دنیای شگفت انگیز قبرستان‌های خمره‌ای در ایران + تصاویر

به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از تسنیم، محمد معصومیان - سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان اظهار داشت: به دلیل انجام نشدن مطالعات دامنه دار و کاوش‌های باستان شناسی در این منطقه، محوطه‌ها و داده‌های باستان شناسی آن مهجور مانده این در حالی است که محوطه های متعددی شامل گورستان‌ها، تپه‌ها، قلعه‌ها و غیره در این منطقه به فراوانی قابل شناسایی است.

قبرستانهای خمره‌ای دوره اشکانی در مریوان

این باستان شناس با اشاره به ضعف اطلاعات باستان شناسی مریوان افزود: دریاچه زریبار، پوشش جنگلی متراکم و آب و هوای مناسب باعث شده، محوطه‌ها و استقرار های زیادی در آن شکل بگیرند‌.

وی با اشاره به شکل گیری استقرارهای بسیاری از دوران پیش از تاریخ تا امروز در این منطقه گفت: با توجه به بررسی های سطحی آمار قابل توجهی از آثار شناسایی شده در شهرستان مریوان متعلق به دوره اشکانی است.

معصومیان افزود: در این میان آنچه که از بررسی‌های سطحی قابل درک است  آمار قابل توجه آثار شناسایی شده از دوره اشکانی در شهرستان مریوان نسبت به آثار سایر دوره ها است که نشان دهنده اهمیت زیاد این منطقه در راستای مطالعات آثار دوره اشکانی در استان کردستان است.

وی قبرستان‌های خمره‌ای مریوان را از جمله جالب ترین آثار این دوره در استان کردستان دانست.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان گفت: به دلیل تخریب‌ها و غارت‌های صورت گرفته در این محوطه که توسط قاچاقچیان میراث فرهنگی انجام شده ضروری است تا پیش از تخریب کامل محوطه با انجام کاوشهای نجات بخشی اطلاعات درخوری از گورستان، ساختار، قدمت دقیق گورها و گورستان و... کسب شود.

وی دسترسی آسان به این محوطه را باعث تسریع روند تخریب گورستان دانست و گفت: پس از هر بازدید حجم تخریب های صورت گرفته بیشتر از قبل به چشم می‌آمد و امیدوار بودیم تا پیش از تخریب و نابودی کامل، اطلاعات مفیدی کسب کنیم.

عملیات میدانی کاوش

معصومیان با اشاره به جانمایی مکان ایجاد ترانشه با انجام بررسی های کوتاه در محوطه گفت:  ترانشه‌ها به صورت الفبای لاتین نام گذاری شدند ترانشه A  در ابعاد 15 در 5 متر بالاتر  از ترانشه‌های دیگر انتخاب و عملیات کاوش در آن آغاز شد.

وی افزود: در ادامه کاوش در این ترانشه محدود شد و تنها در بخشی از آن که در قسمت ضلع شمالی واقع بود تمرکز یافت.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان با اشاره به برخورد با یک بستر سنگی پس از برداشت حجم بسیار زیادی از خاک گفت: این بستر سنگی تقریبا به صورت کامل فضای کف ترانشه را فرش کرده بود و  اندازه و ابعاد سنگ‌ها تقریبا در یک مقیاس مشابه بودند.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان افزود: این سنگ‌ها بر روی هم قرار گرفته بودند تا از فشار حاصل از حجم خاکی که برروی خمره‌ها قرار می‌گیرند، کاسته شده و از آسیب به خمره‌های تدفین جلوگیری شود.

این باستان شناس با بیان اینکه در ادامه کاوش سنگ های موجود برای اطلاع از وضعیت زیر آنها برداشته شد، از شناسایی خمره‌های کوچک و بزرگی خبر داد و گفت: شاخص ترین خمره این گورستان هم در همین ترانشه واقع شده بود.

وی افزود: بستر سنگی محوطه کنده و این خمره در آن قرار گرفته بود که در کنار آن هم خمره‌های کوچک دیگری بر گرداگرد آن در ارتفاع بالاتری قرار داده شده بودند.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان با بیان این نکته که تمام خمره‌ها دارای ظروف تدفین هستند، گفت: یکی از نکات مهم وجود فضاهایی سنگی است که به نحوی قسمت بندی شده اند هرچند برای نظر دادن در این مورد باید تاحدودی محتاط بود.

تدفین‌های خمره ای بزرگ و کوچک

معصومیان در ادامه به توضیح ترانشه  B پرداخت و گفت: این ترانشه به صورت طولی از غرب به شرق محوطه (بالا به پایین) در ابعاد 10 در 3 متر ایجاد شد.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان با اشاره به تقسیم این ترانشه به دو بخش گفت: بخش بالایی آن پس از برداشت حدود 5/1 متر خاکبرداری به بستر سنگی رسید و تنها شاهد دو تدفین خمره ای در این بخش بودیم.

به گفته وی، یکی از تدفین‌ها که یک خمره کوچک تدفینی بود در قسمت گوشه  جنوبی قرار داشت و دیگری در وسط ترانشه و در دل بستر صخره ای قرار گرفته بود.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان گفت: در ادامه با پیشروی بیشتر به سمت شرق (پایین) ترانشه در ابتدا به یک توده سنگی برخوردیم و پس از پاکسازی مشخص شد دیواری است که در گورستان به صورت عرضی از شمال به جنوب ایجاد شده و همزمان با خود گورستان است.

وی با اشاره به وجود تدفین‌های خمره ای در زیر این دیوار و نیز چسبیده به آن گفت:  به وضوح در سکشن زیر دیوار دو خمره  تدفینی مشاهده می‌شود.

این باستان شناس در ادامه اظهار داشت: چسبیده به دیوار مورد اشاره دوباره شاهد یک دیوار دیگر هستیم که در گوشه‌ها دارای قفل وبست بوده  و به صورت طولی از بالا به پایین در ترانشه ایجاد شده است.

این باستان شناس افزود: در فضای مابین  دیوارهای به دست آمده، تدفین‌های خمره ای بزرگ و کوچکی وجود دارد که در اثر شدت رانش‌ها و حرکات زمین بسیار آسیب دیده هستند.

وی تعداد خمره‌های بزرگ در این ترانشه را جالب دانست و گفت: در این بخش نیز خمره‌های کوچک هم در کنار خمره های بزرگ قرار دارند.

وی  با اشاره به وجود خمره ها در داخل خاک گفت: در این بخش به دلیل وجود خمره ها در ارتفاع بالاتر تا خاک بکر و بستر سنگی نتوانستیم کاوش را ادامه دهیم اما این احتمال وجود دارد که در این بخش شاهد استفاده از گورستان در دوره های متفاوت بوده و احتمالا دو دوره تدفین را در دو لایه مختلف شاهد هستیم.
 
دیواری بر سر راه سنگ چین‌ها

معصومیان با اشاره به ایجاد ترانشه C در قسمت جنوبی ترانشه A  و بالاتر از ترانشه D، هدف از ایجاد این ترانشه را آگاهی از نحوه گسترش سنگ چین موجود در ترانشه A  اعلام کرد.

وی با اشاره به ادامه سنگ چین‌ها در این ترانشه، از شناسایی دیواری خبر داد که ادامه سنگ چین را محدود کرده است.

این باستان شناس در توضیح ترانشه D گفت: این ترانشه 4 در 4 متر در ضلع جنوبی ترانشه B و در ضلع شرقی ترانشه C واقع شده و در گذشته توسط سارقین میراث فرهنگی مورد دستبرد قرار گرفته است.

به گفته وی، به دلیل کیفیت بسیار عالی خمره آن و نیز حجم غیر معمولش باهدف پاکسازی وحفاظت و انتقال به موزه،  برروی آن کار شد.

شناسایی تعداد زیادی خمره در ترانشه E

معصومیان در ادامه از ایجاد ترانشه E در قسمت شمالی محوطه و در فاصله 20  متری ترانشه B، برای تشخیص این نکته که دیوارهای به دست آمده تا کجا امتداد دارند، خبر داد.

وی افزود: این ترانشه ابتدا 3 در 3 بود اما به دلیل بدست آمدن تعداد زیادی خمره که قسمتی از آنها در دیوار سکشن قرار داشتند ترانشه گسترش یافته و ابعادش به  6 در 6 تغییر کرد.

سرپرست کاوش اضطراری و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان زردویان با اشاره به وجود تعداد زیادی خمره بزرگ در این ترانشه که به دلیل فشارها و رانش‌های زمین آسیب دیده اند، گفت: در این قسمت تمرکزی از خمره‌های بزرگ که به هم چسبیده و در کنار هم قرار دارند، مشاهده می‌شود، به گونه ای که در بسیاری موارد تعیین اینکه کدام ظرف تدفین متعلق به کدام خمره است تا حدی دشوار است.

این باستان شناس از وجود خمره‌ها در عمق های مختلف در  این ترانشه خبرداد که تعدادی از خمره‌ها برروی هم قرار گرفته اند.