عصر ساختمان- مدیریت درست و صحیح زمین، افزایش گیاه کاری و مدیریت بهینه منابع آبی مانع از خشک شدن خاک و وقوع طوفان شن میشود.
به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان»، سوء مدیریت زمین و منابع آبی از مهم ترین دلایل افزایش بروز طوفان گرد و غبار است. چرا که در صورت مصرف بیش از حد آب، خاک خشک شده و با وزش بادهای شدید، مقیاس و شدت طوفان شن و گرد وغبار چندین برابر میشود.
سالانه پنج میلیون تن گرد و غبار در جو زمین حرکت میکند که نه تنها به جان انسانها بلکه به پیکر زیرساختها و اقتصاد کشورها صدمات قابل توجهی وارد میکند. همزمان با این معضل، تکنولوژی راههای زیادی را برای پیش بینی و آمادگی برای مقابله با طوفانهای شن در اختیار جوامع قرار داده است. ایران نیز می تواند با تعامل جهانی به این تکنولوژییها دسترسی داشته باشد.
کنفرانسی که در تیرماه سال جاری برای مقابله با پدیده ریزگردها در ایران برگزار شد، فرصت خوبی برای ایران و رهبریِ یک حرکت محیط زیستی و همچنین جلب توجه جهانی به یک پدیدهی مخرب که هر روزه اهمیت آن بیشتر وبیشتر میشود فراهم آورد، چرا که این پدیده در دنیای در حال توسعه، روز به روز مشغول به وجود آوردن مشکلاتی اعم از خشک کردن تالابها و افزایش سطح بیابانهای انسان ساز است. تحقیقات نشان میدهند که گرد و غبار ذراتی هستند آلوده به فلزات سنگین که حامل باکتریها و میکروبهای مختلفاند. آلودگیهای این چنینی در هوا چهارمین عامل مرگ زودرس در جهان به شمار میروند. به عبارتی در هر 10 مرگ زودرس، یک مرگ ناشی از هوای مسموم است و هزینه وارد شده به اقتصاد جدای هزینه درمان بیماران تنفسی قربانی آلودگی، 225 میلیارد دلار است. در اثر عملکرد اشتباه انسانها، بیابانها و صحراهای طبیعی در محیط زیست به وجود میآیند و روز به روز به مساحت آنها افزوده میشود. گزارش اخیر مربوط به سازمان ملل، نشانگر آن است که 85درصد این پدیده مربوط به مدیریت غلط و غیراصولی آب و زمین است که انسانها مسئول آن هستند .
ممکن است طوفان گرد و غبار مقطعی باشد اما آثار درازمدت و کوتاه مدتی بر محیط زیست و نیز بر زیرساختهای اقتصادی دارد . نکته حائز اهمیت آن که آثار غیرمستقیم اقتصادی آلودگیهای زیست محیطی به راحتی قابل اندازه گیری نیستند اما تاثیر آنها بر رشد اقتصادی و افق سرمایه گذاری در مناطق تحت تاثیر امریست اجتناب ناپذیر و قابل تامل .
میزان خسارت به محل وقوع طوفان بستگی دارد، زیان بارترین آن ها در مناطق شهری با جمیت بالا رخ میدهند و خسارات زیادی به محصولات کشاورزی وارد میکنند . از عواقب مهم وجود ریزگردها، به خطر افتادن سلامت افراد جامعه است که نمیتوان آن را با پول ارزش گذاری کرد. اما این امر به حدی ارزشمند است که ضرورت دارد به هر روشی هزینههای مقابله با این معضل را فراهم آورد تا بتوان از آسیب بیشتر مردم و تالابها جلوگیری به عمل آورد. برای کم کردن خسارات ناشی از ریزگردها تحقیقات بسیاری انجام شده است، اهم این تحقیقات مهم ترین گام را پیشرفت در پیش بینی طوفان گرد وغبار میدانند.
سؤ مدیریت زمین و منابع آبی از مهم ترین دلایل افزایش بروز طوفان گرد و غبار است. چرا که در صورت مصرف بیش از حد آب، خاک خشک شده و با وزش بادهای شدید، مقیاس و شدت طوفان شن و گرد وغبار چندین برابر میشود، بنابراین مدیریت درست و صحیح زمین، افزایش گیاه کاری و مدیریت بهینه منابع آبی مانع از خشک شدن خاک و همچنین وقوع طوفان شن میشود .
کشورهای چین و امریکا با اقدامات پیشگیرانه موفق به کاهش چشمگیر صدمات طوفان شن و گردو غبار شدهاند. برای جلوگیری از طوفان شن، لازم است جلوی بادهای شدیدی که از مناطق وسیعی همچون بیابانهای خشک شروع به وزیدن میکنند را گرفت، چین در برخی از موارد موفق شده با قرار دادن موانعی در برابر این بادها در بیابانها، از تسری گرد و غبارشدید به دیگر مناطق جلوگیری کند .
عملکرد ایران در حوزه محیط زیست به رغم تلاشهای برخی سازمانهای مردم نهاد (NGO) و تمایل دولت به حل معضلاتی از این قبیل، هنوز به نقطه مطلوبی نرسیده است . جایگاه ایران در رتبه بندی دانشگاه ییل، از عملکرد زیست محیطی کشورها در جهان 105 از 180 کشور و در منطقه 13 از 20 است که نشانگر آن است که اقدامات صورت گرفته در حوزه محیط زیست به اندازه کافی موثر نبودهاند .
یکی از مسائلی که انتقاد دست اندرکاران حوزه محیط زیست را به همراه دارد، کمبود اعتبارات لازم برای انجام پروژههای اثرگذار زیست محیطی است. مدت زمان زیادی نمیگذرد که رئیس سازمان محیط زیست اعلام داشته بود بیش از 80 درصد استان ها گرفتار هجوم گرد و غبار هستند اما بودجه فعلی آن قدر اندک است که مبارزه با کانون گرد و غبار 30 سال به طول خواهد انجامید. انتقاد محیط زیستیها با استناد به ارقام بودجه سالهای اخیر است. با نگاهی به بودجه سال 95 میتوان دریافت که سهم هر ایرانی از بودجه سالانه محیط زیست 2هزار و 250 تومان بوده است . این در حالیست که دولت به دلیل حساسیتهای اجتماعی به یارانهها، سالانه رقمی حدود 540 هزار تومان به هر فرد مشمول یارانه پول پرداخت میکند .
تاکنون سیاست گذاری عمومی در ایران مسئله محیط زیست را در راس اولویت خود قرار نداده است. حفاظت از جنگلها، گیاه کاری، مراقبت از تنوع زیستی، اطمینان از سالم بودن اکوسیستم و حفاظت از منابع آبی، مواردی هستند که باید در سیاست گذاریها لحاظ شوند. در صورتی که هدف جلوگیری از فجایعی از این قبیل باشد، لازم است تمامی این اقدامات در اولویت برای انجام قرار گیرند .
پدیده ریزگردها و طوفان گرد وغبارهمیشه به ویژه در مناطقی همچون خاورمیانه وجود داشته و همواره خواهد بود، نکته حائز اهمیت آن است که برای حفظ جان و مال کشور و مردم ایران در راستای حفظ خاک و مدیریت آب اقدام شود تا اثرات این پدیده بر روی زندگی مردم و اقتصاد کشور کمرنگ شود . گام ایران در همکاری با نهادهای بین المللی نشانه دریافتن اهمیت این موضوع است. حال باید دید گامهای بعدی کشور برای اجرای طرحها، پیشگیری و مدیریت این پدیده پیچیده زیست محیطی چیست .