به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از مهر، گنبد قابوس بن وشمگیر به‌عنوان بلندترین گنبد آجری دنیا و یکی از آثار ارزشمند معماری دوره اسلامی در سال 1310 خورشیدی به شماره 86 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

69 سال پس از ثبت ملی این بنای ارزشمند، پیشنهاد ثبت جهانی آن مطرح شد و تکمیل پرونده ثبتی آن حدود یک دهه طول کشید تا سرانجام در سال 1389 پرونده مذکور تکمیل و به سازمان فرهنگی- آموزشی یونسکو تحویل شد که خوشبختانه موردپذیرش این نهاد بین‌المللی قرار گرفت.

در شهریورماه 1390 بنای گنبد قابوس از سوی کارشناسان ایکوموس (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی) بازدید میدانی و از فعالیت‌های صورت گرفته برای ثبت بنا بازبینی‌های لازم انجام شد و درنهایت در تیرماه سال 1391 و در سی و ششمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در سن‌پترزبورگ روسیه، گنبد قابوس گلستان به همراه مسجد جامع اصفهان به ثبت جهانی رسید.

آن زمان مسئولان وعده دادند با ثبت جهانی این بنای تاریخی سده چهارم هجری قمری که در سه کیلومتری بازمانده شهر قدیم جرجان مرکز حکومت آل زیار ساخته‌شده بود و هم‌اکنون بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر گنبدکاووس قرار دارد به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان معرفی‌شده و اعتبارات ویژه‌ای از منابع دولتی به آن اختصاص یابد.

پنج سال از آن وعده‌ها گذشت و به نظر می‌رسد نه‌تنها خبری از اعتبارات ویژه نیست بلکه حصارهای کشیده شده در اطراف برج قابوس و در نظر گرفتن ورودی برای بازدید از این اثر دیوار بلندی بین مردم گنبدکاووس با بنای ارزشمند آل زیار کشیده است.

برج قابوس در اولویت اعتباری

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه برج قابوس در اولویت‌های اعتباری ماست، اظهار کرد: پیش‌بینی اعتبار برای برج قابوس انجام‌شده اما با توجه به شرایط اقتصادی و اعتباری دولت مسئولیت تخصیص اعتبار بر عهده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان است.

ابراهیم کریمی افزود: سال گذشته 180 میلیون تومان اعتبار به برج قابوس تخصیص یافت. پیش‌بینی اعتبار برای برج قابوس انجام‌شده اما با توجه به شرایط اقتصادی و اعتباری دولت مسئولیت تخصیص اعتبار بر عهده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان است

وی بابیان اینکه اعتبار تخصیصی بخشی برای اجرا و بخشی برای تدوین پلان مدیریتی برج بود، گفت: بااعتبار تخصیصی مطالعات پلان مدیریتی تمام شد و مشاور طرح را تحویل داد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان ادامه داد: همچنین 180 میلیون تومان از اعتبارات پیش‌بینی‌شده برج در سال گذشته، قابل‌انتقال به سال 95 بود، این اعتبار را نگه داشتیم تا با اعتبارات امسال تجمیع شود تا بتوانیم بخش بیشتری از کار را پیش ببریم.

اعتبار پیش‌بینی‌شده تخصیص نیافت

وی تصریح کرد: امسال هم 900 میلیون تومان اعتبار پیش‌بینی کردیم و در کمیته برنامه‌ریزی شهرستان گنبدکاووس هم مصوب و به سازمان مدیریت اعلام شد.

کریمی خاطرنشان کرد: از این به بعد بر اساس تخصیص اعتبار می‌توانیم کار انجام دهیم و تا این لحظه در حال مبادله موافقت‌نامه با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی هستیم.

وی اضافه کرد: طبق آخرین اعلام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تخصیص امسال 45 درصد است و تاکنون از محل ماده 180 شهرستان‌ها تخصیص انجام‌نشده است.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان طبق اعلام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، تخصیص 45 درصد مربوط به پروژه‌های غیر استانی است که از محل فروش نفت تأمین اعتبار می‌شود و به پروژه برج قابوس که محل اعتبار آن ماده 180 پیش‌بینی‌شده ارتباط پیدا نمی‌کند.

کریمی یادآور شد: در چنین شرایط و تا زمانی که اعتبار تخصیص نیابد نمی‌توان برنامه‌های برج قابوس را اجرا کرد.

هرچند مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان آب پاکی را روی دست همه می‌ریزد که بدون تخصیص اعتبار نمی‌توان کاری برای برج قابوس انجام داد، اما مدیر پایگاه جهانی گنبد قابوس درعین‌حال که اعتقاد دارد اجرای برنامه‌ها و طرح پلان مدیریتی برج نیازمند اعتبارات ملی و استانی است اما باور دارد نمی‌توان دست رو دست گذاشت و منتظر اعتبارات ماند.

جاوید ایمانیان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه از ابتدای سال تاکنون یک ریال اعتبار اجرایی برای برج قابوس نداشته‌ایم، اظهار کرد: درحالی‌که برای پیشبرد اهداف و راهبردهای کوتاه، میان و بلندمدت پلان مدیریتی برج نیازمند اعتبارات ملی و استانی هستیم اما یکسری از برنامه‌ها را بدون اعتبار هم می‌توانیم پیش ببریم.

تلاش برای تغییر نگرش مردم

وی افزود: مهم‌ترین بخشی که هم‌اکنون به آن نیاز داریم که انجام شود، فرهنگ‌سازی و بسترسازی برای تغییر نگرش مردم به این بنای ارزشمند تاریخی است.

مدیر پایگاه جهانی گنبد قابوس با تائید اینکه هم‌اکنون ارتباط لازم بین شهر و شهروندان و محیط با بنا برج وجود ندارد، گفت: درواقع باید نگرش مردم به این بنا تغییر کند تا در سرمایه‌گذاری، معرفی و شناساندن این اثر مشارکت داشته باشند.

وی با تأکید بر اینکه اگر نگاه مردم تغییر کرده و مشارکت کنند بخشی از مشکلات حل می‌شود، ادامه داد: به نظر می‌رسد حتی پس از ثبت جهانی این اثر مردم با آن بیگانه‌اند و هیچ تأثیری در شهر نداشته است.

ایمانیان با یادآوری اینکه در کنار نیاز به اعتبار برای اجرای بخش کالبدی این اثر جهانی باید بستر فرهنگی برای مشارکت مردم فراهم شود، تصریح کرد: در گام نخست شهروندان باید بدانند ثبت جهانی این اثر تاریخی ازنظر فرهنگی چه تأثیری گذاشته و نقش شهروندان چیست.

وی با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم منتظر بمانیم تا روزی اعتبار تخصیص پیدا کند، این اشتباه است، خاطرنشان کرد: باید با همراهی و همکاری دستگاه‌های مختلف وان جی اُ ها، برای برقراری ارتباط مردم با بنا تلاش کنیم.

بیگانگی مردم با برج قابوس

مدیر پایگاه جهانی گنبد قابوس این بار با صراحت بیان کرد: هم‌اکنون مردم با برج قابوس بیگانه‌اند و این اتفاق بدی است.

وی بابیان اینکه هیچ جای کشور مردم بومی منطقه با یک اثر جهانی بیگانه نیستند اما این اتفاق در گنبد افتاده است، گفت: نمی‌توانم یک دستگاه را متهم به کم‌کاری کرد، در چنین اتفاقی همه مقصر هستند، پنج سال قبل وقتی این بنا ثبت جهانی شد هرکس باید به‌نوعی حرکتی انجام می‌داد.

برج قابوس اولویت مسئولان شهرستان نیست و باید این نگاه تغییر کند، اسب‌دوانی و والیبال گنبد باید به‌عنوان زیرمجموعه‌های این اثر جهانی قرار گیردایمانیان در پاسخ به این سؤال که اگر از ابتدا پلان مدیریتی برج تدوین می‌شد، می‌توانستیم خوش‌بین باشیم این قهر مردم با اثر جهانی رقم نخورد، اظهار کرد: نداشتن پلان مدیریتی هم نمی‌تواند دلیل کافی برای این بیگانگی باشد کما اینکه خیلی از پایگاه‌های جهانی پلان مدیریتی ندارند.

وی افزود: پاسارگاد هنوز پلان مدیریتی ندارد اما آیا آن‌طور که پاسارگاد معرفی‌شده برج قابوس شناخته‌شده است.

مدیر پایگاه جهانی گنبد قابوس ادامه داد: ابزارهای دولتی با محدودیت‌ها و موانعی در بسترسازی مواجه‌اند باید تشکل‌های مردم‌نهاد زیادی شکل بگیرد تا با حرکت‌هایی از دل مردم فرهنگ‌سازی شکل بگیرد.

برج قابوس حاشیه چهارم مسئولان گنبد

وی اضافه کرد: یکی از ضعف‌های شهر گنبدکاووس نداشتن تشکل‌های مردم‌نهاد به‌ویژه در حوزه فرهنگی است کما اینکه مسئولان هم باید تمام نگاهشان به این اثر جهانی معطوف باشد.

ایمانیان تصریح کرد: برج قابوس اولویت مسئولان شهرستان نیست و باید این نگاه تغییر کند، اسب‌دوانی و والیبال گنبد باید به‌عنوان زیرمجموعه‌های این اثر جهانی قرار گیرد.

مدیر پایگاه جهانی گنبد قابوس متذکر شد: درواقع باید برج قابوس نخستین هدف مسئولان بوده و تمام برنامه‌های شهر بر روی آن متمرکز شود درحالی‌که هم‌اکنون این بنای تاریخی حاشیه سوم و چهارم مسئولان هم نیست.وی خاطرنشان کرد: تلاش می‌کنیم با برگزاری کارگاه‌های علمی و اجتماعات در کنار برج و اطلاع‌رسانی از طریق رسانه تغییر نگاه و نگرش مردم، مسئولان و تشکل‌های مردم‌نهاد و حتی رسانه‌های بومی و محلی انجام شود تا بزرگی این اثر جهانی برای مردم قابل‌لمس شود.

هرچند در پنج سال گذشته اعتبارات ویژه و معرفی برج قابوس به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان محقق نشده اما به نظر می‌رسد تلاش برای فرهنگ‌سازی و تغییر نگرش شهروندان و مسئولان به این اثر جهانی با دست‌خالی آغازشده و باید مسئولان، متولیان، رسانه، مردم و تشکل‌های مردم‌نهاد و ... برای تحقق آن مشارکت کنند.