامین کننده معماری پایدار باشد. ضابطهای که در بخش انرژی و الگوهای استفاده از انرژی خلاصه شده است. قطعا صرف استفاده از برخی مصالح در اجرای پروژههای عمرانی در راستای حفظ انرژی نمیتواند تعریفی از معماری پایدار و همسو با اقلیم را فراهم آورد. در صورتی که معماری بومی ما این ویژگی را داشت که معماری را در ذات خود با اقلیم تطبیق پذیر نموده بود و نیازی به استفاده از روش ها و مصالحی برای تطبیق پذیری هیچ گاه نداشته است.
برای برون رفت از شرایط فعلی مطالعه و استخراج الگوهای معماری گذشته و رسیدن به راهکاری برای معماری امروز راه حلی است که در کشورهای مختلف دنیا به آن پرداخته شده و به راهکارهای موثری در زمینه معماری پایداردست یافته اند.
وجه دیگری که در تطبیق معماری با محیط زیست و طبیعت، حائز اهمیت است توجه به معماری سبز و استفاده از انرژیهای نو و ساختمانهای ZERO ENERGY و ساختمانهایی است که در طراحی آن به فضای سبز توجه شده است.
موضوعی که استودیو معماری کیوانی و همکاران در طراحی پروژههای داخلی و خارجی خود بدان اهتمام داشته است. توجه به بستر، فرهنگ، معماری بومی منطقه در پروژههای طراحی شده این استودیو مدنظر قرار گرفته است توجهی که نشئت گرفته از توجه به اقلیم و محیط زیست است.
در تمامی پروژه های استودیو کیوانی توجه به فضای سبز و ضوابط مبحث نوزدهم به عنوان یک اصل مدنظر یوده است.درکنار رعایت استاندارهای مذکور توجه به انرژی های نو و استفاده از سیستم آب خاکستری را به عنوان ابزاری برای ذخیره انرژی های تجدید ناپذیر در دستور کار خود قرار داده است. برای مثال در پروژه گیل خانه به منظور آبیاری فضای سبز پروژه از سیستم کاملا اقتصادی و مقرون به صرفه آب خاکستری بهره برده ایم.
نکته حائز اهمیت در گسترش استفاده از انرژیهای نو درطرح های معماری در توجه دولتمردان و سیاست گذاران کلان در تببین و بازنگری ضوابط ساخت و ساز و ایجاد انگیزه و در عین حال محدودیت هایی در استفده از انرژی های پاک با بهره گیری از رویکردهای بومی و اقلیمی است.از آنجاییکه کارفرمایان ما عمدتا بهره برداران پروژه ها نیستند از این رو سرمایه گذاری در بخش انرژی های نو را به عنوان یک اصل در پروژه ها رعایت نمی کنند و این دولت ها خواهند بود که با تخصیص یارانه ها اشتیاق استفاده از معماری پایدار را در کارفرمایان ایجاد خواهند نمود.
در صورت تحقق این ضابطه قطعا شاهد اتفاقات مثبتی در حوزه معماری شهری خواهیم بود.اتفاقاتی که در نهایت منجر به تقویت هویت شهرها ، توسعه فرصت های گردشگری ، افزایش تعلقات فرهنگی ساکنین و از همه مهمتر جلوگیری از یکسان سازی شهرها خواهد شد. معماری قدرت تغییر رفتار اجتماعی و رهبری اخلاقی اجتماعی را دارد.
متاسفانه تاکنون حمایت های دولتی در راستای گسترش معماری پایدار در کشور رخ نداده است و حال آنکه در صورت بهره گیری از این نوع نگرش در پروژه های دولتی خود می تواند نقطه آغاز رسیدن به اهداف کلان معماری پایدار باشد.