آتشی که دیگر نمی سوزاند

به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان»، سیستم‌های اعلام حریق از اثرات سه‌گانه آتش، یعنی دود، حرارت و شعله برای تشخیص استفاده می‌کنند. در یک سیستم اعلام حریق دتکتورها (رد یاب یا حسگر) وجود حریق را تشخیص و ـ  فلاشرها و آژیرها وقوع حریق را اعلام می‌کنند و پانل مرکزی این سیستم هم ارتباط بین دتکتورها و تجهیزات اعلام حریق را برقرار می‌کند. البته تجهیزات جانبی دیگری هم هستند که برای تکمیل و قدرتمند کردن سیستم به‌کار می‌روند. برای اطفا هم سیستم‌ها از چندین نوع ماده خاموش‌کننده به این منظور استفاده می‌کنند. در این گزارش به معرفی انواع روش‌های اعلام و اطفای حریق می‌پردازیم.
انواع سیستم اعلام حریق
سیستم‌های اعلام حریق در انواع عادی، آدرس‌پذیر و هوشمند ساکنان را از وقوع آتش‌سوزی در ساختمان آگاه می‌کنند.
در سیستم‌های عادی مکانی که قرار است از حریق محافظت شود، به مناطق مشخص تقسیم می‌شود تا در صورت وقوع حادثه بتوان محل آن را سریع‌تر و راحت‌تر تشخیص داد.
در سیستم‌های آدرس‌پذیر نیز همین اتفاق می‌افتد، ولی با این برتری که این سیستم‌ها قابلیت آدرس‌دهی نیز دارند و علاوه بر مکان‌یابی حریق می‌توانند نقطه‌ای را که حریق دقیقا در آن روی داده تعیین کنند.
در سیستم‌های هوشمند هم دتکتورها دارای پردازنده و حافظه داخلی هستند. پردازش دتکتورهای هوشمند آلارم‌های کاذب را کاهش می‌دهد و سرعت تشخیص حریق را بالاتر می‌برد. مثال خوب برای درک هوشمند بودن یک وسیله می‌تواند دتکتورهای دودی هوشمند باشد. در دتکتورهای دودی هوشمند سعی شده است که دتکتور زمانی که در مواجهه با دودی مثل سیگار قرار می‌گیرد آن را از دود و مواد آتش‌زای معمول در یک ناحیه حفاظتی تفکیک کند و یا با عملکرد صحیح، سیستم را در مقابل نویز، تغییرات شدید دمای هوا، تغییرات جریان هوا و... مقاوم سازد.
چند نوع سیستم اطفای حریق داریم؟
سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک پنج نوع هستند:
آبی: این سیستم مناسب ساختمان‌های اداری، مسکونی و تجاری است و می‌توان آن را در هتل‌ها، موزه‌ها، پارکینگ‌ها، ترانس‌های برق، تانک‌ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتی‌ها، بنادر و انبارها نصب کرد.
گازی: برای اطفای حریق ناشی از تابلو‌های برق، تابلو‌های کنترل، تابلوهای مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق‌های UPS، اتاق‌های کنترل، اتاق‌های Marshaling استفاده می‌شود.
پودری (آیروسل): کاربرد آن در اطفای حریق تابلوهای برق، تابلوهای کنترل، تابلوهای مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق‌های UPS، اتاق‌های کنترل، اتاق‌های Marshaling، انبارهای مواد شیمیایی، دیزل ژنراتورها و پمپ‌ها است.
فوم: این نوع سیستم مناسب انبارهای مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی و شیمیایی، آشیانه‌های هواپیما و هلی‌کوپتر و تاسیسات نفتی است.
مه یا پودرآب: برای اطفای حریق توربین‌ها، پمپ‌ها، تاسیسات نفتی، کانال‌های کابل و موتورخانه‌ها به کار می‌آید.
وُرتکس ((Vortex: یک سیستم ‌هایبریدی آب به همراه نیتروژن است که برای اطفای حریق توربین‌ها، پمپ‌ها، تاسیسات نفتی، کانال‌های کابل و موتورخانه‌ها به کار می‌رود.
راهنمای خرید
هر چند انتخاب سیستم اعلام حریق به نوع پروژه و نیازمندی‌های آن بستگی دارد، با این حال می‌توانید نکات زیر را در یافتن برند مناسب در نظر داشته باشید:
ـ  حجم پروژه چقدر است و برای این حجم چه تعداد سیستم اعلام و اطفا نیاز است.
ـ  برندی که انتخاب می‌کنید چقدر اصالت دارد و چه تاییدیه‌های داخلی و بین‌المللی را دریافت کرده است.
ـ  خدمات پس از فروش شرکتی که تصمیم دارید از آن خرید کنید از چه قرار است.
ـ  هزینه ارایه شده توسط فروشنده چقدر با بودجه شما سازگاری دارد.
ـ  محیط مورد اطفا در فضای باز است یا فضای بسته
ـ  در مجاورت با پروژه شما چه مواد اشتعال‌زایی وجود دارد؟ نفت، گاز، چوب، تجهیزات اداری، اتاق کنترل و...
ـ  آیا در محیط پروژه شما واکنش شیمیایی با مواد اطفایی مورد استفاده انجام می‌شود یا نه؟
ـ  مواد اطفایی سیستم اطفای حریق نصب شده در ساختمان شما چیست؟ و چقدر برای سلامتی افراد ساکن در آن ساختمان خطرناک است؟
همچنین توجه داشته باشید که شرکت‌های عرضه‌کننده سیستم‌های اعلام حریق باید اقلام زیر را به هنگام خرید به شما ارایه دهند:
ـ  کاتالوگ محصولات و دستورالعمل‌های استفاده از سیستم اعلام و اطفای حریق
ـ  نقشه‌ها و مدارک نهایی اجرایی سیستم اعلام و اطفای حریق
ـ  مرجع استانداردهایی که طراحی سیستم اعلام و اطفای حریق براساس آن صورت گرفته است.
ـ  لیست انواع خدمات پس از فروشی که شرکت‌های فعال پس از فروش و اجرای پروژه به شما ارایه می‌دهند.
ـ  ارایه لیست قطعات یدکی 2 سال

در مورد سیستم‌های اطفای حریق علاوه بر آیتم‌های بالا موارد زیر نیز باید به خریدار محصول ارایه شود:
ـ  مدارک و فرم‌های نهایی محاسبات هیدرولیکی و برآورد حجم و میزان مواد اطفایی
ـ  نقشه‌ها و مدارک نهایی پایپینگ
ـ  مدارک مربوط به محاسبات پمپ‌های آتش‌نشانی
از آنجا که هر سیستم اطفای حریق مزایا و معایب خاص خود را دارد و و سیستمی که بتواند نیازهای تمامی پروژه‌‌ها را فراهم کند وجود ندارد، پیشنهاد می‌شود پیش از خرید از مشاوره و پشتیبانی شرکت‌های فعال در این عرصه برای دستیابی به انتخاب هر چه بهتر استفاده کنید.
تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق
سیستم‌های اعلام حریق حساسیت و آسیب‌پذیری بالایی دارند، بنابراین در نگهداری تجهیزات آنها باید حساسیت به خرج داد و از آنجا که عملکرد این ابزار به تامین امنیت جانی ساکنین ساختمان مربوط است، این امر توجه به حساسیت و آسیب‌پذیری آنها را بیشتر می‌کند. بازدیدهای هفتگی، شش ماهه و سالیانه توسط کارشناسان می‌تواند در کاهش میزان آسیب‌پذیری موثر باشد.
هشدار کاذب
هشدارهای کاذب و نابجا که در کارکرد سیستم‌های اعلام حریق اتفاق می‌افتد و البته تکرار آنها می‌تواند کارآیی سیستم را با تردید روبه‌رو کند، می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
آشپزی و پخت و پز و بخارهای ناشی از آن
بخار آب و رطوبت زیاد
دود سیگار
گرد و غبار
حشرات
اسپریهای مختلف
دود ناشی از برخی فعالیتهای خارج از ساختمان مانند افروختن آتش
برشکاری، جوشکاری و عملیات مشابه
دودهای نمایشی مانند آنچه مثلا در اجرای تاتر به کار می‌رود
دستگاههای بخور و روشنایی‌هایی مثل شمع یا چراغهای نفت سوز
پارازیتها و تداخلهای الکترومغناطیسی
نوسان زیاد دما
تغییر کاربری فضاها بدون در نظر گرفتن شرایط طراحی اولیه سیستم اعلام حریق
عدم تناسب دتکتور با مکان موردنظر
آزمایش و سرویس تجهیزات بدون غیرفعال نمودن سیستم
آسیبهای تصادفی یا مغرضانه
برای کاهش این گونه هشدارهای کاذب سه روش پیشنهاد می‌شود:
ـ  ترجیح دادن سیستم‌های هوشمند به سایر سیستم‌ها. این سیستم‌ها تقریبا بدون اعلام خطاست، مگر آنکه عوامل انسانی و یا طراحی نادرست موجب آن شوند.
ـ  کاهش حساسیت دتکتورها که به طور کلی چندان راهکار مناسبی نیست، مگر آنکه حساسیت آنها بیش از حد باشد.
ـ  به کار‌گیری سیستم تایید هشدار که البته نوعی تاخیر زمانی را ایجاب میکند. در این سیستم، قسمت هشدار زمانی حدودا 30 ثانیه را منتظر میماند تا گزارش ارسالی از سوی دتکتور توسط تابلوی کنترل مرکزی تایید شود.
به هر اندازه شبکه اعلام حریق وسیعتر باشد، احتمال بروز هشدارهای خطا نیز افزایش مییابد. در سیستمهای متعارف با 40 دتکتور یا کمتر، ارسال دو پیام خطا در سال طبیعی محسوب می‌شود.