به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از ایرنا، بافت های فرسوده دارای مزیت های فرهنگی و تاریخی هستند، و از سویی، نیازمند نوسازی و مقاوم‌سازی به منظور پیشگیری از وقوع حادثه‌های ناگوار در زمان‌های بحران هستند؛ بافت های قدیمی، فرسوده، گاهی تاریخی و بدون ایمنی بیشتر در نقاطی از شهرها قرار دارند که دارای حجم تردد، سکونت و شلوغی قابل توجهی است و به همین دلیل، این مکان ها یکی از بزرگترین تهدیدها در زمان بحران به حساب می‌آیند.
بناهایی که در بافت فرسوده قرار دارند با گذشت زمان مستهلک شده و کارایی و مقاومت خود را از دست داده اند، بنابراین با کوچک‌ترین بلایای طبیعی مانند زلزله، سیلاب ناشی از بارش های رگباری، آتش سوزی و سوانح دیگر، یا به راحتی تخریب می شوند و خسارت های زیادی را به جامعه تحمیل می کنند و یا امدادرسانی را با مشکل مواجه می کنند که در این صورت هم آسیبی برای جامعه محسوب می‌شوند.
بافت های فرسوده شهری به دلیل مغایر بودن با ضوابط شهرسازی جدید، نفوذناپذیری، قدیمی و مستهلک بودن، تهدیدی برای شهروندان است، تراکم ساختمانی بالا، مشکلات بهداشتی، دسترسی نداشتن به درون بافت، ناامنی در برابر زلزله، آسیب پذیری و معضلات اجتماعی از مشکلات بافت های فرسوده است که اقدام مداخله ای از جمله بهسازی، نوسازی و بازسازی این بافت ها را برای رفع این معضلات ضروری کرده است.
بافت فرسوده و ناکارآمد شهری به مناطقی از شهر اطلاق می شود که در سال های گذشته عناصر تشکیل دهنده آن اعم از تاسیسات روبنایی، زیربنایی، ابنیه، خیابان ها و دسترسی ها، دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده و ساکنان آن از مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی رنج می برند.
بر اساس قانون برنامه پنجم، دستگاه های مختلف نظیر شهرداری ها و اداره راه و شهرسازی موظف به احیای سالانه 10 درصد از بافت های فرسوده هستند.
از نظر مدیریت شهری بافت‌های فرسوده به چند دسته تقسیم می‌شوند: بافت شهری دارای میراث تاریخی و فرهنگی یعنی بافت‌هایی که با وجود فرسودگی بناها، فضاها، تأسیسات و تجهیزات شهری، میراث تاریخی و فرهنگی با ارزش در آن‌ها وجود دارد. نوع دوم بافت فرسوده بافت‌های شهری فاقد میراث ویژه تاریخی یا فرهنگی است که بافت‌های فرسوده ای را شامل می‌شود که عمده‌ترین مشکل آن به غیر از مسایل خاص بناهای نامقاوم و کوچک، فقدان خدمات لازم و زیرساخت‌های مناسب شهری است. سومین نوع بافت‌های فرسوده روستایی است، بافت‌های روستایی که به مرور زمان در داخل محدوده خدماتی شهر قرار گرفته‌‌اند و عملکرد زراعی، باغداری، دامداری قبلی ساکنان این بافت‌ها از یک سو و سلسله مراتب دسترسی مورد نیاز شهری امروز از سوی دیگر این بافت‌ها را در بافت‌های معمولی شهری، قرار داده است. بافت‌های حاشیه‌ای شهر به عنوان آخرین نوع بافت فرسوده در داخل محدوده خدماتی شهری یا خارج از حریم و حوزه نفوذ شهرهای بزرگ واقع شده‌اند.
به گفته مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه و شهرسازی 30 درصد از جمعیت شهری کشور معادل 20میلیون نفر در سکونت گاه های غیررسمی و بافت های فرسوده زندگی می کنند، این افراد در بیش از 57 هزار هکتار از محلات نابسامان میانی، 21 هزار هکتار از عرصه های تاریخی مراکز شهرها و 48 هزار هکتار از سکونت گاه های غیر رسمی کشور ساکن هستند.
نریمان مصطفایی با بیان اینکه محدوده های وسیعی از شهرهای کشور با مشکلات پیچیده ای به ویژه فقر شهری و نبود ایمنی و بحران هویت، روبرو هستند، گفت: با روی کارآمدن دولت یازدهم نگرش دولت به مقوله بافت های فرسوده، نگرشی ویژه است که این مهم به خصوص در بافت های فرسوده شهری و مدارس به وضوح به چشم می خورد.
وی درباره مسائل شهری و چالش های آن نیز اظهارکرد: دیگر مشکلات و چالش های شهرهای کشور به ویژه در بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی بافت نامتعارف و نابسامان، سیمای زشت، ساکنان کم درآمد و کم توان، مشاغل نامطمئن، مستعد ناهنجاری و ناآرامی است.
مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار وزارت راه و شهرسازی از وجود 974 سکونتگاه غیر رسمی در کشور خبرداد و اضافه کرد: هم اکنون پیش بینی می شود که جمعیت سکونتگاه‌های غیر رسمی به حدود 11 تا 13 میلیون نفر برسد که شامل 20درصد جمعیت کشور می شود، در برنامه ششم توسعه کشور توجه بیشتری به سکونتگاه های غیر رسمی کشور شده است که بیشتر در کلان شهرها و مراکز استان ها با این مشکل مواجهیم.
کارشناسان می گویند: نقشه محدوده بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری برای بهسازی و احیا باید براساس شاخص های مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران توسط وزارت مسکن و شهرسازی «سازمان عمران و بهسازی شهری ایران» و یا شهرداری ها تهیه و به تصویب کمیسیون های موضوع ماده پنج قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری برسد؛ آنان معتقدند: در برخی موارد در انجام مراحل احیای بافت های فرسوده مردم همکاری لازم در انجام طرح را با دولت ندارند.
استان سمنان نیز متاثر از مخاطرات بافت های فرسوده است و وجود 2 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده در استان ضرورتی ایجاد می کند که مسوولان نگاه ویژه قبل از رخداد هر حادثه به موضوع داشته باشند.

**140 هزار هکتار بافت تاریخی و فرسوده در شهرهای کشور وجود دارد
مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار وزارت راه و شهرسازی گفت: بیش از 140 هزار هکتار بافت تاریخی، فرسوده و حاشیه نشین «سکونتگاه غیر رسمی» در شهرهای کشور وجود دارد.
نریمان مصطفایی اظهار کرد: 2 هزار و 700 محله شامل یکهزار بافت ناکارآمد و فرسوده شهری، 600 بافت تاریخی، یکهزار و 100 سکونتگاه غیر رسمی در شهرهای کشور شناسایی شده است.
به گفته وی، 20 میلیون نفر از جمعیت ایران در بافت های تاریخی، فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی شهرها زندگی می کنند.
مصطفایی تصریح کرد: در 110 شهر کشور، یکهزار و 100 سکونتگاه غیررسمی شناسایی شده است که مطابق برآورد های انجام شده حدود 11 میلیون نفر در این مناطق زندگی می کنند.
مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار وزارت راه و شهرسازی گفت: سکونتگاه های غیررسمی در کشور به طور میانگین 20 تا 25 درصد از جمعیت و مساحت شهرها را شامل می شود.
وی با بیان اینکه تمام شهرهای کشور دچار مشکل وجود سکونتگاه غیررسمی است، تصریح کرد: طبق برنامه ششم توسعه سالانه 270 محله شامل بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاه غیررسمی بازآفرینی و ساماندهی می شود.
مصطفایی ادامه داد: با توجه به رویکرد دولت یازدهم به محله های بافت فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی ، ستاد بازآفرینی شهری کشور از سال 94 در کشور و در دولت تدبیر و امید فعال شد.
وی گفت: سکونتگاه های غیررسمی و بافت های فرسوده مشکلاتی نظیر بافت نامتعارف و نابسامان، سیمای نامطلوب، ساکنان کم درآمد و کم توان دارد و از دیگر مشکلات این بخش وجود مشاغل نامطمئن و احتمال بروز آسیب های اجتماعی است.

**نیمی از ساختمان های کشور در معرض آسیب هستند
معاون وزیر کشور و رییس سازمان مدیریت بحران گفت: نیمی از ساختمان ها و خانه های کشور به علت فرسودگی یا جانمایی اشتباه در ساخت و ساز در معرض آسیب های ناشی از بلایای طبیعی قرار دارند.
اسماعیل نجارگفت: بیشتر این واحدها در شهرها و در بافت های فرسوده یا سکونت گاه های غیررسمی حاشیه شهرها قرار گرفته اند.
وی با بیان اینکه در هنگام بروز حوادث طبیعی چون سیل و زلزله بیشترین خسارت ها به مناطق روستایی وارد می شود، افزود: بازسازی و نوسازی سالیانه 200 هزار واحد مسکونی روستایی با مقاومت بالا در برابر زلزله از برنامه های درازمدت دولت است.
نجار با بیان اینکه باید از حوادث گذشته درس عبرت بگیریم، نقش مردم را در کاهش خسات های جانی و مالی مهم ارزیابی کرد و افزود: صاحبان خانه ها باید در ساخت خانه از سازمان نظام مهندسی در شهرها و بنیاد مسکن در روستاها استعلام کنند.

** بازسازی 2.2 هزار هکتار بافت فرسوده سمنان به رغبت بیشتر مردم نیازمند است
بر اساس اعلام مسوولان اداره کل مسکن و شهرسازی استان سمنان: نوسازی و بهسازی 2.2 هزار هکتار بافت فرسوده در 17 شهر استان نیازمند مشوق‌هایی برای افزایش رغبت در مردم است.

بر اساس آمار ارایه شده از سوی مسکن و شهرسازی سمنان: 17 شهر استان با 2 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده شناسایی شده که مرمت، بهسازی و این مقدار با همکاری شهرداری های مناطق مختلف در دستور کار قرار دارد، شهرهای سمنان،‌ گرمسار، دامغان، امیریه، کلاته خیج، دیباج، سرخه، شاهرود، ایوانکی، بسطام، مجن، درجزین، مهدی‌شهر، شهمیرزاد، میامی و آرادان بافت فرسوده شناسایی شده است.
همکاری مردم برای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده استان سمنان نیاز اصلی برای احیای بافت‌های فرسوده شهری است، به دلیل کوچک بودن قطعات واحدهای مسکونی و نیاز به ترکیب و تملک آنها به صورت یکجا و با توجه به این که بیشتر مالکان توانایی مالی این اقدام را ندارند، نوسازی بافت فرسوده شهری کمی با مشکل مواجه است‌.
بر اساس بررسی های انجام شده اداره کل مسکن و شهرسازی استان سمنان، منطقه های مانند عمران کوه، کوشمغان، ملحی، زاوقان، چهل دستگاه، قطعه 10 و کدیور بافت‌های فرسوده شهر سمنان هستند و دریافت بودجه برای نوسازی و مرمت به طرح های مصوب شهرداری سمنان بستگی دارد؛ در حال حاضر تسهیلات هایی با بازپرداخت و کارمزد 18 درصد کمی این مسیر را دچار تنگنا کرده که باید در میزان کارمزد تسهیلات بانکی برای ایجاد رغبت در بین مردم بازبینی شود و نکته ای که دراین میان قابل توجه است این است که بهسازی، نوسازی بافت فرسوده هر منطقه در استان سمنان باید با حفظ مسائل زیربنایی، هویت و فرهنگ منطقه رعایت خواهد شد.

**بافت فرسوده سمنان 12 واحد تاریخی نیازمند ثبت دارد
معاون عمرانی فرمانداری سمنان گفت: 12 پلاک تاریخی در محدوده 250 هکتاری در محدوده تاریخی بافت فرسوده شهر سمنان نیاز به اقدام برای ثبت دارد.
مهدی صمیمیان افزود: از 2 هزار و 950 هکتار محدوده شهر سمنان 450 هکتار بافت فرسوده است که 250 هکتار بافت تاریخی شامل بناهای تاریخی است و 43 هکتار بافت ویژه شامل مسجد امام، مسجد جامع، امامزاده یحیی(ع)، راسته بازار و بازار شیخ علاالدوله محسوب می شود.
وی با بیان اینکه در پیمایش واحدهای مسکونی در 43 هکتار بافت ویژه در بافت فرسوده سمنان مشخص شد 12 اثر تاریخی وجود دارد که نیازمند ثبت است، ادامه داد: در پیمایش اخیر 75 اثر ثبتی در بافت طرح جامع 250 هکتاری، 135 اثر در بافت ویژه 42 هکتاری و 30 اثر در بافت تاریخی سمنان مشخص شد.
معاون عمرانی فرمانداری سمنان ، بافت فرسوده را مجموعه ای از واحدها در محدوده شهری دانست که از نظر بنا و تاسیسات استحکام لازم را ندارد و مردم و ساکنان آن کمتر برخوردار هستند، گفت: از ابتدای دولت یازدهم تسهیلات پرداخت شده برای نوسازی بافت فرسوده در استان سمنان یک هزار و 769 مورد بود که 669 واحد شامل 38 درصد مربوط به شهر سمنان بوده است و در بهار 96 تعداد 57 واحد از این تسهیلات 400 میلیون ریالی با سود 18 درصدی بهره مند شدند که مردم فقط هشت درصد سود این تسهیلات را پرداخت می‌کنند و 10 درصد را دولت می‌پردازد.
صمیمیان با اشاره به این که برخی از واحدهای بافت فرسوده مالک مشخصی ندارند، یادآور شد: از 250 هکتار بافت قرار گرفته در طرح جامع سمنان 43 هکتار بافت ویژه است که از این مقدار 75 اثر به ثبت رسیده است.
وی به هزینه اعتبارات برای به تملک درآوردن و به ثبت رساندن این واحد ها از سال 93 تا 95 به بیش از 500 میلیون تومان از محل اعتبار ملی واستانی اشاره کرد و گفت: در شهر سمنان با توجه به ابلاغ استانداری و مسکن شهرسازی، اولین ستاد بازآفرینی بافت فرسوده در مرداد 95 با حضور نمایندگانی از نیروی انتظامی، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل شد و بر اساس آن کمیته ای برای شناسایی ایجاد شد.
معاون عمرانی فرمانداری سمنان گفت: در سال جاری ، 630 میلیون تومان برای شناسایی بافت های تاریخی، بناهای تاریخی، تسهیل گردشگری و ایجاد محورهای گردشگیری در سمنان در نظر گرفته شده است.
استان سمنان بیش از 2 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده شامل بافت تاریخی و مسکونی دارد که به طور میانگین 18 تا 20 درصد از جمعیت کل استان سمنان در این مناطق سکونت می کنند

** تدبیر ویژه برای رفع چالش واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده در سمنان
نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی اتخاذ تدبیر ویژه برای رفع چالش واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده در استان سمنان را اجتناب ناپذیر دانست ، گفت : مجلس شورای اسلامی برای بازسازی واحدهای مسکونی، مجتمع های تجاری فرسوده در کشور آماده همکاری با دولت است.
ابوالفضل حسن بیگی افزود : زمین لرزه هر لحظه نقاط مختلف کشور را تهدید می کند و باید دستگاه های اجرایی برای نوسازی مجتمع و ساختمان های در معرض تهدید زلزله، چاره ای بیندیشند.
وی اظهار داشت: اگر زلزله ای با شدت قابل توجه ای در کشور و استان سمنان رخ دهد، خسارت های مالی و جانی آن جبران ناپذیر است و مجلس شورای اسلامی و دولت باید تدابیری ویژه ای برای رفع این چالش اتخاذ کنند.
حسن بیگی با بیان این که بیش از 20 درصد واحدهای مسکونی و تجاری استان سمنان در نقاط شهری و 30 درصد در نقاط روستایی فرسوده است، گفت: سمنان نیز همانند سایر استان های کشور از واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده قابل توجهی رنج می برد و باید استانداری توجه ویژه ای به بازسازی این واحدها داشته باشد.
نماینده مردم شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: فقط در شهر دامغان بیش از 15 هزار واحد مسکونی و تجاری وجود دارد که هر لحظه می توان شاهد امکان تخریب این واحدها و خسارت های مادی و جانی با وقوع یک حادثه طبیعی باشیم.
وی با بیان این که دولت در بازسازی زیر ساخت واحدهای مسکونی و تجاری باید کلان نگر باشد ،تصریح کرد : تخصیص اعتبار به صورت قطره چکانی کاری را از پیش نمی برد و دولت باید تقدیم لایحه تاثیرگذار برای رفع این مشکلات جامعه گام بردارد.
نماینده مردم شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد : در زمان حاضر واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده به عنوان یک چالش در استان سمنان مطرح است و در کمترین زمان ممکن دولت باید برای نوسازی این واحدها برنامه های جامعی را در دستور کار قرار دهد.

** 34 هزار واحد مسکونی و تجاری شهر سمنان در بافت فرسوده قرار دارد
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان سمنان گفت: تعداد واحدهای مسکونی و تجاری واقع شده در بافت فرسوده شهر سمنان 34 هزار واحد است.
حسین موسوی با بیان اینکه مشارکت مردم برای نوسازی این واحدهای مسکونی و تجاری برای کاهش خسارت های احتمالی ضروری است، ادامه داد: در فروردین 95 با جاری شدن سیل در منطقه جنوب شهر سمنان شاهد تخریب چند واحد مسکونی بودیم که لازم است برای جلوگیری از تخریب واحدهای فرسوده دیگر در حوادث طبیعی، اعتبار ویژه ای به شهرداری سمنان برای نوسازی واحدهای مسکونی تخصیص یابد.
وی اضافه کرد: تخریب خانه های ناایمن و فرسوده ای که مالکان آن با شهرداری توافق نداشتند، از اقداماتی است که می تواند در نوسازی واحدهای مسکونی مؤثر باشد، اما به دلیل فقر و معیشت مردم، شهرداری از این برنامه قهرآمیز اجتناب می کند.
موسوی با بیان این که شهرداری سمنان برای نوسازی واحدهای تجاری و مسکونی بسته های حمایتی اقتصادی و مشوق های قانونی در نظر گرفته است، گفت: حضور سرمایه گذاران و ارایه تسهیلات بانکی می تواند گره گشای مشکلات شهرداری سمنان برای رفع مشکل بافت فرسوده باشد.

** نگاه به بافت تاریخی و فرسوده سمنان به عنوان یک فرصت
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان، از بافت فرسوده و تاریخی این استان به عنوان یک فرصت یاد کرد و گفت: باید به بافت تاریخی و فرسوده به عنوان یک فرصت نگاه کنیم و توسعه گردشگری شهری را در آن مورد توجه قرار دهیم.
مهدی زندیه وکیلی با اشاره به وجود 2 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده شهری در سمنان، گفت: بازسازی بافت شهری نیاز امروز و ضرورت فردای این شهر است.
وی بر ضرورت بازسازی بافت های فرسوده تاکید کرد افزود: این مهم علاوه بر رونق گردشگری و شهری، به توسعه پایدار نیز منجر می شود که این امر امروز مورد تاکید دولت یازدهم قرار دارد.
زندیه وکیلی در ادامه کاهش آسیب های اجتماعی و تلفات ناشی از زلزله را از جمله مزایای بهسازی و نوسازی این گونه بافت ها دانست و تاکید کرد: با توجه به ماده 16قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن و تاکید در ماده هشت قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، همچنین تشویق مالکان، سرمایه گذاران، جهت سرعت در فرآیند احیاء بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده لازم است شهرداری ها تخفیف 50 تا 100 درصدی عوارض صدور پروانه که طبق قانون با هماهنگی شورای شهر انجام می گیرد را برای مالکان این بافت ها اعمال کنند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان با تاکید بر استفاده از ظرفیت های موجود در بافت فرسوده و تاریخی، افزود: با ساخت و ساز در بافت فرسوده ضمن اینکه بازار مسکن رونق می گیرد، شاهد خارج شدن سایر بخش های مرتبط با این بخش از رکود خواهیم بود.
زندیه وکیلی اضافه کرد: مالکان و صاحبان بافت فرسوده در شهرهای زیر 25 هزار جمعیت می توانند برای نوسازی و بازسازی واحد های خود از تسهیلات روستایی 18 تا 20 میلیون تومانی با کارمزد چهار درصد استفاده کنند.
وی تصریح کرد: مسئولان می توانند با سرمایه گذاری مطلوب در بافت فرسوده شهری، فضای زیبا، دل نشین و مکان هایی گردشگری را برای بازدید مسافران و گردشگران و مردم ایجاد کنند و برای این منظور می توان از سهمیه یک هزار و 100 تسهیلات هشت درصدی بافت های فرسوده شهری استفاده کرد.