به گزارش «عصر ساختمان» به نقل از اتاق خبر 24،محله صادقیه از شمال به بزرگراه جلال آل احمد، از جنوب به خیابان شهید گلاب، از شرق به بزرگراه یادگار امام و از غرب به بزرگراه محمد علی جناح محدود می‌شود. نام این محله در ابتدا آریا شهر بوده و با وقوع انقلاب اسلامی به صادقیه تغییر می‌یابد.

توسعه کالبدی تهران در دوره پهلوی

با شروع دوره پهلوی و تحولاتی که تحت عنوان مدرنیزاسیون در دوره پهلوی اول بوجود آمد، تهران دچار دگرگونی‌های اساسی گردید. بعد از سال 1320در دورهٔ پهلوی دوم و ادامه مدرنیزاسیون، توسعه و گسترش شهر در جهات مختلف ادامه یافت. تمرکز امور مالی و صنعتی در تهران بازار کار وسیعی را در تهران تأمین نمود و مهاجرت‌هایی را به سوی پایتخت موجب شد. در زمان پهلوی دوم توسعه شهر تهران و تحولات آن در سه دوره قابل بررسی می‌باشد. سراوند، 1382، ص4

دوره اول 1332 – 1320
نو پایی و بی‌ثباتی دولت در این دوره، که اثرات آن بلافاصله در وضعیت اقتصادی آشکار می‌گردد عامل اصلی رشد کند توسعه شهری و مهاجرت شده است. در این دوره بجز برخی اقدامات برنامه ریزی شده کابینه مصدق برای ایجاد مناطق مسکونی ارزان قیمت توسعه مهمی رخ نداده است. (سراوند، 1382، ص4)

دوره دوم 1341 – 1332

توسعه کند شهری در این دوره از کودتای آن سال آغاز و تا شروع اصلاحات ارضی ادامه دارد. تثبیت رژیم و صدور مجدد نفت باعث تحرک در توسعه شهر گردیده و در همین دوره توسعه (پیوسته) شهری در محدوده فعلی منطقه 2 آغاز شد. توسعه کالبدی در منطقه تحت تأثیر وجود کاربری‌های بزرگ مانند بیمارستان 500 تختخوابی (بیمارستان امام) و پادگان‌های نظامی (جمشیدیه) که در دورهٔ پهلوی اول در بخش شمال غربی (ساخت و سازهای پیوسته) تهران ایجاد شده بود و تأثیر گسترش استفاده از باغات ییلاقی منطقه همچنین توسعه درجنوب محدوده (منطقه آذربایجان) که مهاجرین جدید را در خود جای می‌داد، شکل می‌گیرد. در اواخر دورهٔ دوم (1341 -1332) درحوالی جاده شهر به سمت سولقان و کن فعالیت ساخت و ساز در شهر آرا و آریاشهر انجام می‌گردد. فعالیت بورس بازان زمین و شهرک سازان نیز در سطح گسترده در محدوده شهر آرا، تهران ویلا و آریا شهر آغاز می‌گردد. توسعه منطقه در این دوره تحت تاثیر گرایش به سرمایه گذاری در ایجاد شهرک‌ها صورت پذیرفته است. مجموعه آپارتمان‌های شهر آرا، ساختمان‌های ویلایی تهران ویلا و نطفه‌های اصلی آریاشهر از محصولات این دوره توسعه شهری در منطقه می‌باشند. سراوند، 1382، ص4

دوره سوم 1357 -1341
از اوایل دهه چهل با برنامه اصلاحات اراضی و تزریق درآمد نفت ضمن دگرگونی نظام اقتصادی و اجتماعی، جذب جمعیت و افزایش مهاجرت‌ها به تهران آغاز شد. توسعه محله‌های مسکونی جدید که در سال‌های قبل در حال شکل گیری بودند سرعت یافته، به طوریکه تا پایان دهه چهل (بخش اول دوره سوم) گسترش محله‌های جدید پراکنده و توسعه آبادی‌های کوچک بین تهران و شمیران فضاهای خالی مابین نواحی کوهستانی شمال و شرق شهر را جزیی از پیکره شهر ساخت. بدین ترتیب نواحی حومه‌ای شهر (قبلی) رشد کرده و بافت میانی یا قدیمی شهر را احاطه می‌نمایند. به طوری که در عکس‌های هوایی سال 1348 ملاحظه می‌گردد، منطقه دو نیز از این اتفاقات مبرا نبوده مشابه سایر نقاط در معرض توسعه و ساخت و ساز قرار می‌گیرد. در این دوره ساخت و ساز اکثرا «توسط بخش خصوصی و معمارهای یزدی و اصفهانی انجام می‌گردید و به غیر از چند نمونه کوچک از فعالیت بخش دولتی (مجتمع‌های شهر آرا و کوشک) در منطقه نشان دیگری نیست. سراوند، 1382، ص5

روند تحولات کالبدی محله صادقیه را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:

1348 -1335: محله صادقیه تا حد زیادی ساخته می‌شود و خیابان محمد علی جناح بر روی راه قدیمی احداث می‌شود.

1358-1348: اراضی حاشیه محمد علی جناح در شمال و جنوب شیخ فضل الله به زیر ساخت و ساز می‌رود. خیابان جناح تعریض شده و تبدیل به اتوبان می‌شود. فلکه دوم صادقیه احداث می‌شود.

1368-1358: خیابان خسرو آسفالت و کامل می‌شود.

1374-1368: بلوار شهید گلاب شروع به احداث می‌کند. معصوم، 1381، ص116

ساختار ارتباطی
محور اصلی محله از فلکه دوم آریاشهر شروع و به صورت شرقی _ غربی تا بزرگراه یادگار ادامه دارد. خیابان ستارخان به عنوان محور اصلی و تغذیه کننده عمل می‌کند که در جهت شرقی _ غربی است ولی خیابان‌های فرعی که از ستارخان انشعاب می‌گیرند در جهت شمالی _ جنوبی واقع شده‌اند. الگوی کلی به صورت شطرنجی است و تابع نظم نسبتا» خوبی است اما شطرنجی کامل نیست. علت بی‌نظمی در الگو ی کلی، وجود بزرگراه‌ها ی یادگار امام و آل احمد و خیابان سازمان آب می‌باشد که بافت و الگوی محدوده را ناقص می‌کند. سراوند، 1382، ص32

بنا بر نظر آقای منتجب نیا محلهٔ صادقیه تقریباً از دورهٔ ناصری (قاجاریه) به وجود آمده است و به تدریج گسترش پیدا کرده است. در بدو شکل گیری هسته اولیه، محلات کنونی ارمکان، برق آلستوم، مجتمع دادگستری و کاشانی را در بر می‌گرفت، گرچه هم اکنون این محلات تفکیک شده‌اند.

ساکنان اولیه محله بیشتر یزدی بودند که شغل بیشتر آنان بسازبفروش و فروشنده مصالح ساختمانی بودند. (معماری، مصاحبه شفاهی) ولی حالا اقوام مختلفی مانند فارس، ترک، یزدی،... در این محله ساکنند. مذهب ساکنان اولیه شیعه اثنی عشری بوده و هم اکنون نیز مذهب اکثر ساکنان این محله شیعه می‌باشد. گرچه تعدادی از هموطنان زرتشتی، ارمنی و یهودی نیز در محله زندگی می‌کنند. (معماری، منتجب نیا، همتیان، مصاحبه شفاهی) ساکنان صادقیه بیشتر کارمندان و کسبه بوده و ارتباطات خویشاوندی خاصی بین ساکنان آن دیده نمی‌شود. عوامل زیادی در شکل گیری این محله تأثیر بسزایی داشته است از جمله:

خوش آب وهوا بودن منطقه، شیب مناسب، چشم اندازهای مناسب به کوه وشهر

وجود باغات و روستاهای با طراوت در منطقه

همجواری با محور‌ها و عناصر ساختاری شهر

توسعه اقتصادی و رشد مهاجرت به شهر

توسعه شهری به عنوان نوعی سرمایه گذاری

فعالیت بخش خصوصی در امر ساخت و ساز و توسعه محور ستارخان

برنامه ریزی توسعه شهری، محوریت توسعه بسمت شمال غرب و غرب

ساخت بزرگراه‌ها در منطقه

گسترش سرمایه گذاری و اقبال مردم برای سکونت در منطقه سراوند، 1382، ص11

مهاجرت و تحولات جمعیتی

استقرار نهادهای شهری

عبور رودخانه از هسته اولیه محله منتجب نیا، همتیان، مصاحبه شفاهی

این محله در اوایل از نظر فرهنگی محروم و از نظر سیاسی محل امن ضد انقلاب بود. اما بعداً با فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی گسترده‌ای که بین مردم انجام شد، این مشکل حل شد. با گسترش محله و افزایش مهاجرت و در ‌‌نهایت ازدیاد جمعیت، فعالیت اقتصادی در محله رونق گرفت و با ایجاد فروشگاه‌ها و مجتمع‌های تجاری به صورت منطقه‌ای اقتصادی درآمد. ساختمان و مکان‌های عمومی در این محله از ابتدا تقریباً موجود نبوده و همگام با گسترش محله ایجاد شده‌اند، هر چند هم اکنون در برخی موارد نواقصی مثل نبود بزرگراه و پل هوایی در جاهای پر ترافیک و پر رفت و آمد به چشم می‌خورد که امید است رفع گردد.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.