عصر ساختمان- علم طراحی شهری میگوید نما موجب میشود بتوانیم با محیط شهری ارتباط برقرار کنیم؛ یعنی نمای ساختمان همانند نوعی زبان برای برقراری ارتباط انسان با محیط است و اگر این نما، معنا و هویت داشته باشد ما ارتباط بهتر و آرامشبخشی با محیطمان برقرار میکنیم.
به گزارش پایگاه خبری «عصرساختمان» به نقل از همشهری آنلاین، گاهی با دیدن یک بنا آرام میشویم و گاهی با یک بنای دیگر غریبگی میکنیم؛ از هر دوی اینها نمونههای زیادی در معابر و کوچههای شهرمان به چشم میخورد.
نمای ساختمان جزئی از نماهای شهری است و پرداختن به آن میتواند به هماهنگی و زیبایی منظر شهری منجر شود؛ بنابراین آنچه مورد توجه طراح شهر است جداره خیابانی است، بهعبارتی طراح شهر تنها بهدنبال شاخصسازی ساختمانی که خالق آن است، نیست، بلکه هدفی فراتر از تکبنا داشته و در پی خلق نمای خیابانی هماهنگ و باکیفیت و متناسب با زمینه و عملکرد است.
نتایج مثبت کنار هم قرار گرفتن متخصصان و شهروندان
در یک پژوهش دانشگاهی که در دانشکده هنر دانشگاه تهران انجام شده عوامل و نشانههایی از نمای چند ساختمان مشخص در یکی از محلههای مرکزی تهران که مورد توجه قرار گرفته و نما را بارز کرده، توسط 20متخصص و استاد حوزه شهرسازی استخراج شده است. این متخصصان اعلام کردهاند هر کدام از این نماها چه معنایی را منتقل میکنند. سپس براساس نظر استادان، دیدگاه عموم شهروندان با جامعه آماری 160نفر با همین رویکرد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
استادان شهرسازی، نماهایی که در این پژوهش بهعنوان فاقد معماری و هویت نام گرفتهاند را دارای ویژگیهایی چون عدم آرامش، غیرفرهنگی، نازیبا، متضاد با زمینه، مغشوش، غیرهماهنگ و کسلکننده دانستهاند؛ بناهایی که نمای آنها دارای آرامش، قدمت، زیبایی، درونگرایی، هویت، خاطرهانگیزی و... بوده و این حس را به مخاطب القا کردهاند که در زمره ساختمانهای دارای سبک معماری قرار گرفتهاند که اغلب این ساختمانها کاربری غیرمسکونی و بعضا ویژه داشتهاند.در گروه سوم نیز بناهایی قرار دارد که زیبایی، هویت، هماهنگی، کارآمدی، مدرن بودن و ... بهعنوان ویژگیهایشان نام برده شده و بیشترشان دارای سبک معماری و هویت بوده و عملکرد مختلط داشتهاند.
سپس استفادهکنندگان از این بناها با توجه به نتیجه تقسیمبندی ارائه شده از سوی متخصصان در مورد دارا بودن یا نبودن ویژگیها و معنایی که یک نما به وسیله بعضی نشانهها و المانها بهکار رفته، مصالح، رنگ، نوع و شکل بام، بازشوها و پنجرهها القا میکند نظر داده و امتیازدهی کردهاند. ایجاد حس آرامش، جذاب و مهیج بودن، هماهنگی با زمینه، فرهنگی و بومی بودن، درونگرایی، مدرن بودن، کارآمدی و... ازجمله این موارد بودهاند. نتایج بهدست آمده از این تحقیق جالب است؛ مثلا نشان داده شده تراکم فضای سبز در نمای ساختمان عامل تأثیرگذاری در بروز حس آرامش و زیبایی دارد اما نوع و شکل فضای سبز ایجاد شده تأثیری بر این موضوع نداشته است. استفادهکنندگان از این بناها همچنین اعلام کردهاند مواردی مثل خط آسمان، نوع مصالح، ارتفاع بنا، به کارگیری خطوط عمودی یا افقی و هماهنگی با جدارهها تأثیر بسیاری در القای حس و معنای منتقل شده از ساختمانهای مذکور دارد.
پژوهشگران این تحقیق کار جالبی کردهاند و از نتایج بهدست آمده راهنمای طراحی نمای خیابان را استخراج کردهاند؛ راهنمایی که برگرفته از نظر متخصصان و ذینفعان بناست؛ ذینفعانی که به گفته محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تاکنون نقشی برای آنها در کمیتههای نما و تدوین ضوابط دیده نشده و ضروری است که این اتفاق بیفتد تا روند فعالیت کمیتهها به نتیجه مطلوب نزدیکتر شود. سهیلا صادقزاده، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران نیز بهتازگی وعده داد که قرار است سازوکاری برای در نظر گرفتن نظر شهروندان بهعنوان ذینفعان واقعی بناها در کمیتههای نما در نظر گرفته شود.
مواردی از راهنمای طراحی نما با توجه به نتایج پژوهش
عقبنشستگی و جلوآمدگی بناهای مجاور نباید در پیوستگی بصری اختلال ایجاد کند. باید فرم بنا بهگونهای طراحی شود که ظرفیت ایجاد رستههای سبز را افزایش دهد. تبعیت نمای کلی خیابان از فرمی واحد برای حفظ و ایجاد هویت در نمای خیابان لازم است. باید تعدد و تنوع مصالح بهگونهای باشد که بر انسجام بصری و ادراکی محدوده، تأثیر منفی نداشته باشد. استفاده از رنگ یا مصالح متفاوت بهمنظور شاخص کردن برخی از کاربریها در نمای خیابان درصورتی که هماهنگی بصری نمای خیابان را مخدوش نکند، مجاز است.