به گزارش پایگاه خبری«عصرساختمان»به نقل ازبرترین ها، در این مطلب مقدمه ای کوتاه خواهیم داشت بر تعریف طراحی داخلی و در بحث های پیش رو در مطالب آتی به تمامی ارکان طراحی یک فضا در حوزه معماری داخلی خواهیم پرداخت، بحث ها پیرامون معرفی طراحان، سبک ها، مبلمان، متریال ها، چیدمان فضاها و هر آنچه در حوزه معماری داخلی باشد، خواهدبود. در این بخش از دیدگاه های طراحان، اتفاقات و روندی که در طراحی یک فضای داخلی ساخته و پرداخته می شود، صحبت خواهدشد.

تعریف «معماری داخلی»، «طراحی داخلی» و «دکوراسیون داخلی» چیست و هرکدام شامل چه بخش هایی می شوند؟

در وهله اول می خواهیم در همین ابتدا تعریف درستی از این تخصص ها داشته باشیم. هرکدام از این رشته ها چه کاری انجام می دهند و شامل کدام یک از بخش های طرای فضای داخلی می باشند؟ به طور مرسوم طراحی داخلی عبارتی است برای توصیف انواع پروژه های داخلی از دکوراسیون گرفته تا بازطراحی، اما برخلاف تصوری که امروزه باب شده است معماری داخلی فراتر از تنها چیدمان مبلمان داخلی و تعیین رنگ های داخلی است.

«معماری داخلی» به ایجاد تغییرات کلی در بناهای موجود و نحوه برخورد با فضاها و ساختارهای موجود، استفاده مجدد از ساختمان و اصول ساماندهی فضاها می پردازد. این تخصص به طراحی اجزا و فضاهای ثابت داخلی پرداخته و مانند معماری ساختمان، تمامی بخش های داخل فضا را شامل می شود مانند سازه، تاسیسات، مصالح، ترکیب بندی و... اگر بخواهیم به بیان ساده تر بگوییم معماری داخلی طراحی اجزا و فضای ثابت داخلی است و اغلب با مسائل پیچیده ساختاری، محیطی و سرویس دهی درگیر می باشد.

«طراحی داخلی» یک حرفه بین رشته ای است که به خلق گستره ای از محیط داخلی می پردازد، محیط هایی که هویت و حال و هوای خویش را از طریق دست کاری در حجم فضایی، موقعیت قرارگیری عناصر خاص و مبلمان و نحوه برخورد با سطوح پدیدآورده اند. این رشته شامل پروژه هایی است که در سازه بناتغییری ایجاد نکرده و یا تغییرات اندکی را می دهند، با این حال استثناهایی نیز وجود دارد.

«دکوراسیون داخلی»، هنر تزیین فضاهای داخلی است جهت انتقال یک ویژگی خاص که با معماری موجود به خوبی کار کند. دکوراسیون داخلی به نقش سطح ها، تزیینات، مبلمان، رنگ، کف پوش و مصالح می پردازد. به بیانی ساده تر، می توانیم طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی را چگونگی چیدمان فضاها و اجزا متغیر آن  تعریف کنیم.

تاریخچه

در اوایل قرن بیستم، سرمایه های جدید به پیدایش طبقه ای از مشتریان ثروتمند انجامید که تمایل داشتند رفاه خویش را به نمایش بگذارند. از این رو، طراحان را برای طراحی مجدد خانه هایشان بکار گرفتند. در ابتدا سه گروه مختلف به طراحی داخلی می پرداختند. دسته اول دکوراتورها بودند که اغلب آن ها را خانم ها تشکیل می دادند. انتشار کتاب هایی نظیر «خانه ای با سلیقه خوب» (1913)نوشته الزی د ولف، کتاب «دکوراسیون خانه ها» (1897) نوشته ادیس وارتن و اگدمن کادمن، باعث شناخته شدن کار دکوراتورها به عنوان یک تخصص و حرفه شد.

گروه دوم از کسانی که به طراحی داخلی می پرداختند معمارانی بودند که با استفاده از سبک آرت دکو به طراحی ساختمان های بزرگ عمومی اشتغال دشاتند. سبک آرت دکو Art Deco نام خود را از «نمایشگاه بین المللی هنرهای تزیینی و صنعتی مدرن» که در سال 1925 در پاریس برپا شد، اخذ کرده است تا حدودی وم دار سبک آرت نوو نیز است اما مهارشده تر و به معنی دقیق، مدرنتر از آن. سبکی تجملی است با فرم های زیگزاگ، پله ای، دایره آفتاب (نوعی موتیف) و قوس های بلند که از اشیا مختلفی مثل آلومینیوم، ورشو، لاکر، چوب کاری، پوست کوسه و گورخر نیز به عنوان متریال بهره می برد.

در آرت دکو هر چیزی پیدا می شد از نقوش ساده گرفته تا نقوش پرپیچ و تاب و پیچیده، اشکال هندسی مدرن در کنار فرم های سلطنتی و مجلل مانند قوس و پیکان و مشعل (موتیف های نئوکلاسیک قرن هجدهم)، طرح های تجریدی آفریقایی، اهرام پله ای مایاها و موتیف های مصری لوتوس و سگرین غلتان.
سالن هایی با مبلمان نفیس، نازبالش ها، آویزهای منگوله دار و سطوحی پوشیده با نقوش عجیب و رنگ های درخشان گرفته تا فضاهای مدرنیستی با دیوارها ساده سفید، مبلمان مستطیل شکل و مجسمه های تجریدی که در تمامی نقاط خودنمایی می کردند. هرچند این سبک نیز پس از رسیدن به تولید ماشینی، به عنوان سبکی تجملی پشتوانه های خود را از دست داد؛ با شروع جنگ جهانی دوم در اروپا به دست فراموشی سپرده شد و تنها محدود به خانه ها و مجموعه های مشتریان ثروتمند و هنردوست خود شد.

یکی از طراحان پرکار بین دو جنگ جهانی رابرت اتکینز Robert Atkinson است که می توان از نمونه های داخلی آن ساختمان پرزرق و برق دیلی اکسپرس Daily Express واقع در لندن را نام برد. موزاییک های به رنگ آبی و طلایی این بنای باشکوه مکمل و متناسب با این ساختمان ساخته شده از فولاد و شیشه بود. این تنها یک پروژه دکوراتیو نبود بلکه یک طرح تفسیرگرایانه بود.

گروه سوم طراحان داخلی، آن دسته از معماران مکتب مدرنیسم نظیر آدولف لوس Adolf loos و لوکوربوزیه Le Corbusier بودند که معماری داخلی را چیزی جدای از معماری نمی دانستند و با ایجاد فضاهای مینیمال و عاری از تزیینات و دکوراسیون های غیرضروری به خلق نوع دیدی از زیبایی شناسی معماری دست زدند که تمامی آثار پس از خود را تحت تاثیر قراردادند. استفاده از فرم و بافت ساده، تعادل نامتقارن در مبلمان و طرح، تعریف ضاهای خالی، اهمیت بیشتر عملکرد اشیاء در مقابل فرم آن از ویژگی های معماری داخلی این دست از افراد بود. بسیاری از پروژه های اولیه آدولف لوس بیش از آنکه یک معماری خالص باشد را می توان به عنوان طراحی داخلی به شمار آورد. او در ترویج این مسئله از طریق کارهای اولیه و نوشته هایش در روزنامه داس آندره موثر بود.

پس از جنگ جهانی حرفه طراحی داخلی شروع به شکوفا شدن نمود و جایگاه و موقعیتش در جامعه بهبود یافت. در دهه 1950 این رشته به رسمیت شناخته شده و به عنوان یک حرفه با حقوق مشخص توسعه یافت. «انستیتو دکوراتورهای بریتانیا» در سال 1889 بنیان گذاشته شده بود در سال 1987 به «انجمن رسمی طراحان» تبدیل گردید.

«انستیتو دکوراتورهای امریکا» نیز در سال 1931 تاسیس شد و در دهه 1970 به انجمن طراحان داخلی تبدیل گردید. این حرفه در انگلستان هنوز از جایگاه قانونی برخوردار نیست و هیچ منع قانونی ندارد، در اروپا و آمریکا کارهای طراحی داخلی تنها توسط طراحان داخلی دارای پروانه، مجاز بوده و انجام می گیرد. ایران نیز در این بازه های زمانی نام برده بسیار تحت تاثیر اروپا و امریکا بوده و بسیاری از هنرمندان در پی جنبش مدرنیسم به این سبک روی آورده بودند و با نگاهی به آثار هنرمندان پی به این قضیه خواهید برد (در مطالب بعدی به معماری داخلی در ایران خواهیم پرداخت).

رشته معماری داخلی اولین بار در سال 1351 در مدرسه عالی ساختمان، توسط حبیب الله آیت اللهی تاسیس گردید که اداره آن نیز با خود وی بود.

در پروژه های طراحی، طراحان داخلی معمولا با دو نوع فضا مواجه می شوند. اولین نوع از این فضاها، یک بنای موجود می باشد یعنی فضایی ساخته شده که هدف از طراحی داخلی آن، یا تغییر کاربری پروژه خواهدبود یا اینکه در بازسازی و یا بازطراحی فضا دخل و تصرف خواهدکرد. طراح قبل از ارائه هرگونه راهبردی برای ایجاد تغییر در این بنا، کلیه فضاهای داده شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. در بازطراحی، طراح یا کاملا منطبق با طرح پیش می رود و یا اصلاحاتی اساسی را اعمال می کند.

دسته دوم، ساختمان هایی هستند که هنوز اجرا نشده اند. در این مورد، طراحی می بایست مقاصد معمار را قبل از ارائه پیشنهاد خویش شناسایی نماید. این مسئله تنها به شناخت سازه و موقعیت بازشوها و مصالح ختم نمی شود بلکه درک رویکرد نظری معماری را نیز دربر دارد. درواقع ارتباط معمار و طراح داخلی می تواند یک ارتباط دوسویه باشد تا درون و بیرون با یکدیگر شکل بگیرد.

اغلب اوقات پروژه های معماری داخلی درگیر استفاده مجدد از ساختمان های قدیمی هستند. برخورد طراحان با این نوع پروژه ها متفاوت می باشد؛ مثلا در اغلب مواقع ساختمان دارای عناصر ویژه و باارزش بوده و طراح درصدد تغییر یا از بین بردن آن ها بر نخواهدآمد و طراح از استفاده مجدد این اشیا و عناصر یافت شده در طراحی جدید خواهد پرداخت و این روند باعث ایجاد احساس خاصی از درک فضا به بیننده خواهدشد.

به عنوان نمونه موردی بازطراحی در این خصوص در ایران، می توان از هتل عتیق اصفهان نام برد. بنای هتل سنتی عقیق مربوط به دوره قاجار بوده و در تاریخ 23 شهریور 1382 باش ماره ثبت 10226 به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است. این هتل سنتی در دل بافت تاریخ شهر اصفهان با قدمتی 200 ساله با مرمت و حفظ وضع موجود، عملکردی متفاوت را به فضای خانه داده است. طراحی در این پروژه سعی در حفظ عناصر و ساختار بنا را داشته و تعریفی جدید از فضاهای موجود با کاربری متفاوت بیان داشته است. همچنین سعی شده که این هتل با چشم اندازی موزه مانند، بسیار زیبا و متفاوت تجربه اقامت خاص در این خانه قدیمی و آشنایی با آداب و رسوم گذشتگان را برای مسافران شهر اصفهان تداعی می کند.

در برخی دیگر از پروژه های داخلی طراحان عنصری جدید را طراحی کرده و به فضا الحاق می کنند. درواقع بنا با عناصر و ساختار باارزش خود باقی است و طراح تنها تعریفی جدید و مدرن با درنظر گرفتن پیشینه بنا در کنار فضای تاریخی و قدیمی دارد. به عنوان مثال دفتر معماری سرفس عنصر جدیدی را برای بهبود کارکرد کتابخانه مدرسه پزشکی کویین مری در لندن وارد فضا کرده است.

زبان معاصر این بخش جدید در تقابل با کارهای سنگی بنای موجود قرار دارد. از نمونه های عالی در این زمینه در ایران می توان از موزه آبگینه نام برد.