به گزارش پایگاه خبری «عصرساختمان» به نقل از ایرنا، در حوزه اقتصاد، مسکن جایگاه ویژه ای دارد، از یک سو گفته می شود حدود از یک سوم تا نیمی از درآمد مردم اجاره نشین صرف مسکن می شود و از سویی دیگر از آن دست حوزه هایی نیست که کم و زیاد بودن بازارش را بشود با صادرات یا واردات کنترل کرد و راهی به جز برنامه ریزی بلندمدت برای ایجاد تعادل در بازار مسکن وجود ندارد.
از طرفی، به خاطر درآمد بالای این بازار، تمام مسایل مربوط به ساخت، مواد اولیه، تامین بازار، قیمت‌گذاری و مسایل مربوط به تعادل در این بازار نیز در اختیار دولت نیست و مسایل مربوط به بساز- بفروش ها و به اصطلاح دلال بازی، ید طولایی در بازار مسکن داشته و دارد.
سوای قوانین و مسایل مربوط به ساخت مسکن جدید در شهرها، ساماندهی مسکن بخش هایی از شهرها که با گذشت زمان دچار فرسودگی و کهولت سن هستند نیز مساله مهمی برای دولت ها محسوب می شود. با توجه به اینکه عمده بافت قدیمی و فرسوده در ایران در مناطق جنوب یا حاشیه شهرها واقع شده و جمعیت ساکن دراین بافت ها نیز توانایی مالی مناسبی برای بهسازی یا نوسازی ملک ندارند، در کنار تجمع معتادان و اوباش در بخش هایی از خانه های متروکه در بافت های فرسوده و قدیمی، مسایل اجتماعی و فرهنگی سوئی برای جامعه ایجاد می کند.
باف فرسوده، بافت تاریخی، بافت قدیمی و بافت های غیررسمی حاشیه شهر، چهار نوع باف شهری هستند که در دید عمومی به عنوان بافت فرسوده شناخته می شوند، در حالی که هر نوع ازاین بافت ها مسایل، مشکلات، قوانین مرتبط و راهبردهای متفاوتی دارد.
بافت های قدیمی گاهی در دل بافت های فرسوده و قدیمی قرار دارند که رسیدگی و بهسازی آن مسایل و رویکرد ویژه خود را می طلبد، بافت غیررسمی حاشیه شهرها نیز به خاطر غیررسمی بودن، نیازمند ایجاد زمینه قانونی و نگاه ویژه قانونگذار در رسیدگی به آن است.
طبق گفته عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، 22 هزار هکتار بافت تاریخی و ارزشمند و 54 هزار بافت فرسوده در کشور وجود دارد که 11 میلیون نفر در این بافت فرسوده زندگی می کنند که با 9 میلیون نفری که در بافت های غیررسمی حاشیه شهر زندگی می کنند، یک سوم از جمعیت شهری کشور را شامل می شوند.
کمبود شبکه های دسترسی، مشکلات زیرساخت ها و تاسیسات شهری، سهم پایین بهره مندی از خدمات شهری و فقدان برخی خدمات فرهنگی، آموزشی و شهری به لحاظ کمی و کیفی از جمله مشکلات بافت فرسوده و تاریخی است، از طرفی هم آسیب پذیری این بافت در برابر بلایای طبیعی بیشتر از بخش های دیگر شهری است و رسیدگی به جمعیت این بافت ها در صورت بالای طبیعی مانند سیل و زلزله یا آتش سوزی همیشه با مشکلاتی مواجه است.
دولت ها در دوره های مختلف با نیت نوسازی این بافت، شرایط تسهیلاتی ویژه ای برای مالکان آن درنظر گرفته اند، ولی به گفته ساکنان این مناطق، این افراد اگر توانایی مالی لازم را داشتند ابدا ساکن مناطق بافت فرسوده نمی‌شدند.
وجود 2 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده در استان سمنان ضرورتی ایجاد می کند که مسوولان نگاه ویژه ای قبل از رخداد هر حادثه ای به موضوع داشته باشند.
بافت فرسوده منطقه جهادیه در جنوب شرقی شهر سمنان به گونه ای است که گاهی نه تنها تردد وسایل نقلیه حتی موتورسیکلت غیرممکن است، حتی تردد 2 نفر در یک کوچه امکان ندارد، جوی آبی که در وسط کوچه های باریک این منطقه برای خارج شدن آب حیاط خانه ها ایجاد شده، شرایط ناهنجاری را به وجود آورده است. به هم خوردن سیمای شهری و از طرفی مقاوم نبودن ساختمانها و کهنه بودن تاسیسات داخلی در این منطقه، علاوه بر خطرآفرینی در ایجاد حوادث، جان مردم را به خطر می اندازد.
زهرا شربتی که پدر او در منطقه لتیبار در جنوب سمنان ساکن است، افزود: خانه پدری ما بیش از 42 سال عمر دارد و حقوق بازنشستگی پدرم کفاف پرداخت اقساط وام برای بازسازی خانه را نمی دهد و با توجه به تعداد زیاد فرزندان و شرایط اقتصادی ضعیف، بهسازی و نوسازی ساختمان ممکن نیست.
وی تصریح کرد: سالانه چند بار با مقداری مصالح ساختمانی با سیمان کاری به ترمیم دیوارهای خراب شده می پردازیم و هر گوشه از خانه را تکه تکه ترمیم می کنیم تا خانه سرپا بماند و سر خانواده خراب نشود.
وی با اشاره به ضعیف بودن ارایه خدمات شهری در این منطقه قدیمی سمنان، گفت: کوچه ها پر از بوی زباله است، چون که کارگران شهرداری توجهی به تمیز نگهداشتن این منطقه ندارند و اهالی هم با رها کردن فاضلاب خانه در جوی وسط کوچه ها، به نظافت محله بی تفاوت شده اند.
این خانم به ناامن شدن بعضی از خانه ها در این محله های قدیمی اشاره و خاطرنشان کرد: رفت و آمد اراذل و معتادها در بعضی از خانه های این محله ها زبانزد است و به ویژه خانم ها و دخترها از رفت و آمد در شب و آخر شب از بعضی از کوچه ها خودداری می کنند.
شربتی ادامه داد: این ناامنی شرایط برای جوان های سالم منطقه هم ایجاد کرده و آسایش خانواده ها هم با رفت و آمدهای مشکوک برخی افراد در بعضی خانه های متروکه بر هم خورده است و هر روز مساله و دعوایی بین اهالی به وجود می آید.
یوسفی، مرد میانسالی که با دست های پر از خرید به سمت خانه اش در حرکت است ، با اشاره به اینکه پسرم ساکن شهرک مسکن مهر است، می گوید: اگر دولت برنامه بلند مدتی می داشت و به جای آن همه هزینه برای ایجاد مسکن مهر، تسهیلات و امکانات بهترین برای بافت های قدیمی شهرها فراهم می کرد، حیات این بافت های قدیمی بهتر حفظ می شد و جوان ها هم با محله های آبا و اجدادی خود بیشتر مانوس می ماندند.
وی ترکیدگی لوله های آب، قطع برق به درون خانه ها و منطقه به خاطر قدیمی بودن سیم کشی ها و فرسودگی زیرساخت های خدماتی را اصلی ترین مشکلات زندگی در بافت های قدیمی و فرسوده عنوان و خاطرنشان کرد: روزی نیست که لوله آب در کوچه ای ترکد، برق خانه ها هم با کوچترین بارندگی و باد و بوران قطع می شود، در این محله های قدیمی انسان های بزرگی زندگی می کردند و نام این محله ها بخش هایی از تاریخ را با خود دارد و نباید این محله ها را به حال خود رها کرد.
آقای محمدی یکی از همسایگان منطقه کهنه دژ در جنوب سمنان هم که در ورودی بازار شهر است، می گوید: از مسکن و شهرسازی برای عریض کردن کوچه مراجعه کردند، اما چون همه همسایه ها رضایت نمی دهند تا برای تعریض، خانه ها عقب نشینی کنند، ما هم نتوانستیم کاری از پیش ببریم.
وی با اشاره به اینکه بعضی از خانواده ها امکان مالی برای نوسازی و دلبستگی به این منطقه برای ادامه زندگی دارند، بیان داشت: چون پلاک های این منطقه کوچک و خرد است، حتما باید چند پلاک با هم جمع شود تا بتوان یک ساختمان جدید ساخت و اراده یک خانواده برای نوسازی راه به جایی نمی برد.
محمدی با اشاره به اینکه منطقه کهنه دژ سابقه تاریخی دارد و بخشی از هویت شهر سمنان است، گفت: میراث فرهنگی و شهرداری تلاش خوبی برای نوسازی و ماندگار این منطقه دارند، اما ایجاد همت لازم بین مالکان برای واگذاری یا نوسازی واحد مسکونی‌شان کار اصلی است که با لحاظ کردن تسهیلات ویژه با سود کم در نظر گرفته شود.
وجود اتباع افغان نیز در بافت فرسوده زبانزد مردم شهر است، این خانواده ها به خاطر تمکن ضعیف مالی، خانه های بافت فرسوده را با مبلغی ناچیز اجاره می‌کنند، گاهی حضور این اتباع غیرایرانی کانون هایی برای حضور افراد معتاد در بافت های فرسوده ایجاد می کند که علاوه بر اینکه مزاحمت برای خانواده های قدیمی ساکن در این مناطق است، معضلات فرهنگی و اجتماعی زیادی را به نام بافت فرسوده رقم می زند.
یکی از مستاجران خانه های بافت فرسوده جهادیه که اتباع افغان است می گوید: برای ما این منطقه و عمر این خانه ها اهمیتی ندارد، این خانه اجاره ای است و تا پایان سال این خانه را ترک می کنیم، درآمد ما از ایران فقط صرف هزینه پوشاک، خوراک و اجاره خانه می شود.
مدیر کل مسکن و شهرسازی استان سمنان گفت: بدون مشارکت مردم به ویژه مردم بومی که به شهر و منطقه خود دلبستگی فرهنگی داشته باشند، بازسازی واحدهای مسکونی و تجاری در 2 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده استان به منظور کاهش خسارت های احتمالی در هنگام وقوع حوادث طبیعی ممکن نیست.
اسماعیل صادقی افزود: به دلیل سکونت افراد کم درآمد و نبود توان پرداخت اقساط وام های ویژه بازسازی این بافت، راضی کردن ساکنان و مالکان واحدهای مسکونی و تجاری در بافت های فرسوده مشکل است و از طرفی، کوچک بودن پلاک های مالکیت و راضی کردن همه مالکان برای ساخت خانه ها یجدید کار دشواری است.
وی بیان داشت: بیشترین میزان بافت فرسوده در استان سمنان در شهرستان های سمنان و شاهرود با 450 و 436 هکتار وجود دارد که باید با برنامه ریزی های مدون نسبت به بازسازی این مناطق در کمترین زمان ممکن اقدام شود.
مدیرکل مسکن و شهرسازی استان سمنان ادامه داد: در شهرستان دامغان 382 هکتار، در شهرستان گرمسار 221 هکتار، در مهدیشهر 108 هکتار، در شهرستان آرادان 97 هکتار، در شهرستان سرخه 64 هکتار و در شهرستان میامی 6 هکتار بافت فرسوده وجود دارد و دولت در سال آینده برنامه هایی را برای کاهش این بافت ها تدوین کرده است.
وی تصریح کرد: اداره کل مسکن و شهرسازی استان سمنان آمادگی دارد با معرفی صاحبان واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده به بانک ها برای دریافت تسهیلات گامی اساسی برای کاهش این بافت ها در مناطق شهری استان بردارد.
صادقی با بیان این که مهم ترین دغدغه اداره کل مسکن و شهرسازی استان سمنان بازسازی بافت های فرسوده است، اضافه کرد: در مرکز استان در سال 95 تسهیلات 400 میلیون ریالی و در سایر مناطق استان تسهیلات 300 میلیون ریالی برای بازسازی بافت فرسوده از سوی بانک های عامل ارایه می شود که لازم است شهروندان برای دریافت این تسهیلات به بانک ها مراجعه کنند.
مدیرکل مسکن و شهرسازی استان سمنان با اشاره به ماده 35 قانون نظام مهندسی افزود: این قانون اجازه را به اداره کل مسکن وشهر سازی داده تا به صورت نامحسوس از واحدهای در حال ساخت بازدید کند.
وی با اشاره به این که با توجه به نوع و شناسنامه ساختمان و نحوه ساخت، باید نوع استفاده از مصالح در دستور کار قرار دارد، یادآورشد: در قالب طرح شناسنامه دار کردن واحدهای ساختمانی و بر اساس آیین نامه 2800 ، اسکلت و شالوده ساختمان باید بر اساس مطالعات مهندسی دقیق از جمله زلزله اجرایی شود.
وی به نهادینه شدن مبحث 19 انر‍ژی اشاره کرد وگفت: استفاده از مصالح نوین ساختمانی جدا کننده دیوارها، و بیشتر مصالح سبک در نوسازی بافت فروسده باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
مدیرکل مسکن و شهرسازی استان سمنان با تاکید بر لزوم لحاظ طرح جامع تفصیلی در بازسازی های بافت فرسوده شهری، گفت: در این طرح مسایل کلی برای مشخص کردن و اظهار نظر تشخیص مناطق آموزشی، مسکونی و تعیین خیایان بندی و نوع کاربری زمین ها مشخص شده است که در مدیریت آینده شهر کمک حال مسوولان می شود.
نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی، نیز با تاکید بر اینکه اتخاذ تدبیر ویژه برای رفع چالش واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده در سمنان اجتناب ناپذیر است، افزود: مجلس شورای اسلامی برای بازسازی واحدهای مسکونی، مجتمع های تجاری فرسوده در کشور آماده همکاری با دولت است.
احمد همتی خاطرنشان کرد: زمین لرزه هر لحظه نقاط مختلف کشور را تهدید می کند و باید دستگاه های اجرایی برای نوسازی مجتمع و ساختمان های در معرض تهدید زلزله، چاره ای بیندیشند.
نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد : اگر زلزله ای با شدت قابل توجه ای در کشور و استان سمنان رخ دهد، خسارت های مالی و جانی آن جبران ناپذیر و مجلس شورای اسلامی و دولت باید تدابیری ویژه ای برای رفع این چالش اتخاذ کنند.
وی ادامه داد : سمنان نیز همانند سایر استان های کشور از واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده قابل توجهی رنج می برد و باید استانداری سمنان توجه ویژه ای به بازسازی این واحدها داشته باشد.
نماینده مردم شهرستان های سمنان مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی خاطر نشان کرد: فقط در شهر سمنان بیش از 34 هزار واحد مسکونی و تجاری وجود دارد که هر لحظه امکان تخریب این واحد و خسارت های مادی و جانی با وقوع یک حادثه طبیعیوجود دارد.
وی با بیان این که دولت در بازسازی زیر ساخت واحدهای مسکونی و تجاری باید کلان نگر باشد، تصریح کرد: تخصیص اعتبار به صورت قطره چکانی کاری را از پیش نمی برد و دولت باید تقدیم لایحه تاثیرگذار برای رفع این مشکلات جامعه گام بردارد.
همتی تصریح کرد : در زمان حاضر واحدهای مسکونی و تجاری فرسوده به عنوان یک چالش در استان سمنان مطرح است و در کمترین زمان ممکن دولت باید برای نوسازی این واحدها برنامه های جامعی را در دستور کار قرار دهد.
نماینده مردم شهرستان های سمنان مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: مردم ساکن در مناطق شهری فرسوده چشم انتظار نگاه و رسیدگی ویژه از طرف دولت برای توجه به مناطق فرسوده هستند.
شهردار سمنان هم درباره وضعیت بافت فرسوده این شهر گفت: تعداد واحدهای مسکونی و تجاری واقع شده در بافت فرسوده این شهر 34 هزار واحد است و مشارکت مردم برای نوسازی این واحدهای مسکونی و تجاری برای کاهش خسارت های احتمالی ضروری است.
حسین موسوی ادامه داد: در فروردین 95 با جاری شدن سیل در منطقه جنوب شهر سمنان شاهد تخریب چند واحد مسکونی و آبگرفتگی چندین خانه و از بین رفتن زندگی چند خانواده بودیم، لازم است برای جلوگیری از تخریب واحدهای فرسوده دیگر در حوادث طبیعی، اعتبار ویژه ای به شهرداری سمنان برای نوسازی واحدهای مسکونی تخصیص یابد.
وی ادامه داد: بعد از ریزش ساختمان های فرسوده در این سیل، شهرداری سمنان با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تفاهم نامه را منعقد کرد که براساس آن با ارایه تسهیلات در راستای مقاوم سازی و نوسازی واحدهای مسکونی گام هایی برداشته شد.
شهردار سمنان با اشاره به مقاومت خیلی از مالکان در همراهی با شهرداری برای نوسازی پلاک های واقع در بافت فرسوده سمنان، اضافه کرد: تخریب خانه های ناایمن و فرسوده ای که مالکان آن با شهرداری توافق نداشتند، از اقداماتی است که می تواند در نوسازی واحدهای مسکونی مؤثر باشد، اما به دلیل فقر و معیشت مردم، شهرداری از این برنامه قهرآمیز اجتناب می کند.
وی خاطر نشان کرد: ایجاد توقفگاه خودرو یکی دیگر از نیازهای اساسی در جنوب شهر سمنان و در منطقه بافت فرسوده است که تاکنون سرمایه گذاران بخش خصوصی توجه ای به درآمدزا بودن در این بخش نداشته اند و باید از این نظر برای آنان جذابیت ایجاد شود.
موسوی با بیان این که شهرداری سمنان برای نوسازی واحدهای تجاری و مسکونی در بافت های قدیمی و فرسوده شهری بسته های حمایتی اقتصادی و مشوق های قانونی در نظر گرفته است، گفت: حضور سرمایه گذاران و ارایه تسهیلات بانکی می تواند گره گشای مشکلات شهرداری سمنان برای رفع مشکل بافت فرسوده باشد.
وی خاطرنشان کرد: مرمت خانه های تاریخی جعفری، خطیبی، ناظمیان و رنجبران در بافت فرسوده و قدیمی سمنان از اقدام قابل توجه شهرداری سمنان در سال 95 به منظور افزایش رونق گردشگری در جنوب شهر سمنان بود.
شهردار سمنان ادامه داد: نوسازی واحدهای مسکونی و تجاری نیازمند همکاری دستگاه های اجرایی، و مشارکت حداکثری مردم است و شهرداری به تنهایی نمی تواند این حجم از بافت فرسوده را بازسازی کند.
به نظر می رسد در گام اول باید در رسانه ها یک رویکرد تشویقی و تبلیغی برای ترغیب ساکنان و مالکان واحدهای بافت فرسوده برای نوسازی ایجاد شود، در گام های بعدی، ارایه بسته های تشویقی، تسهیلات بلاعوض یا با کارمزد پایین، ایجاد زیرساخت های شهری و خدماتی ویژه برای این بافت ها، ارایه امتیازهای ویژه در ارایه خدمات شهری و کمک به نوسازی بافت های قدیمی در دل بافت های فرسوده به منظور رونق گردشگری باید بیشتر مورد توجه مسوولان قرار گیرد.