به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از همشهری، ساخت‌وساز در شهرهای ایران با مصرف غیراستاندارد و بیش از اندازه انرژی همراه است؛ درحالی‌که در این روزگار، کاهش مصرف برق و جلوگیری از هدررفت آب، برای احداث بناهای شهری به دلایل مشکلات حوزه انرژی بیش از هر زمان دیگر اهمیت دارد. اگرچه طی سال‌های اخیر برخی از سازندگان، برق موردنیاز را با استفاده از دیزل ژنراتورها تامین می‌کنند، اما نکته اینجاست که همین دیزل ژنراتورها به گواه مطالعات سازمان بهداشت جهانی (who) تأثیر بسزایی در افزایش آلودگی هوای محیط اطراف دارد و آلاینده‌های خروجی از آنها، 100درصد سرطان‌زاست.  اما بی‌توجهی به مصرف انرژی در ساخت‌وساز تنها یک‌روی سکه است؛ آن روی سکه نشان می‌دهد، کمتر ساختمان جدید بنا شده‌ای، مجهز به امکات نوین برای استفاده بهینه از انرژی است. این درحالی است که مبحث19  مقررات ملی ساختمان، نکات ظریفی درباره صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌ها دارد. با وجود این، همین مبحث کوچک نیز چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ به همین منظور شهرداری تهران تحقیقات جدیدی را آغاز کرده تا براساس نتایج آن، طرح الزام ساخت‌وساز همراه با استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز و طبق قواعد استاندارد مصرف انرژی آماده شده و برای تصویب به مراجع بالادستی ارسال شود؛ چراکه مطابق با ماده33 قانون نظام‌مهندسی کشور، مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمامی ساختمان‌ها بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی است. با این طرح، شرط دریافت پایان‌کار یک ساختمان، رعایت تمامی اصول زیست محیطی و انرژی خواهد بود.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در همین رابطه به همشهری گفت: «سال گذشته گفت‌وگوهایی به همین منظور با مرکز تحقیقات مسکن درخصوص معماری پایدار یا ساختمان‌های سبز انجام شد تا مجددا مبحث19 مقررات ملی ویرایش شود. اخیرا مرکز تحقیقات با کمک یکی از دانشگاه‌ها یک کار مطالعاتی در این‌باره انجام داده و برای تدوین طرح جدید به یک چارچوب رسیده‌اند.» عبدالرضا گلپایگانی افزود: «برای بهره‌مندی از این ظرفیت دانشی، شهرداری تهران تفاهمنامه‌ای با مرکز تحقیقات مسکن منعقد کرده است. در گام اول مقرر شده وضعیت مصرف انرژی در تهران را با توجه به آنچه ساخته می‌شود، بررسی کنیم. بنا بر این تفاهمنامه‌ای نوشتیم که اطلاعات ساختمان‌هایی راکه در مناطق مختلف شهر تهران پایان‌کار می‌گیرند به مرکز تحقیقات بدهیم و مرکز با آن معیارهایی که در پروژه تحقیقاتی انجام داده، کلاس ساختمان‌ها را براساس مصرف انرژی رصد و فهرست کند. در این پایش مشخص می‌شود که وضعیت ساختمان‌ها در شهر تهران چگونه است. بی‌تردید با این شناخت، حجم قابل‌قبولی از اطلاعات به سمت بهتر شدن ساختمان‌ها خواهد رفت.»

فقط پای تجهیزات در میان نیست
به‌گفته معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران، در این پژوهش که به یک طرح نهایی ختم می‌شود، فقط به استفاده از تجهیزات ساختمانی جدید و الکتریکال بودن (بهره از وسایل برقی پیشرفته) پرداخته نشده و تنها این موضع ملاک نیست، بلکه در معماری نیز باید به موضوع مصرف انرژی توجه شود. سازندگان با اندک توجهی در احداث ساختمان‌های معمولی به لحاظ نوع معماری، مصالح و جزئیات اجرایی می‌توانند ساختمان‌هایی با کیفیت و متفاوت تحویل مصرف‌کننده بدهند؛ به‌طور مثال سایه در اضلاع ساختمان می‌تواند نقش مهمی در افزایش یا کاهش مصرف انرژی‌ها در فصول مختلف داشته باشد. عایق‌بندی دیوارها و جداره بیرونی ساختمان نیز می‌تواند مقدار قابل ملاحظه‌ای از مصرف انرژی به‌خصوص در تابستان را کاهش دهد. نوع پنجره، درزبندی‌ها و جهت قرارگیری ساختمان نیز همگی از مسائل مهم به‌حساب می‌آیند.»

تخفیف 10درصدی عوارض برای ساختمان‌های پایدار
معماری سبزی که گلپایگانی به آن اشاره کرد اصولی دارد که از پیش قراولان و بنیانگذارش نورمن فاستر (Norman Foster) معمار بزرگ انگلیسی به‌شمار می‌آید. او از 40سال پیش طرح‌هایی را به اجرا گذاشته که نتیجه‌اش هدیه برج و ساختمان‌هایی با تایپولوژی معماری سبز به دنیاست. فاستر هنوز یکی از جریان‌سازان این حوزه است؛ هرچند که در این مسیر کشورهای بحرین، برزیل، استرالیا، ایتالیا، کانادا، ژاپن، چین، سنگاپور، هند، آلمان، هلند و شهر مکزیکوسیتی با اجرای الگوهای موفق در معماری این نوع ساختمان‌ها اکنون جزو نامداران این صنعت شناخته می‌شوند. معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در همین خصوص به الزام رعایت ضوابط مهم در اجرای چنین ساختمان‌هایی اشاره کرد و گفت: «ساختمان‌ها براساس معیارهایی به کلاس الف، ب و ج تقسیم می‌شوند. قرار گرفتن ساختمان در هر یک از تقسیم‌بندی‌ها به نوع طراحی، عایق‌بندی ساختمان، نوع وسایل گرمایشی و سرمایشی و سایر موارد دیگر مربوط می‌شود.» عبدالرضا گلپایگانی در ادامه درنظر گرفتن مشوق‌های خاص برای احداث چنین ساختمان‌هایی در تهران را بااهمیت دانست و گفت: «البته ما همزمان با امضای آن تفاهمنامه، لایحه‌ای در عوارض ساختمانی و عوارض صدور پروانه مکانیسمی تطبیقی شهرداری گذاشته‌ایم؛ به همین دلیل، تخفیف عوارض در شورای شهر را مطرح کرده‌ایم. در این راستا به ساختمان‌هایی که طراحی و ساخت آنها منطبق با مطالعات پژوهش در مرکز تحقیقات انجام شود، حدود 10درصد تخفیف در عوارض داده می‌شود. این موضوع به مالکان، مهندسان، معماران و سازندگان اطلاع‌رسانی شده اما تا به امروز کسی از این ظرفیت استفاده نکرده است.»

گذار از تهران خاکستری به تهران سبز
یک معمار و عضو کمیته اکسپوی اتاق بازرگانی ایران نیز نقش ساختمان‌های سبز در شهر را در شرایط فعلی برای کاهش مصرف انرژی و بهبود وضعیت کیفیت آب و خاک قابل‌توجه دانست و به همشهری گفت: «اگر یک ساختمان در محله‌ای از طراحی معماری پایدار استفاده کرده باشد، می‌توان آن کوچه، آن ناحیه، آن محله، آن منطقه و آن شهر را به مرور به سمت ساختمان‌های سبز سوق داد. آنجاست که با‌ گذار از تهران خاکستری به تهران سبز مواجه خواهیم شد.» مهرداد زواره‌محمدی همچنین با تأکید بر رعایت اصول مهم در طراحی معماری ساختمان گفت: «معماران اکنون باید به 6 اصل مهم توجه داشته باشند؛ نخستین اصل، حفاظت از انرژی است. مجموع ساختمان‌های مسکونی (ویلایی، میان‌مرتبه و بلندمرتبه)، تجاری، اداری و هتل‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که مصرف سوخت فسیلی به صفر یا به حداقل برسد. دومین اصل، اقلیم، موقعیت مکانی و منطقه‌ای، جهت تابش نور خورشید، جهت بادهای غالب منطقه‌ای در طراحی دیزاین و حفظ منابع انرژی مهم است. البته این نوع از معماری را در مناطق کویری ایران هم شاهد هستیم که چگونه معماران توانسته‌اند این کار را انجام بدهند. سومین اصل در معماری سبز استفاده کمتر از منابع جدید است. می‌توان عمر مفید ساختمان را با توجه به طراحی و مصالح افزایش داد؛ حتی تئوری‌هایی در دنیاست که ساختمان‌هایی بنا شوند که قبل، حین و پایان ساخت، بیشترین هماهنگی را با محیط‌زیست اطرافشان داشته باشند. چهارمین اصل، احترام به کاربر است. درواقع  این اصل به ساکنان و مصرف‌کنندگان آن ساختمان احترام می‌گذارد. احترام به انسان و حتی همسایگان می‌تواند منافع بسیاری داشته باشد. پنجمین اصل معماری سبز، احترام به اطراف است که شامل همان قطعه از زمین و جغرافیای اطراف می‌شود.»

توسعه شهر با نگاه سازندگی
   جعفر بندی‌شربیانی، عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران
با توجه به شرایطی که شهر تهران در حوزه شهرسازی با آن مواجه است، به‌نظر می‌آید طرح احداث ساختمان سبز باید مانند سایر طرح‌های دیگر از ملزومات ساختمان‌سازی‌ باشد. اجرا شدن چنین طرح‌هایی، آثارش برای آیندگان باقی می‌ماند. توجه به ساختمان‌های شهر در مقررات ملی مباحث بسیاری دارد که مبحث19 در این مقررات به موضوعات زیست‌محیطی پرداخته است. حال در طرح جدیدی که در حال تدوین است باید همه جوانب دیگر درنظر گرفته شود. راهکارهای اجرایی در چنین طرح‌هایی فراهم کردن بسترهای لازم و کافی است. پیش از هر اقدامی این مقوله نیاز به فرهنگسازی دارد و فرهنگسازی آن میسر نخواهد شد مگر با مشوق، آموزش و تبلیغات در رسانه‌های جمعی. ساخت چنین بناهایی در شهر باید برای سازندگان و مالکان صرفه اقتصادی داشته باشد. وجود مشوق‌های چشمگیر و فراهم کردن لوازم ساختمانی با صرفه اقتصادی می‌تواند این توقع را در بین مسئولان و مدیران شهری ایجاد کند که ساکنان شهر این تبصره را رعایت و به سمت احداث ساختمان‌های پایدار سوق پیدا کنند. نکته کلی دیگری که درباره شورای ششم باید مطرح کنم این است که سعی ما بر این است تا در خلأ تصمیم‌گیری نشود و در حوزه مدیریتی، همه تصمیم‌ها باید برای مردم باشد؛ به‌گونه‌ای که طرح از نگاه مردم قابلیت اجرایی شدن داشته باشد. توسعه شهر با نگاه سازندگی همیشه باید در اولویت پایتخت باشد و برای اجرایی شدن چنین طرح‌هایی باید تخفیفات منطقی قائل شد.